MYRELAİON ROTONDASI’NIN TARİHİ VE GÜNCEL DURUMUNUN KENTSEL ARKEOLOJİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Sayı: 21, 165 - 179, 17.09.2020

Mustafa Armağan

https://doi.org/10.22520/tubaked.2020.21.009

Öz

İstanbul’un günümüze ulaşan en önemli antik yapılarından biri Myrelaion Rotondası’dır. Gerek ‘rotonda’ şeklindeki özgün mimari formu gerekse tarihsel süreçte değişimler gösteren mimari ve işlevsel özellikleriyle İstanbul’un kadim tarihinde özel bir yere sahiptir. Konuya ilişkin yapılan bilimsel çalışmalarda; yapının ilk inşa edildiği döneme ve bu dönemdeki niteliğine yönelik farklı değerlendirmelerin olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışma ile antik Rotonda yapının tarihsel süreci ve bu süreçteki fiziki değişimleri ele alınarak yapının özelliklerine dair kapsamlı bir araştırmanın ortaya konulması hedeflenmiş, yapının ilk inşa edildiği dönem ve o dönemdeki işlevine dair değerlendirmelerde bulunulmuştur. Rotonda yapının güncel durumuna ilişkin ise yakın tarihteki niteliksel değişimleri, çevresel ölçekte fiziki durumu, kent dokusuyla ilişkisi ve korunmasına yönelik yapılan girişimler, kentsel arkeoloji bağlamında incelenerek yapının güncel durumunun kültürel mirasın korunması çerçevesinde iyileştirilmesi ve kentin güncel yaşam dokusuyla bütünleşmesine dair tespit ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Myrelaion, Rotonda, Bütünleşik Koruma, Kentsel Arkeoloji, Tarihsel Süreklilik

Kaynakça

• ALTUĞ, K., 2017, “Myrelaion Rotundası”, Toplumsal Tarih, 280, İstanbul, s. 12-16.
• AKARCA, A., 1998, Şehir ve Savunması, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• AYDENİZ, N., E., 2009, “Kent Arkeolojisi Kavramının Dünyadaki Gelişimi ve Türkiye’deki Yansımaları” Journal of Yaşar University, 4(16), s. 2501-2523.
• AYDOĞDU, Y., 2011, Kentsel Arkeoloji Koruma Alanlarının Yönetimi İstanbul Yenikapı Örneği, Yıldız Teknik Üniversitesi fen Bilimleri Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Bölümü (Yüksek Lisans Tezi) İstanbul, (Erişim: YÖK Ulusal Tez Merkezi, Tez No:297022.)
• BAŞGELEN, N., 2016, İstanbul’da Marmaray-Metro Kazılarının Kent Arkeolojisine Katkıları, Arkeopera, İstanbul.
• BAŞGELEN, N., 2007, İstanbul Tarihi Yarımada ve Arkeoloji 1860-1960, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• BELGE, B., 2004, “Çok Katmanlı tarihi Kent Merkezlerinin Yönetimi; Kentsel Arkeoloji ve Planlama”, TMMOB Şehir Plan- cıları Odası Planlama Dergisi, 4, s. 48-56.
• SALTUK, S., 1993, Arkeoloji Sözlüğü, İnkılap, İstanbul.
• SARFATİJ, H., MELLİ, P., 1999, “Archaeology and The Town”, Reporton the Situation of Urban Archaeology in Europe, p. 13-29, Council Of Europe Publishing, Germany.
• FREELY, J., ÇAKMAK, A.S., 2005, İstanbul’un Bizans Anıtları, Çev. Gülru Tanman, YKY, İstanbul.
• FRENCH, D., 1966, “Recent Archaeological Research İn Turkey- Myrelaion (İstanbul)”, Anatolian Studies, 16, p. 26-53.
• FRENCH, D., 1967, “Recent Archaeological Research İn Turkey- Myrelaion (İstanbul)”, Anatolian Studies, 17, p. 30-31.
• GÖKÇAY, M., 2007, “İstanbul Kent Arkeolojisi” Mimarist 7, 24, Haziran, s. 89-93.
• KIZILTAN, Z., 2014, Marmaray-Metro Projesi Kurtarma Kazıları: Yenikapı Sirkeci ve Üsküdar İstasyonları Arkeoloji Çalışmaları ve İstanbul’un Sekiz Bin Yılı, Gama Holding, Ankara, s. 54-83.
• KUTLUAY, A., 2016, Constantinople in the Early Fifth Century: The No- titia Urbis Constantinopolitanae, Daily Life, and an Archaeological Perspective, Koç Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• MÜLLER-WİENER, W., 2001, İstanbul’un Tarihi Topografyası, YKY, İstanbul.
• NAUMANN, R., 1966, “Bodrum Camii (Myrelaion) Kazısı”, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Yıllığı, 13-14, İstanbul, s. 64-67.
• NAUMANN, R., 1966, “Der antike Rundbau beim Myrelaion un der Palast Ro- manos I Lekapenos”, İstanbuler Mıtteılungen, 16, DAİ, p. 199-216.
• NİEWÖHNER, P. 2010, “Der frühbyzantinische Rundbau beim Myrelaion in Kostantinopel Kapitelle, Mosaiken und Ziegelstempel”, İstanbuler Mıtteılungen, 60, DAİ, p. 411-459.
• ORTAYLI, İ., 1994, “Langa”: Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 5, s. 195-196.
• RAYMOND, J., 1968, “Janin Notes d’Histoire et de topographie. In: Revue des études byzantines”, Tome, 26, p. 171-184.
• RAYMOND, J., 1939, “La topographie de Constantinople byzantine Etudes et decouvertes (1918-1938) In: Échos d’Orient” Tome, 38, p. 118-150.
• STRZYGOWSKİ J., FORCHHEIMER P., 1893, Byzantinischen Wasserbehälter von Konstantino- pel. Beiträge zur Geschichte der Byzantinischen Ba- ukunst und zur Topographie von Konstantinopel, Druck und Verlag der Mechitharisten-Congregation, Wien.
• TDV İSLAM ANSİKLOPEDİSİ 1992, “Bodrum Cami” C. 6, İstanbul, s. 250.
• TUNA, N., 2000, “Kentsel Arkeoloji Üzerine”, Arkeoloji ve Arkeologlar Derneği Dergisi İdol, 7, s. 7-13.
• WULZINGER, K. 1925 Byzantinische Baudenkmäler zu Konstantinopel : auf der Seraispitze, die Nea, das Tekfur-Serai und das Zisternen Problem, Heinz Lafaire, Hannover.