APARTMAN TİPOLOJİSİNDE GEÇMİŞTEN BUGÜNE; KİRA APARTMANINDAN “REZİDANS’A” GEÇİŞ

Yıl 2016, Sayı: 14, 165 - 178, 01.09.2016

Tülin Görgülü

Öz

Osmanlı İmparatorluğu’nda batılılaşma çabaları ile birlikte yabancı devletlerle kurulan ilişkiler ve bu devletlerin Pera olarak adlandırılan Beyoğlu’nda elçiliklerini, hastahanelerini kurmaları, batılılara özgü bir yaşam biçimi olan apartmaların da ilk kez bu bölgede inşa edilmeleri sonucunu doğurmuştur. Cumhuriyet döneminde öncelikle seçkinlerin yaşam biçimine karşılık gelen apartmanlar, süreç içerisinde toplumun barınma gereksinimini karşılayan en önemli yapı tipolojisi olmuştur. Farklı üretim biçimleri ve farklı aktörlerle Türkiye’de yaklaşık 150 yıldır üretilen apartmanlar, devlet eli ile oluşturulan organlarla da konut sorununa çözüm bulabilmek amacı ile inşa edilmişlerdir. Bugün gelinen noktada Türkiye’de apartman; çok sayıda üretilen toplu konutlardan, gökdelen biçiminde tasarlanan rezidans olarak adlandırılan lüks konutlara dek çeşitlenmiştir. İnşaat sektörünün halihazırda Türkiye’de ekonomiyi ayakta tutan ve yan sektörleri de hareketlendiren bir rol oynaması nedeniyle, rekabetin artması, yeni konseptlerde, yaratıcı tasarımların önünü açmakta ve apartmanların yeni yaşam formatlarını da tartışma ortamına getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Apartman, Rezidans, Çok Katlı Konut

THE APARTMENT TYPOLOGY FROM PAST TO PRESENT: THE TRANSITION FROM RENTAL APARTMENT TO “RESIDENCE”

Öz

The Ottoman Empire’s new relationships with foreign nations due to Westernisation attempts led to the establishment of consulates, hospitals and schools in the Pera Beyoglu neighbourhood of Istanbul and proliferated the construction of apartment buildings in the same area, a trend that spilled over to the rest of the public over time. Apartment buildings were mostly occupied by the elite during the Republic era, but they increasingly became the primary building typology supplying the housing needs to the general public. Over the last 150 years, these apartment buildings have been constructed via different methods and actors, including governmental support, to find a solution to Turkey’s housing problem. Today’s landscape of apartment buildings includes a diverse array of solutions from collective housing to luxury residences designed as tall high rises. The prominent role of Turkey’s construction sector as fuel for the economy and a force that rejuvenates dependent sectors has also led to increased competition, development of new concepts and creative designs, generating a forum of discussion for the role of the apartment building in new settings of living

Anahtar Kelimeler

Apartment Building, Residences, Collective Housing

Kaynakça

• ANON. 1937, Arkitekt dergisi, İstanbul
• ANON. 1968, “Hukukçular Sitesi” Mimarlık dergisi, TMMOB, Mimarlar Odası Yayınları, Ankara
• ANON 1978, “Levent Projeleri”, Arkitekt dergisi, Cumhuriyet Matbaası İstanbul
• ANON. 1995, “Maçka Palas”, İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul
• ANON 2007, “Apartman, Çok katlı kolektif konut, Bir görsel belgeleme”, Arrademento Mimarlık Dergisi, Sayı 2007/4, İstanbul
• BALKAN E., 1997, “Apartman”, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, YEM Yayınları, Cilt 1, İstanbul
• BATUR A., 2001, “Botter Evi’nin ışığı sönmezdi”, Cumhuriyet Dergi, Cumhuriyet gazetesi hafta sonu eki, İstanbul
• BILGIN İ., 1998, “Modernleşmenin ve Toplumsal Hareketliliğin Yörüngesinde Cumhuriyet’in imarı” , 75.yılda değişen kent ve mimarlık, İş Bankası yayınları, İstanbul
• CAN C., 1993, “Decugis Evi”, İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul
• ÇELIK Z., ÖZDEN E., YÖNDER A., 1979, “Konuşan Mimarlık, Dinlenen Mimarlık”, Çevre Dergisi, S.4, İstanbul
• GÖRGÜLÜ, T., 2016, “Türkiye’de Çok Katlı Konutların Değişimi (Apartmanın Öyküsü)” Türkiye Alim Kitapları, ISBN, 978-3-639-81200-8
• GÖRGÜLÜ, T., 2007 “Türkiye’de ilk apartmandan günümüze; çok katlı konutlarda yaşanan dönüşümler” Kent, Kültür, Konut Sempozyumu, İstanbul
• GÖRGÜLÜ T., KAYMAZ KOCA S., 2009, “Küresel Akışlar, İstanbul ve İstanbul’da Küresel Mimarlık”, Planlama ve Mimarlık Alanının Son 10 yılı Sempozyumu, YTÜ, İstanbul
• GÖRGÜLÜ T., ERDÖNMEZ, E., MANISA K., YERLIYURT B., 2010, “İstanbul’da yeni konut alanları paralelinde nüfus hareketleri, nüfus özellikleri ve mimari irdelemeler” ,4-5 Mart 2010, Ulusal Konut konferansı: Kapalı yerleşmeler; yeni yaşamlar, yeni mekanlar, yeni sınırlar, İTÜ Konut Araştırma ve Eğitim Merkezi, Taşkışla, İstanbul
• GÜVENÇ B., IŞIK O., 1999, “Emlak Bankası 1926-1998”, Emlak Bankası yayınları, İstanbul
• KEYDER Ç., 2001, “İstanbul Küresel ile Yerel Arasında”, Metis yayınları, İstanbul
• KIRAY,M., 1978, “Apartmanlaşma ve modern orta tabakalar, Çevre dergisi, S.4, İstanbul
• KIRAY M., 1998, “Azgelişmiş ülkelerde metropolitenleşme süreçleri”, 75.yılda değişen kent ve mimarlık, İş Bankası yayınları, İstanbul
• SEY Y., 1994, “Konut”, İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul
• ÖNCEL A. D., 2010, “Apartman, Galata’da yeni bir konut tipi”, Kitap yayınevi, İstanbul
• YAVUZ Y., 1993, “Siteler”, İstanbul Ansiklopedisi, Kültür Bakanlığı Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul