BİR HİTİT SU KÜLT MERKEZİNİN TOPLUM İLE BULUŞMASI: İVRİZ KÜLTÜREL PEYZAJ KORUMA PROJESİ

Yıl 2019, Sayı: 20, 111 - 141, 01.09.2019

Çiğdem Maner

https://doi.org/10.22520/tubaked.2019.20.008

Öz

Konya Ereğli Yüzey Araştırması Projesi’nin KEYAR 2015 yılı arazi sezonunda, Bolkar Dağları’nın eteklerinde kurulmuş olan İvriz köyü ve çevresi incelenmiştir. Yapılan çalışmalar esnasında İvriz köyünde bulunan ve Geç Hitit Dönemine tarihlenen meşhur İvrizKaya Kabartması1 etrafında soyut ve somut kültürel mirasa yönelik ciddi tehditler kayıt edilmiştir. Bu sebeple İvriz Kaya Kabartmasıodak alınmak üzere, yakın ve uzak çevresindeki kültürel ve doğal öğelerin, İvriz Kültürel Peyzaj Koruma Projesi kapsamında çalışılmasına karar verilmiştir. Bu çalışma kapsamında İvriz su kaynağının bağlı bulunduğu su havzaları, İvriz Barajı, İvriz Çayı, DeliMahmutlu Deresi çevresinde kurulmuş yerleşimler, arkeolojik, kültürel ve endüstriyel miras unsurları ve doğal peyzaj incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucu, İvriz Kültürel Peyzaj Koruma Projesinin odağını oluşturan ‘İvriz Kaya Anıtı; I. Derece Arkeolojik Sit Alanı’ sınırları içerisinde, arkeolojik ve kültürel mirasa zarar veren durumlara çözüm üretmek öncelik olarak kabul edilmiştir.Anıtların ve eserlerin yerinde kendi doğal ve tarihsel bağlamı içerisinde korunup sergilenmeleri ve gerekli güvenlik önlemlerinin ivedilikle alınması için 2016’da ‘İvriz I. Derece Arkeolojik Sit Alanı Çevre Düzenleme Projesi’ çalışmaları başlatılmıştır. Bu makalede, İvriz’in arkeolojik ve kültürel mirası ve buna karşı oluşan tehditler analiz edilmekte, İvriz I. Derece Arkeolojik Sit AlanıÇevre Düzenleme Projesi’nin adım adım nasıl gerçekleştiği ve arkasındaki ana fikirler tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İvriz, Geç Hitit Dönemi, sürdürebilir koruma, çevre düzenleme projesi, müze, bağlam, koruma, sergileme, mimarlık.

THE ENCOUNTER OF A HITTITE SPRING SANCTUARY WITH THE PUBLIC: THE CULTURAL LANDSCAPE CONSERVATION PROJECT IN İVRİZ

Öz

In the 2015 field season of the Konya Ereğli Survey Project KEYAR , İvriz village located on the slopes of the Bolkar Mountains and its vicinity was systematically surveyed. During the investigations, serious threats to the tangible and intangible cultural heritage were recorded around the famous Neo-Hittite Ivriz Rock Relief in the village of Ivriz. For this reason, it has been decided to prepare the Ivriz Cultural Landscape Conservation Project of which the focal point would be the Ivriz Rock Relief and the cultural and natural elements in the immediate and distant surroundings. In this study, water basins of which the İvriz Spring is a part, settlements established around Ivriz Dam, Ivriz Stream and Deli Mahmutlu Creek, archaeological, cultural and industrial heritage elements and natural landscape are examined. As a result of the investigations, the priority was given to find solutions for the threats towards the archaeological and cultural heritage within the borders of ‘İvriz Rock Relief; I. Degree Archaeological Site’, which is the the focal point of the Ivriz Cultural Landscape Conservation Project

Anahtar Kelimeler

İvriz, Neo Hittite, sustainable preservation, landscape design project, museum, context, conservation, presentation, architecture

