SAFRANBOLU’DAN ALINLIK TİPLİ BİR MEZAR

Yıl 2018, Sayı: 18, 33 - 47, 01.09.2018

Mevlüt Eliüşük Ersin Çelikbaş

https://doi.org/10.22520/tubaked.2018.18.003

Öz

Safranbolu günümüzde Karabük ilinin 11 km doğusundadır. Antik dönemde ise kent Paphlagonia Bölgesi’ninsınırları içerisindedir. Alınlık şeklindeki eser 3,96 m uzunluğa, 2,13 m yüksekliğe ve 0,47 m derinliğe sahiptir. Eserincephesinde, domuz, patera, olpe-pitcher, diptiych, kalemlik stylus , açık rulo, kilit ve anahtar kısmı betimlenmiş birkutu, amphora, bağ bıçağı, balta-kazma saban, kazıma tekniği ile yapılmış bir sepetin her iki tarafında betimlenmiş ikikuş, meyve sepeti, asma yaprakları, üzüm salkımları ve salkımlardan üzüm yiyen küçük bir kuştan oluşan kompozisyongörülmektedir. Mevcut figürlerin varlığı bu levhanın bir mezara ait olduğunu göstermektedir. Alınlık formundakieserin; günümüze kadar yapılan stel ve adak levhası sınıflandırmalarında formu itibariyle, “Alınlıklı Steller” anabaşlığında, “Tympanonu Bezeli Steller”, “Beşik Çatılı Steller” gibi alt gruplar içerisinde değerlendirilmiştir. Ancakanılan stel gruplarında bu alınlık masif blok üzerine şematik olarak işlenmiştir. Ayrıca bu stellerin ebatları oldukçaküçüktür. Anılan steller göz önüne alındığında, eserin sadece alınlıktan ibaret oluşu ve alışılmışın dışındaki boyutları,mevcut sınıflandırmalara uymamaktadır. Bu bağlamda kentin yakın çevresindeki mezarlarla karşılaştırma yapıldığındain-situ durumda bir khamasorion mezar tespit edilmiş ve bu mezar ışığında eserin khamosorion bir mezara ait olduğuanlaşılmıştır. Benzer örneklerin sadece bu bölgede olması itibariyle Güney Paphlagonia Tipi Alınlık Stel olarakadlandırılmıştır. Üzerindeki figürlerden eser MS 2-3. yüzyıllar arasına tarihlenmiştir. Bu çalışmayla bölgenin Romaİmparatorluk Dönemi mezar mimarisi ve ölü gömme geleneği bağlamında oldukça önemli veriler elde edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Paphlagonia, Mezar Steli, Roma, Khamosorion, Tympanon, Ölü Gömme Geleneği

PEDIMENT TYPE GRAVE STELES FROM SAFRANBOLU

Öz

Safranbolu today is located in the east of Karabük province. In ancient period, the city was in the borders of Paphlagonia region, Halys Kızılırmak and Pontos region in the east; Parthenios Bartınsu or Billaios Filyos River and Bithynia in the west; Gangra Çankırı and Galatya in the south. The artifact in the shape of a pedimenthas 3,95 m length, 2,13 m height and 0,47 m thickness. It is seen that there is a pig, a patera, olpe-pitcher, diptych, stylus, an open roll, a box whose lock and key part is portrayed, an amphora, a hacksaw blade, a pickaxe, a plow, a basket whose two sides are portrayed with two birds, a fruit basket, grape leaves, and bunches of grapes and a small bird eating grapes from the bunches which was made by scraping technique. The existent figures indicate that this plaque belongs to a grave. The artifact in the shape of a pediment has been evaluated under the title of “Stelas with Frontons” because of its shape and it has also been evaluated in the sub-category of “Stelas whose Tympanon are Nodal” and “Stelas with Cradle Roofed”. However, this pediment was processed schematically on massive blocks in the mentioned stela groups

Anahtar Kelimeler

Paphlagonia, Tomb Stone, Roman, Chamasorion, Tympanon Burial CustoMS

Kaynakça

• ABAY, N., 2016. “Konya Koyunoğlu Müzesinde Roma Dönemine ait İki Stel”. SEFAD. (35) 329-342.
• ABAY, N., 2016. “Hellenistik Dönem’e ait Mezar Steli”. SUSBED. 2016; (36) 152-160.
• AKÇAY, T., 2017. Yunan ve Roma’da Ölü Kültü. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
• AKURGAL, E., 1955, Phrygische Kunst, Ankar Üniversitesi Yayınları.
• AKYÜREK, Ş. / NALAN, E., 2012. “Bithynia’dan Yeni Zeus Bronton Adakları”. OLBA XX, 345-382.
• ALDEMİR, C., 2017. “Akşehir Müzesi’nde Sergilenen Sinanlı Köyü Kapı Betimli Mezar Stelleri”, (Yüksek Lisans Tezi: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Ana Bilim Dalı/Klasik Arkeoloji Bilim Dalı. Konya.)
• ANDRONIKOS, M., 1984. Vergina, The Royal Tomb sand the Ancient City. Atina: Ekdotike Athenon.
• BELKE, K., 1996. Paphlagonien und Honorias, Tabula Imperii Byzantini, Band 9, Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
• CORMACK, S., 2004, The Space of Death in Roman Asia Minor. Wien: Phoibos Verlag.
• CREMER, M., 1992. Hellenistisch-Römische Grabstelen im nord westlichen Kleinasien II Bithynien, Bonn: Asia Minor Studien, Bd. 4/2.
• ÇELİKBAŞ, E, / KELEŞ, V. / ERGÜRER, E., 2017. “Hadrianoupolis 2016 Çalışmaları”, KST. 30. Cilt.III, 2017, 645-654.
• DELEMEN, İnci, 2004. Tekirdağ Naip Tümülüsü. İstanbul: Ege Yayınları.
• DÖKÜ, F. E., 2008, “Paphlagonia Kaya Mezarları ve Kaya Tapınakları”, (Doktora Tezi: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı. Antalya.)