KENTSEL KÜLTÜR VARLIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİNE VE TANITILMASINA YÖNELİK BİR ÖNERİ: BULDAN ÖRNEĞİ

Yıl 2009, Sayı: 7, 137 - 148, 01.09.2009

Evinç Doğan

Öz

Bu çalışmanın amacı, Denizli’nin tarihi Buldan kentinde, kentin sahip olduğu kültürel değerlerine olan farkındalığını yaratmak ve bunun sürdürülebilir kalkınmayı sağlayacak kentsel koruma ve geliştirme planlarına yansıtılmasıdır. Bir başka deyişle bu çalışma, en geniş tanımı ile kültür varlığı kapsamı içine giren yapıların kullanımı ve işlevselliği, el sanatları geleneğinin sürdürülerek desteklenmesi, değerlendirilmesi ve tanıtımına yönelik bir öneri niteliğin­dedir. TÜBA-TÜKSEK Türkiye Bilimler Akademisi - Türkiye Kültür Sektörü tarafından gerçekleştirilmiş olan Türkiye Kültür Envanteri Pilot Bölge Çalışmaları kapsamında Buldan için hazırlanan envanterler, bu çalışmanın birincil başvuru kaynaklarını oluşturmuştur. Özellikle kentsel kültür varlıkları envanteri görsel malzeme ve kültür varlıklarına ilişkin bilgi açısından çalışmaya zemin sağlamıştır.Çalışma bütüncül bir yaklaşımla ele alınmış, her ne kadar esas çalışma alanı kent merkezi ile sınırlı tutulmuşsa da, çevredeki turizm potansiyelinden de yararlanılması için geliştirilen öneriler, Buldan çevresi ile birlikte değerlendi­rilmiştir. Amaç ziyaretçilerin Buldan'a günübirlik olarak çekilmesi ve birkaç günlük gezi programlarına dahil edil­mesi değil, burada uzun süre konaklatılmasıdır. Ziyaret süresinin uzatılması için, rota üzerinde yer alan yapıların işlevlendirilerek turizm içerisinde değerlendirilmesi öngörülmüştür. Bu niteliğiyle çalışma, kentsel kültür varlıklarının sahip oldukları tarihi ve kültürel özellikleri yitirmeden, yöreye olan ilginin artırılmasına yönelik öneriler sun­maktadır. Yeniden kullanım önerisi getirilen kentsel kültür varlıkları arasında yapılar ve yapı gruplan olduğu gibi, kamusal alanlar da mevcuttur. Örnekler arasında Eski Hükümet Konağı, BELSAM, Paşalar Hanı, Eski Yukarı Park, 14 Mayıs ve Çarşı caddeleri, Morabıtlar Deresi Yolu, Dokuma Pazarı caddesi, Güroluk ve Yalçınkaya Mahal­leleri sayılabilir. Çalışma, kültür varlıklarının tanıtımının, sürdürülebilir kültür turizmi yoluyla gerçekleştirilmesini öngörmektedir. Tanıtımda vurgulanan geleneksel mimarideki ev-atölye birlikteliğidir. Bu çerçevede çalışma kap­samındaki yapıların çoğu yöreye özgü çıkmalı, sofalı, avlulu Türk mimarisi geleneğini de yansıtmaktadır. Buldan'ı ziyarete gelenler için kültür varlıklarını içerecek bir güzergah belirlenmiş ve yapılar bu rota üzerinde işaretlenerek öne çıkan özellikleriyle tanıtılmaya çalışılmıştır. Rota üzerindeki kültür varlıklarının seçim kriterleri ve neden korunması gerektiği açıklanarak kültür turizmi ile ilişkilendirilmiştir. Rota üzerinde tescilli yapıların yer almasına dikkat edil­miştir. Ancak tüm tescilli yapıların ele alınması mümkün olmazken, özgünlük durumunu koruyan yapılar da rota­da yer almıştır. Buldan'a yapılan kısa süreli ziyaretlerde rota denenmiş ve rota üzerinde ele alınan kültür varlıkları fotoğraf yoluyla belgelenmiştir. Tanıtıma yönelik diğer önerilerden birkaçı ise şöyle ömeklendirilebilir: Bölge bazın­da tanıtım esas alınarak yakın çevrede yer alan Pamukkale, Karacasu, Tavas, Honaz, Alaşehir Belediyeleri ile ortak­laşa bir tanıtım faaliyeti gerçekleştirilebilir. Böylece bölgede var olan turizm potansiyelinden yararlanılarak ziyaret­çiler daha uzun süre bu bölgede tutulmuş olacaktır. Buldan için mutlaka kent imgesini, gelenekleri ve kültürel özel­likleri yansıtan bir logo tasarlanması gerekmektedir. Ayrıca Buldan İlçesi için bir web sayfası yapılarak Buldan ile ilgili bilgiler sunulmalıdır. Katalog, broşür gibi basılı ve görsel malzemeler dışında, etkinlik bazında tanıtıma ağır­lık verilmelidir. Festivaller, fuarlar, kongreler ve sempozyumlar buna örnek olarak verilebilir. Tarihi çevreleri tehdit eden rant baskısı, imar faaliyetleri ve bakımsızlık tarihi dokunun yok olmasına neden olur­ken, kimi tarihi kentler ise terk edilerek kendi kaderine bırakılmaktadır. Bir kentin mimari mirasını oluşturan yapı­lar sosyokültürel ve psikolojik anlamda tarihsel süreklilik sağlamaktadırlar. Buldan'da yüzyıllardır süregelen bir gelenek olan dokumacılığın, ev-atölye yapısı içerisinde sürdürülüyor olması ve evlerin içinde yaşamın sürmesi kültürel değerlerin korunarak günümüze aktarılmasında etkili olmuştur. Geçmişten miras kalan mevcut yapı stoku, ister tarihi eser olarak tescilli olsun, isterse yeni sayılabileceği halde işlevinin eskimesinden dolayı terk edilmiş binalar olsun, yeniden işlevlendirilmeli ve yaşatılmaya çalışılmalıdır. Amaçlanan yalnızca yapının dış görünümünü değil sosyo­kültürel yaşayışı yansıtan bütünleşik koruma olmalı ve koruma-kullanma dengesi yaratılmalıdır. Böylece geçmişi koruma çabası bugünün gerekleriyle birleştirilebilir. Çalışmanın yerel halka, sürdürülebilirlik ve kültürel miras bilin­cini artırma anlamında katkıda bulunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Buldan, kültürel miras, kentsel kültür varlıkları, kültür turizmi, sürdürülebilirlik.