Kaynakça

• BIER, L. 1976. “A Second Hittite Relief at İvriz”, JNES 35/2, 115-126.
• ÇAMBEL, H. 1993. “Das Freilicht Museum von Karatepe-Aslantaş”, IstMitt 42, 495-509.
• ÇINAROĞLU, A. 1989. “New Iron Age Discoveries Around Niğde”, Anadolu Medeniyetleri Müzesini Koruma ve Yaşatma Derneği Yayını 2, 1-8.
• DINÇOL, B. 1994. “New Archaeological and Epigraphical Finds from İvriz”, Tel Aviv 21, 117-128.
• HAAS, V. (1994). Geschichte der hethitischen Religion. Leiden: Brill.
• HAWKINS, J. D. 2000a. Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions: Volume I, Inscriptions of the Iron Age: Part 1, Berlin, New York: De Gruyter
• HAWKINS, J. D. 2000b. Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions: Volume I, Inscriptions of the Iron Age: Part 3, Berlin, New York: De Gruyter
• KONYALI, İ. H. 1970. Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Ereğli’si Tarihi, İstanbul:Fatih Matbaası
• MANER, Ç. 2015. “Preliminary Report on the Second Season of the Konya-Ereğli (KEYAR) Survey 2014”, Anatolia Antiqua 23, 249-274.
• MANER, Ç. 2016A. “Preliminary Report on the Third Season of the Konya-Ereğli (KEYAR) Survey 2015”, Anatolia Antiqua 24, 225-252. https://www.persee.fr/collection/anata
• MANER, Ç. 2016B. “Su Kaynağını Düzenli Olarak Ziyaret Et! İvriz Su Kült Merkezi ve Çevresinde Yeni Araştırmalar”, Aktüel Arkeoloji, 8-10.
• MANER, Ç. 2017A. “Preliminary Report on the Fourth Season of the Konya-Ereğli Survey”, Anatolia Antiqua 25, 95-114. https:// www.persee.fr/collection/anata
• MANER, Ç. 2017B. “Konya ili Ereğli, Halkapınar, Karapınar ve Emirgazi 2014 Yılı Yüzey Araştırmaları (KEYAR)”, AST 34/1, 1-26. http://www.kulturvarliklari.gov.tr/Eklenti/52534,34arastirma1pdf.pdf?0
• MANER, Ç. 2017C. “Konya ili Ereğli, Halkapınar, Karapınar ve Emirgazi 2015 Yılı Yüzey Araştırmları (KEYAR)”, AST 34/2, 211-226. http://www.kulturvarliklari.gov.tr/ Eklenti/52535,34arastirma2pdf.pdf?0
• MANER, Ç. 2017D. “From the Konya Plain to the Bolkar Mountains: The 2015-16 Campaigns of the KEYAR Survey Project”, S. R. Steadman ve G. McMahon (Ed.), The Archaeology of Anatolia: Recent Discoveries, Volume II, (341-367) içinde. https://www.cambridgescholars.com/the-archaeology-of-anatolia-volume-ii
• MANER, Ç. / KURUÇAYIRLI, E. 2018. “İvriz Ambarderesi Kızlar Oğlanlar Sarayı (Manastırı) Mağarasında Araştırmalar”, Belleten 82/295, 1-17. http:// www.ttk.gov.tr/category/yayinlarimiz/dergi/belleten/
• MANER, Ç. / MENTEŞ, A. 2018. “An Attempt of Community Archaeology in İvriz Village: The Role of Archaeological Heritage During the Process of Rural Regeneration and Heritage Conservation/İvriz’de Toplum Arkeolojisi İçin Bir Girişim: Kırsal Kalkınma Ve Miras Koruma Sürecinde Arkeolojik Mirasın Rolü”, TÜBA-AR 23, 227-240.
• MILLER, J. L. 2013. Royal Hittite Instructions and Related Administrative Texts, Society of Biblical Literature, Atlanta: Society of Biblical Literature, Writing from the Ancient World.
• REYHAN, E. 2017. Hitit Devletinde Siyaset ve Yönetim. Ankara: Bilgin Yayınları.