Karaburun Yarımadası İzmir Mezar Taşları Envanteri 2004 yılı Çalışmaları: Çullu Köyü

Yıl 2005, Sayı: 4, 187 - 201, 01.09.2005

Sedat Emir Nilgün Kiper

Öz

Mezar taşlan yalnızca ölenin kimliğini bildiren kişisel kimlik belgeleri değil, aynı zamanda ait oldukları fiziki çevrenin tarihsel topografyasın­da önemli yeri olan kültür varlıktandır. Karabu­run Yarımadası yerleşmelerinde mimari mira­sın saptanması ve belgelenmesi amacıyla ya­pılan çalışmalar, mezar taşı kitabelerinin bu kır­sal yerleşmeler için birinci derecede önemli yazılı kaynaklar olduğunu göstermiştir, özellik­te kırsal yerleşmelerde bu mirasın korunması­nın ve belgelenmesinin ivedilik gerektiren bir husus olduğu ilgili çevreler tarafından bilin­mektedir. TÛBA-TÜKSEK Türkiye Kültür En­vanteri Projesi çerçevesinde yürütülen bu pro­jenin amacı yanmada köylerindeki mezarlıkla­rın ve mezar taşlarının saptanması ve envante­rinin oluşturulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda ayrıntılı İlk çalışmalar Çullu köyünde gerçekleş­tirilmiştir. Çullu köyünün 16. yüzyılda Yörük aşiretlerinin iskânı ile kurulduğu düşünülmek­tedir. Bugün köyün mezarlığı harap durumda ve ciddi düzeyde kayıplara uğramış olmasına karşın, günümüze ulaşan mezar taşlarının tarih ve sanat tarihi açısından önemli olduğu söyle­nebilir. Bu raporda envantere ilişkin veriler or­taya konurken mezar taşı kitabeleri birer yazılı kaynak olarak ete alınmış ve özellikle kimlik bil­gileri değerlendirilmiştir. Mezar taşlarının içer­diği yazılı bilgilerin diğer yazılı belge ve fiziki verilerle birlikte değerlendirilmesi halinde hem yerleşmelerin hem de yarımadanın tarihine ışık tutabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mezarlık, mezar taşı, kitabe, kırsal miras, kırsal yerleşmeler, kültür envateri

Karaburun Yarımadası İzmir Mezar Taşları Envanteri 2004 yılı Çalışmaları: Çullu Köyü

Öz

Gravestones are not only sources of personal information about the identity of the dead, but also cultural properties with an important place in the historical topography of the built environment to which they belong. The field studies carried out in the last two years in order to explore and document the architectural heritage of Karaburun Peninsula have revealed that the inscriptions of gravestones is one of the primary written sources for studying rural settlements. It is well known that this rural heritage has to be protected and documented urgently. The aim of this project, undertaken within the Cultural Inventory Project of Turkish Academy of Sciences, is to make an inventory of the cemeteries and gravestones in villages of the Peninsula. The preliminary survey was realized in Çutlu, a village considered to be founded by the settlement of yörük tribes possibly at the end of the sixteenth century. Since the cemetery of the village was plundered of its gravestones after the evacuation of the village, which is now entirely in ins. the existing gravestones have become more valuable for historical studies. In this report the inscriptions of gravestones have been regarded as a written source and particularly their identity information has been examined. Considering {he information engraved on the gravestones together with the other written documents and the physical data will no doubt contribute to illuminating the history of both the Peninsula and its settlements.

Anahtar Kelimeler

Cemetery, gravestone, inscription, rural heritage, rural settlements, cultural inventory

Kaynakça

• IŞIK. Şevket 2002 Karaburun Yarımadasının Tarihsel Coğrafyası. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• LAQUEUR, Hens-Peter 1997 Hüve'i-Baki: İstanbul'da Osmanlı Mezarlıkla/r ve Mezar Taşlan çev. Salahattın Diüdüzgün. [TaFİh Yaktı Yurt Yayınlan 46). İstanbul: Tarih Vakfı.
• SÜMER. Faruk 199 9 Oğuzlar {Türkmenler). Tarihferi-Boy Teştüatı-Destanları. 5. baskr. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• TUNÇEL, Gül 1989 Batı Anadolu Bölgesinde Cami Tasvirli Mezar Taslan. Ankara: Kültür Bakanlığı.
• TÜR KAY. Cevdel 2001 Başbakanlık Arşivi Belgelerine göre Osmanlı imparatorluğunda Oymak. Aşiret ve Cemaatlar. İstanbul: işaret Yayınları.