Idyma İlkçağ Kenti ve Çevresi 2004 Yılı Arkeolojik Envanteri ve Yüzey Araştırması

Yıl 2005, Sayı: 4, 7 - 31, 01.09.2005

Kaan İren Mehmet Gürbüzer

Öz

Idyma, Keramos Gökova körfezinin bitiminde yer atmaktadır. "Koinon' sahibi birçok Ka­ria kentinden biridir. Ana yerleşim bugünkü Kozlukuyu köyünün hemen yakınındadır, ama "koinon "un sınırları olasılıkta bugünkü Akyaka beldesini de kapsamaktadır Şehrin tarihi, adının Atına vergi listelerinde görüldüğü MÖ 5. yy'a kadar karanlıktır. Bundan sonra karşı­mıza "Rhodos peraiası 'nın bir parçası olarak çıkar; Roma Devrinde tarihsel izlerini takip et­mek artık olası değildir.20. yüzyıl öncesinde gezginler bu yöreyle pek ilgilenmemiş ve çağdaş araştırmacılardan pek azı buraları ziyaret edip kalıntılardan bahsetmiştir. Araştırma ilgileri kalıntılardan çok yazıt­lar üzerine odaklanmıştır ki, bu sayede de Idyma'nın yeri tam olarak saptanabilmiştir.Bu projenin amacı sadece yeni kalıntılar keş­fetmek değil, halı hazırda bilmen, ama gözardı edilmiş kalıntıları da çağdaş arkeoloji yöntem­lerini kullanarak belgelemektir.2004 yılı çalışmaları kentin kendisi üzerine de­ğil "territorium "u üzerine odaklandı Şehirde çalışma ikinci dönemde ele alınacaktır Bununla birlikte akropolis ziyaret edildi ve şehrin topografik haritası çıkartıldıŞehrin stratejik konumunun bazı zayıflıklar gösterdiği düşünülmektedir. Her ne kader Idyma Küçük Asartepe'nin dik eteklerinde konuşlamışsa da kuzeyde yakınında daha yük­sek tepeler bulunmaktadır; güneydeki vadi ağzının sadece bir tarafını denetliyebiliyor ve denize de pek yakın değil Bu nedenle proje­de bu "koinon"un stratejik öneme sahip yer­leşmelerini saptamayı amaçladık. Hisartepe ve Armutalan'daki kalıntılar -buralardan Klasik ve Hetlenistik devirlere ait kap parçaları ele geçmiştir- Idyma'nın vadinin öteki ağzın da güney tutmayı amaçladığını ortaya koymak­tadır. Idyma'nın batısındaki Ortaçağ kafesinin çevresinde bulunan küçük yerleşme deniz ta­rafını denetlemek amacıyla yapılmış olabilir Armutalan ve bu yerleşmede kalın çevre du­varları bulunmaktadır.Tümsek Mevkiindeki yerleşme İlkçağ'ın son dönemine aittir. Orman Bölge Şefliğinin yer aldığı arazide büyük bir kilisenin izleri bulun­maktadırOrtaçağda körfezin bitimine Cosma adı veril­mekleydi bu nedenle sözü edilen kilisenin sağıltıcı Aziz Kosmas a adanmış kiliselerden bin olması olasıdır. Aynı yerde, yanındaki kanalın sonu mezarın içme açılan ve "libasyon" sıvı kurbanı amaçlı olduğu düşünülen bir delik ile sona eren, anakayaya oyulmuş bir mezar keş­fedilmiştir. Akyaka'da Erendede denilen yer­de de bir başka kilise saptanmıştır. Kalıntılarda bir plan saptamak olanaksızdır, ama bazı par­çalar Bizans Devrim işaret etmektedir. Bir di­ğer dinsel Bizans yapısı Papazderesi'nde bu­lunmaktadır. Bir kiliseden çok bir münzevi evi­ni düşündürmektedir. Türkçe isim Papazderesi de bunu desteklemektedir. Orman Bölge Şefliğinin batısında kayaya oyulmuş, amacı tam olarak bilinemeyen bir niş vardır. Daha ilerde Çınar kıyısında bir çiftlik kule keşfedil­miştir. İlk katı tamamen anakayaya oyulmuştur. Kule olasılıkla İlkçağ 'ın sonuna aittir.