A PROPOSAL FOR THE REVALUATION AND PROMOTION OF THE CULTURAL PROPERTIES WITHIN THE URBAN ENVIRONMENTS: CASE OF BULDAN

Öz

The aim of this research is to raise cultural heritage awareness and to investigate how urban conservation and development can contribute to a sustainable future for the historic town of Buldan in Denizli. In other words, this study is a proposal for a re-valuation of urban cultural assets, by using the functionality of historic buildings, promoting a continuation of hand-weaving traditions and stimulating cultural interaction between local community and visitors. Cultural tourism, community-based tourism and sustainability are analyzed in conjunction with the preservation and re-valuation of cultural heritage. The research proposes that a re-valuation of urban cultural properties and improvements to the infrastructure will increase the tourism potential of the area and extend the average duration of visitor stays. Data have been collected through the Turkish Academy of Sciences-Turkey's Cultural Inventory TÜBA-TÜKSEK Pilot Region Studies, and plans, photographs and cultural heritage-related information has been gathered. The research describes selected cultural assets on a cultural route planned for visitors and proposes to establish a catalogue incorporating cultural route, plans, maps and related materials, as well as photographs of cultural assets taken during short visits to Buldan. The investigations shed light on how the architecture and the area can be promoted without loosing sight oftheir historical and cultural value. This research is expected to contribute to the local community by providing ways to achieve sustainability and raising the awareness of the importance to preserve and promote cultural assets

Anahtar Kelimeler

Buldan, cultural heritage, urban cultural properties, cultural tourism, sustainability.

Kaynakça

• Buldan Ticaret Odası, 2008. Buldan Ticaret Odası official website http://buldanticaretodasi.org.tr/index.php?option=com_c ontent&task=category&sectionid=6&id=16&Itemid=5 1 [26.10.2008]
• Denizli Yıllığı, 1967. Denizli Yıllığı, Ayyıldız Matbaası, Ankara.
• ICOMOS, 1999. Charter on the Built Vernacular Heritage, Documentation Centre UNESCO-ICOMOS, http://www.international.icomos.org/charters/vernacular_e.htm [02.04.2009]
• Köşklük, N., 2001. Buldan Tarihi Çevre Dokusu Araştırması. Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir (Yayımlan¬ mamış Yüksek Lisans Tezi).
• MacCannell, D. 1989. The Tourist: A New Theory of the Leisure Class. Macmillan Press, London. http://www.plymouth.ac.uk/staff/kmeethan
• www.turizmdebusabah.com/images/0142008_Turzimde_ Marklasma_Semineri_rapor.pdf [20.10.2008]
• T.C. Denizli Valiliği, 2009. Denizli'de Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi 2008 Nüfus Sayımı Sonuçları http://www.denizli.gov.tr/web/modules.php?name=- News&file=print&sid=699
• TÜBA-TÜKSEK, 2001.
• TÜBA-TÜKSEK 2001 yılı Kültür Envanteri Pilot Bölge Çalışmaları: Buldan, unpublished visual material.
• http://www.megaron.yildiz.edu.tr/yonetim/dosyalar/0203_0 8_TURKYILMAZ_C.pdf [10.10.2008]
• Van der Borg, J. and G. Gotti, 1995. Tourism and Cities ofArt. UNESCO/ROSTE Technical Report 20, UNESCO, Venice.
• http://www.buldan.bel.tr
• http://www.buldan.gov.tr
• http://www.denizliso.tobb.org.tr/duyurular/afyon.pdf