SOSYAL BİLİMCİ ve KÜLTÜREL İKİLEMLER

Yıl 2015, Sayı: 13, 167 - 173, 01.09.2015

Osman Konuk

Öz

Sosyal bilimler, modern zamanlardaki doğa bilimleri örneğine göre kurulmuştur. Kopernik'in sembolik öncüsü olduğu bilimsel devrim, doğa bilimlerinin göreli büyük başarılarıyla hakim paradigma haline gelmiş ve 19. Yüzyıldan itibaren sosyal bilimlerin de bu modele göre kurulabileceği fikri yaygın kabul görmüştür. Diğer yandan, doğa bilimleri ve sosyal bilimlerin özsel açıdan farklı gerçeklikleri incelemeleri, epistemolojik ve metodolojik açıdan sorunlar, ikilemler, kısıtlar ve tartışmalara neden olmaktadır. Bunun temel nedenlerinden biri bilimin tarihsel, kültürel olgu ve süreçlerle içiçe olmasıdır. Hiç bir bilim adamı/ kadını içinde yaşadığı fiziksel ve sosyal bağlamdan soyutlanamaz. Her kavramsallaştırmanın temelinde felsefi inançlar yatar. Her ölçüm, gerçeği kaydetmeye çalışırken onu değiştirir. Zamanla bu yapay tarafsızlık inancının kendisi, bulgularımızın doğruluk değerini arttırmamızı önleyen başlıca engel haline geldi. Eğer bu, doğa bilimcilerinin karşılaştıkları önemli sorunlardan birisi ise, varın siz düşünün sosyal bilimcilerin karşısına ne denli büyük bir sorun çıkardığını. Özellikle sosyal bilimlerde özne- nesne sorunsalı, bilgi nesnelerinin de kültürel varlıklar olması, bilimde nesnellik, doğruluk, geçerlilik, genellik ve evrensellik gibi sorunlarla ilişkilidir. Bu makalede kendisi de kültürel bir özne olan sosyal bilimcinin kültürel gerçeklikle karmaşık ilişkisi, teorik bir çerçevede tartışılacaktır. Makalenin ana önermesi şudur: Sosyal bilimcinin her tür bilimsel etkinliği, seçicilik, bağlam ve düzey farklarıyla ayrı tutulursa, aynı zamanda kültürel bir işlemdir.

Anahtar Kelimeler

Bilim, Sosyal Bilimci, Kültürel Varlıklar, Bilim Kültürü

SOCIAL SCIENTIST AND THE CULTURAL DILEMMAS

Öz

Social sciences are constructed following the example of natural sciences. The scientific revolution, which is pioneered by Copernicus, became a dominant paradigm through the vast successes achieved by natural sciences and the idea that social sciences must also be built on this paradigm prevailed 19th century onwards. On the other hand, essentially because of scrutinizing different realities, the relationship between social and natural sciences evoked epistemological and methodological problems, dilemmas and discussions. One of the principal reasons for this is the current situation of science, which is being nested in historical and cultural facts and processes. It is impossible to isolate scientists from their physical and social contexts. Philosophical beliefs lie in the base of every conception. Every measurement changes the reality while trying to record it. In the course of time, the artificial belief in objectivity became a major obstacle in increasing the validity of our own findings. I f this is one of the major obstacles that natural scientists encountered, then, imagine the severe obstacles this can produce to the social scientist. The problem of objectivity in social sciences is related to the problem that objects of knowledge in those sciences are also cultural beings and related to the problems of scientific validity, objectivity, accuracy, generality and universality. In this paper, the complex relationship of social scientist as a cultural agent, with cultural reality is being discussed in a theoretical framework. The main assertion of the paper is as follows: All scientific activities of social scientist are at the same time cultural processes when taken apart from differences stemming from selectivity, context and degree

Anahtar Kelimeler

Science, Social Scientist, Cultural Beings, Science Culture

Kaynakça

• ARSLAN, 1992 Hüsamettin, Epistemik Cemaat, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• BAUMAN, Zigmund, 2003 Yasa Koyucular İle Yorumcular, çev. Kemal Atakay, Yayıma Hazırlayanlar: Yıldırım Türker, Meltem Ahıska, İstanbul: Metis Yayınları, İstanbul.
• BENTON,Ted, CRAİB, Ian, 2008 Sosyal Bilim Felsefesi, çev.Ümit Tatlıcan, Berivan Binay, Sentez Yayınları, İstanbul.
• BİRAND, Kamiran, 1954 Dilthey ve Rickert'te Manevi İlimlerin Temellendirilmesi, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları. Ankara.
• BURKE, Peter, 2001 Bilginin Toplumsal Tarihi, çev. Mete Tunçay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• CHOMSKY, Noam, 1994 Modern Çağda Entelektüellerin Rolü, çev. Selahattin Ayaz, Pınar Yayınları, İstanbul.
• ÇELEBİ, Nilgün, 2004 Sosyoloji ve Metodoloji Yazıları, Anı Yayıncılık, Ankara.
• ÇELEBİ, Nilgün, 1986 Sosyal Bilimler Metodolojisi, Çizgi Yayıncılık, Konya.
• GOULDNER, William. A., 1993 Entelektüelin Geleceği, çev. Ahmet Özden, Nuray Turanlı, Eti Yayınları, İstanbul.
• GULBENKİAN KOMİSYONU, 2003 Sosyal Bilimleri Açın, Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor, çev. Şirin Tekeli, Metis Yayınları, Dördüncü Basım, İstanbul.
• HEKMAN, Susan, 1999 Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik, çev. Hüsamettin Arslan, Bekir Balkız, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• KUHN, Thomas, S., 1982 Bilimsel Devrimlerin Yapısı, çev. Nilüfer Kuyaş, Alan Yayıncılık, İstanbul.
• MCCARTHY, E. 2002 Doyle, Bilgi Kültürü, çev. Figen Yılmaz, Çiviyazıları Yayınları, İstanbul.
• RİNGER, 2003 Fritz, Weber'in Metodolojisi, çev. Mehmet Küçük, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
• SNOW, 2005 Charles. Percy, İki Kültür, çev. Mehmet Küçük, Tübitak Popüler Bilim Kitapları, Ankara.