Anahtar Kelimeler

Idyma, Kana, Kanas. Azız Komas, Rhodos Peraıa'sı

Idyma İlkçağ Kenti ve Çevresi 2004 Yılı Arkeolojik Envanteri ve Yüzey Araştırması

Öz

Idyrna at the end of the Golf of Ceramus tGökova} rs one of the many Canan cities that comprised a koinon. The mam settlement is located very close to the modem village Koziukuyu, but the territory of the koinon probably also incorporated modern Akyaka. Its history is unknown before the 5th century B.C. when Idyma appears for a while m the Athenian tribute lists. Thereafter it is a part of the Rhodian Peraia. In Romans time it is not possible to trace it histncalty. The pre-20th century travelers did not pay attention to this region, and few modern travelers have visited and noted its ruins. Those that did have generally been more interested m the inscriptions than the archaeological remains, and it is through the inscriptions that they have identified Idyma. The aim of this project is not only to discover new remains, but also to document the already known but disregarded ruins, using modem archaeological techniques. The 2004 season has been focused not on the city itself but on its territory Work m the ciıy will begin in the second season Nevenheiess the acropolis has been visited and a topographical map of the city area has been drawn, it seems that the strategic position of the settlement was not a strong one Although Idyma is founded on the straight slope of a mountain called Küçük Asartepe, there is a near and higher mountain on the north side; it controls only one side of the mouth of e valley on the south side and is not very close to the sea. Because of this the project has aimed to locate the settlements of this koinon that are of strategic importance. The rums on Hisartepe and Armutalan, yielding pottery from the Classical and Hellenistic periods, have shown that Idyma tried to control the other south side of the mouth of the valley A small settlement has been found m the vicinity of the medieval castle to the wast of Idyma that could have controlled access to the sea. The latter and Armutalan settlements have thick city walls.

