SAMSUN-ÇARŞAMBA’ DA ÇANTI TEKNİĞİ’NDE İNŞA EDİLMİŞ AHŞAP CAMİLERİN KORUNMALARINA YÖNELİK BELGELEME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI

Yıl 2021, Sayı: 23, 11 - 36, 14.09.2021

Çiğdem Furtuna Demet Ulusoy Binan

https://doi.org/10.22520/tubaked.2021.23.001

Cited By: 6

Öz

Karadeniz Bölgesi’nde kullanılan ahşap yapım sistemlerinden olan “çantı tekniği” ile inşa edilmiş camiler; bölgede
yoğun olarak görülen, ancak hızla yok olma tehlikesi altında olan taşınmaz kültür varlıklarındandır. Korumanın
ilk adımının korunacak olanın doğru tanımlanıp belgelemesi olması doğrultusunda, bu çalışma “çantı tekniği” ile
inşa edilmiş camilerin özgünlük ve bütünlüğünü oluşturan yapısal özelliklerini, biçimsel değerlerinin ve bozulma
durumlarının belgelemesine yönelik özel envanter fişleri geliştirilmesi ve alanda bunun kullanılmasını içermektedir.
Yapılan araştırmada pilot bölge olarak seçilen Samsun ili Çarşamba ilçesinde yer alan ahşap camilerin güncel plan
rölöveleri çıkarılmış, konum verileri doğrultusunda haritalanmış ve fotoğraflanarak belgelenmiştir. İncelenen yapıların
mimari özelliklerini tanımlayan plan ve cephe organizasyonları ve öğeleri ile, özgünlük ve bozulma durumlarını
saptayan “Kültür Varlığı Envanter Fişi” dışında; yapıların içinde bulunduğu alanı; coğrafi, sosyal, yapısal açıdan
tanımlayan “Yerleşme Envanter Fişi” oluşturulmuştur. Yörede “çantı tekniği” ile inşa edilen belgelenmemiş camiler
mevcuttur. Samsun’da benzer camilerin sayısı 100’ü geçmektedir. Ahşap çantı yapım sisteminin yalnız camilerde değil
kırsal mimaride farklı yapı türlerinde de kullanıldığı bilinmektedir, ancak günümüzde birçoğu yitirilmiş durumdadır
ve yitirilmeye devam edilmektedir. Bu araştırmada, özgün yapım sistemi ve işleve sahip kültür varlığı niteliğindeki
Ahşap, çantı tekniği, Samsun, Çarşamba, envanter sistemi, ahşap cami, belgeleme

Anahtar Kelimeler

Ahşap, çantı tekniği, Samsun, Çarşamba, envanter sistemi, ahşap cami, belgeleme

Kaynakça

• BAYRAKTAR, M.S. 2005. Samsun ve İlçelerinde Türk Mimari Eserleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Doktora Tezi, Erzurum.
• BİLGİ, Ö.1996. “Samsun-İkiztepe Arkeolojik Kazıları Tepe III Çalışmaları, İkiztepe kazılarının 1996 dönemi sonuçları ve genel değerlendirme”, Dergi Park, 191-230, Kasım 12, 2017 tarihinde http://dergipark.gov.tr/download/ article-file/12670 adresinden alındı.
• BİNAN, D.U. 2013. “Türkiye’de Çok Katmanlı Yerleşimlerde Tanımlama- Koruma Yaklaşımı ve Öneriler: Bergama Örneği”, Tasarım+Kuram, 9(16), 1-26.
• BİNAN, D.U. 2018. BERGAMA Kentsel Kültür Varlıkları Envanteri ve Çözümlemesi / Verzeichnis und Analyse der Städtischen Denkmäler, MIRAS 3, Alman Arkeoloji Enstitüsü Yayını, Ege Yayınları, İstanbul, ISBN:978-605-9680-82-0.
• CAN, Y. 2004. Samsun Yöresinde Bulunan Ahşap Camiler. Etüt Yayınları, İstanbul.
• ÇORAPÇIOĞLU, G. Ö; BİNAN, D. U. 2017 “Su Değirmenlerine Yönelik Bir Belgeleme ve Koruma Yöntemi”, Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi e-dergisi, Megaron, 12(2), 228-248.
• DANIŞMAN, G. 1986. “Samsun Yöresi Ahşap Mimarisinin Gelenekselliği- Bafra, İkiztepe Arkeolojik Verilerinin Işığında Çarşamba, Gökçeli Caminin İncelenmesi.”, IX. Türk Tarih Kongresi (Ankara, 21-25 Eylül 1981), Kongreye Sunulan Bildiriler I, editörler: Ekrem Akurgal et al., 135- 144, Türk Tarih Kurumu Yayınları IX/9, Ankara.
• DANIŞMAN, G. 1998. “Yayla Settlements of the Bolu Region as Examples of Indigenious Development of Rural Vernacular Architecture on the Anatolian Plateau”, IX.Türk Tarih Kongresi Bildirisi, 27-48, Ankara.
• ERSOY , A. 1993. XV. Yüzyıl Osmanlı Ağaç İşçiliği, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, İstanbul.
• FURTUNA, Ç. 2018. Samsun-Çarşamba’da Çantı Tekniğinde İnşa Edilmiş Ahşap Camilerin Belgelenmesi ve Vernaküler Mimari Miras Bağlamında İncelenmesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. HASOL, D. 2012. Mimarlık Cep Sözlüğü, Yem Yayınları, İstanbul.
• ICOMOS, 2013. Türkiye Mimari Mirası Koruma Bildirgesi, Ocak 1, 2018 tarihinde http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ ICOMOSTR_0623153001387886624.pdf adresinden alındı.
• KUNIHOLM, I.P. 2004. “Dendrokronoloji Yöntemiyle Tarihlenmiş Osmanlı Anıtları”, Osmanlı Arkeolojisi, Editörler: Uzi Baram ve Lynda Carroll, 100-139, çev. Bilgi Altınok. Tarih Coğrafya Dizisi-28, İstanbul.
• NEFES, E. 2010. “Çarşamba’da Yıkılmak Üzere Olan Ahşap Camilerden Biri: Paşayazı Köyü Camii”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3-14, 385-397, Nisan 29, 2020 tarihinde http://www.sosyalarastirmalar.com/cilt3/ sayi14pdf/nefes_eyup.pdf adresinden alındı.
• NEFES, E. 2012. “Samsun/Çarşamba’da Çantı Tekniğinde İnşa Edilmiş İki Ahşap Cami; Ustacalı Köyü ve Kocakavak Köyü Cami” Vakıflar Dergisi, 38, 155-164, Aralık 15, 2017 tarihinde http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/ handle/11352/970/Nefes.pdf?sequence=1&isAllowed= adresinden alındı.
• ÖZGÜNER, O. 1970. Köyde Mimari Doğu Karadeniz, ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Ankara.
• ŞAHİN, M.K. 2004. “Samsun-Çarşamba/Yaycılar-Şeyh Habil Camii”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 2, s.15-36, Nisan 29, 2020 tarihinde http://static.dergipark.org.tr/ articledownload/imported/1020000099/1020000093.pdf adresinden alındı.
• UZUN,Z. 2016. Samsun, Kavak’taki Ahşap Camilerin Mimari Özellikleri ve Koruma Sorunları- Dere Camisi Restorasyon Projesi Önerisi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.