KASTAMONU HAMAMLARI ENVANTERİ

Yıl 2009, Sayı: 7, 149 - 164, 01.09.2009

Kemal Kutgün Eyüpgiller

Öz

Beylikler ve Osmanlı Dönemi'nde Kastamonu'da çok sayıda hamam inşa edilmiştir; bunlardan Çobanoğulları Dönemi'ne tarihlenen iki hamamla birlikte, Candaroğulları Dönemi'ne tarihlenen dört hamamdan üçünün günümüze ulaştığı, Osmanlı Dönemi'ne tarihlenen yedi hamamdan ise sadece biri­nin günümüze ulaşmadığı belirlenmiştir. Honsalar ve Yakup Ağa hamamları günümüze ulaşmayan Kas­tamonu hamamlarıdır. Vakıf ve Saray hamamları, harap olmakla birlikte, bütünlüğünü koruyan yapılar­dır. Firenkşah Hamamı'nın ise sadece sıcaklık bölümü günümüze ulaşmıştır.Hamamlarda yaygın olarak haçvari dört eyvanlı ve köşe halvetli sıcaklıklı plan şemasının uygulandığı görül­mektedir. Bu grupta Firenkşah 1262 , İsfendiyar Bey 15. yy , Yakup Ağa 1547 , Arabapazarı erkekler bölümü 1506 hamamları yer almaktadır. İkinci grubu ise ortası kubbeli enine sıcaklıklı ve çifte halvet­li hamamlar oluşturur. Kale Saray 1460 , İsmail Bey 1460 , Arabapazarı kadınlar bölümü , Çifte 1514 , Dede 1514 hamamları bu gruptadır. Soğukluk, sıcaklık ve halvet bölümü eş odalar halinde olan Saray Hamamı ve altıgen sıcaklıklı Vakıf Hamamı, sahip oldukları plan şeması ile bu plan tiplerinin Kastamonu'daki tek örneklemeleridir.

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, mimari, hamam, koruma, Beylikler Dönemi, Osmanlı Dönemi

INVENTORY OF THE KASTAMONU BATHS

Öz

Numerous bath were constructed at Kastamonu during the time of both the Principalities Beylik's Period and the Ottomans; among those two from the time ofÇobanoğlu Principality, three of the known four from Candaroğulları Principality and six from the known seven of the Ottoman Period bath have survived to present. The Honsalar and YakupAğa bath are the one that had been destroyed. The Vakıf and Saray bath, though rather in poor conditions, have still preserved their wholeness; of the Firenkşah bath, only the caldarium have been preserved to present. The conventional plan type of the bath consists of cross-like setup of iwans-or vaulted rooms, where the cornerns function as tepidariums. This set-up bath is to be seen in Firenkşah 1262 , İsfendiyar Bey 15th century , YakupAğa 1547 , Arabapazarı mens section 1506 buildings. A second plan type consists of a central domed space with lateral tepidariums and double halvet or private rooms. Kale Saray 1460 , İsmail Bey 1460 , Arabapazarı womans section , Çifte 1514 , Dede 1514 baths are in this group. On the other hand, the Saray bath with even set-up of frigiderium, tepiderium and private sections and Vakıf Hamamı with hexagonal tepidarium are the sole examples of those plan types at Kastamonu

Anahtar Kelimeler

Kastamonu, architecture, bath, preservation, Pricipalities Period, Ottoman Period.

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Cevdet Belediye 1, sıra 734, 27 Safer 1207. Cevdet Belediye 6690,10 Rebiülevvel 1172. Cevdet Evkaf 13499, tarihsiz.
• Kastamonu Şeriyye Sicil Defteri (KŞSD) KŞSD no. 432.22, Sicil no. 189, sene 1205. KŞSD no.517.107, sicil no.33, sene 1259. KŞSD no.437.27, sicil no.8, sene 1136. KŞSD no.471.61, Sicil no.34,1 Şevval 1191.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA) VGMA Dosya no. 37.01.01/12. VGMA Dosya no. 37.01/1. VGMA Dosya no. 37.01.01/13.
• Behçet, M., 1341. Kastamonu Asar-ı Kadimesi. Matbaa-i Amire, İstanbul.
• Bilici, K., 1991. Kastamonu'da Türk Devri Mimarisi ve Şehir Dokusunun Gelişimi (XVIII Yüzyıl Sonuna Kadar). AÜ. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
• Demircioğlu, Z., 1957. Kastamonu Evliyaları. Doğrusöz Matbaası, Kastamonu
• Eyüpgiller, K.K., 1999. Kastamonu Kent Tarihi. Eren Yayıncılık, İstanbul.
• Gökoğlu, A., 1952. Paphlagonia, Gayrimenkul Eski Eserleri ve Arkeolojisi, cilt 1, Doğrusöz Matbaası, Kastamonu.
• Gürses, S., 1969. Kastamonu Şehrindeki Camiler Dışındaki Osmanlı Eserleri. İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tez no. 6075, İstanbul (Yayımlanmamış Tez). İrade Evkaf, 1317 Zilhicce 17, vesika no.8.
• Yalman, B., 1984. Bursa. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu, İstanbul.
• Yaman, T.M., 1935. Kastamonu Tarihi, XV. Asrın Sonlarına Kadar I. Kasta¬ monu Halkevi Yayını, İstanbul.