Anahtar Kelimeler

idynıa. Cana, Kanas, St. Comas. Rhodıan Peraıa

Kaynakça

• BALLANCE, Michael. John BOARDMAN. Spencer CORSETT, Sinclair HOOD
• 1989 Excavations in Chios 1952-1955. Byzantine Ernpoiio. 1BSA Suppl. 20k Londra: The British School of Archaeology at Athens
• BQARDMAN. John ve John HAYES 1973 Excavations at Tocra 1963-1965 TheArcliaic Deposits if and Laser Deposits. (BSASuppE 10k Londra: British School of Archaeology at Athens.
• DEBORD. Pierre ve Ender VARİNLİOGLU 2001 Les Hautes Terras de Cane. Paris: Instilui Ausonius.
• DURUGÛNÜL , Sarra 1998 Türmg vnd Siedltmgen ım Raııhen Kılıkıen Eme Unterstichung zu den archaologischen Hinterlassenschaften «n Oibischen Territonum (AMS 28. 6). Bonn: Dr. Rudolf Habeli.
• FİGUEiRA. Thomas 1998 77re Power ol Money. Philadelphia: University ol Pennsylvania Press.
• F1NK1ELSZTEJN, Görald 2001 Chronologie dâlailiâe el tâvisâe des eponymes amphartgues rhodıens. de 270 a JOB av. J.-Ç. environ, premier hilen. (BAR |n(. Senes 990), Oxford: Archaeopress.
• FRASER. P M.. George E BEAN 1954 The Rhodıan P&raeo and Islands Oxford Oxford University.
• GASSNER. Verena 1997 Forschtingen in Ephesos 13:1/1 Das Südtor der Tetregonos-Agora. Wien: Osrerreichischen Akademie der Wissenschaften.
• HAYES, John W. 1972 Law Roman Pottery. London: British School at Rome.
• HAYES, John 1992 Excavations at Saraçhane m İstanbul li. Princelon: Princeton University.
• HEAD. Barclay Vincent 1897 Catalogue ot the Greek Cans of Carta. Cos, Rhodes, etc (British Museum Catalogue of Greek Coins 19). Londra. British Museum. Herodianos. 3 1: 172. 326. 382.
• HIRSCHFELD. Guslsv 1885 Paphtogonische Fe'sengraber Berlin Könıglıçhen Aksdemla der Wissenschaften.
• IMHOOF-BLUMER, Friedrich 1883 Monnaıes Grecgiies. Amsterdam. Koehler's Antiquariurn.
• İREN. Kaan 2003; Aıoltsche orıentalrsıerende Keranvk Istanbul: Ege Yayınlan.
• İSLER, Hans Peter 197Ü Acheioos. Eihe Monographic. Bern: Francke 1978 Samos fV. Das Arcbaische Nordtor und seme Umgebung in Heraion von Samos. Bonn: Deutsches Archaologisches Instilul.
• JONES. Arnold Hugh Martin 1971 The Cities of Ihe Eastern Roman Provinces. Oxford: Clarendon Press.
• KONECNY, Andreas 1997 Hellenistische Tu/mgehöffe in Zentral- und Osllykıen. edıtörFer; J . BORCHARDT. F. KRJNZINGER. (Wisner Forschungen zur ArchâologİB 2.) Wien; Phoibos Vet lag.
• KRAFT. Konrad. Dietmar KlENAST 1962 Syfloge Nurnmoium Graecorum. Deutsçhland. Berlin: Gabr. Mann.
• MAGIE. David 1950 Roman Rule in Asia Minor U. Princeton: Princeton University.
• MEIGGS. Russell 1972 TheArhenign Empire. Oxford: Clarendon Press.
• MERITT, Banjamin D-, NT. WADE-GERY ve M. F. MCGREGOH 1939 77>e Athenian Tribute Lists |. Harvard: University Press.
• MERITT, Benjamin D-, H X WADE-GERY ve M. F. MCGREGOR 1950 The Athenian Tribute Lists III. Princelon. New Jersey: University Pr&ss.
• NEWTON. Charles Thomas 136 3 A History of Discoveries al Halicamassus, Cnidus. and Branchidae II 2 . London: Day & Sen.
• PEACOCK. David P. S „ D. F. WILLIAMS İ98 6 Amphorae and the Roman Economy. Londra, New York: Longman.
• PİRİ REİS 19ÖÖ Krlab-r BahnyeoW 2. Ankara. Kültür Bakanlığı. Pıolemaios, Geograpfıika v. 2.20 .
• Culture and Society. [Papers of an International Conference held at Fuglsang Manor on 2 9 August - 1 September 1994 ) editör: Vincent ABRIELSEN. Per BILDE, Tıoels ENGBERG PEDEHSEN. Liese HAN NEST AD. Jan ZAHLE. (Studies m Hellenist ic Civilisation 91 - Aaihus: Aarhus University
• RESTLE. Marcell 197 9 Studien ZUÎ frühbyzanlinischen Architektur Kappadokıens. Viyana: Osterreichischen A kademi e der Wissenschaften
• RHODES. Pete/J. 198 5 RIB Athenian Empire. Oxford: Clarendon Press.
• ROBERT. Louis 193 7 Etudes Atsatoiiennes. Paris: Boccaid.
• ROBINSON. Henry S 195 9 Athenian Agora V. Pottery of the Roman Period: Chronology. Princeton: American School of Classical Studies at Athens.
• ROTROFF. Susan I 199 7 Athenian Agora XXIX Hellenistic Pottery Athenian and imported Wheelmade Tableware and Related Material. Princeton: American School of Classical Studies at Athens
• KOLB. (Lykische Studien 6) . Seneca 197 1 Naturatles Questiones I. çev. E. H. Warminglon. Londra: Loeb Classical Library.
• 200 1 a 'Metropol ıs'den Hellçnigıik Döneme ait bir Grup Amphora MühürüL ÖLH 4 4 : 101-115 . Mersin: Mersin Üniversitesi Kılıkıa Arkeolojini Aıasiırma Merkezi.
• SLANE. Kathleen Warner 199 0 The Sanctuary of Demeter and Kore. The Roman Pottery and Lamps (Corinth. XVIII/2). Princeton: American School of Classical Studies at Athens.
• SPAR KES. Brian A. va Lucy TALCOTT 197 0 The Athenian Agora X.U. Black and Plain Pottery of the 6th. 5th and 4th cantuty B.C. Princeton. American School of Classical Studies at Athens.
• STEPHAN von BYZANZ 1958 Ethnika. editor A. MDLLER}. Graz: Akademische Diuck
• WITT EK. Paul 196 7 Das Fürstenitım Meniesche. Sludie ztır Geschîchte Weslkl&nasisns im 13. - 15. Jh. 2. baskı tlstMitt 2). Amsterdam Oııental Press