REMAINS OF A CARAVANSERAI FROM THE SELJUK PERIOD: ADIYAMAN DAMLACIK CARAVANSERAI

Yıl 2025, Sayı: 31, 93 - 105, 23.06.2025

Gülin Payaslı Oğuz , Dilan Kakdas Ateş

Öz

This study examines the Damlacık Caravanserai’s architectural features, located near the Kâhta district of Adıyaman province. The primary objective of the research is to reveal the historical and architectural characteristics of the structure by examining the existing remains of the Damlacık Caravanserai and to contribute to this historical monument to the literature. Additionally, the study emphasizes the historical and cultural significance of the caravanserai, highlighting its importance. Field studies were conducted as part of the research with meticulous attention to detail; the existing caravanserai remains were examined on-site, and measured drawings were prepared. A literature review was also carried out to gather information about the general architectural features and historical context of Seljuk caravanserais. Based on these findings, an architectural analysis of the Damlacık Caravanserai was conducted, along with a comparative evaluation with other Seljuk caravanserais. This study documents a cultural heritage structure of significant historical importance in its region.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman , Damlacık , Caravanserai Structures , Seljuk Period , Monumental Structure

SELÇUKLU DÖNEMİ KERVANSARAY KALINTISI: ADIYAMAN DAMLACIK KERVANSARAYI

Öz

Bu çalışma, Adıyaman ilinin Kâhta ilçesi yakınlarındaki Damlacık Kervansarayı’nın mimari özelliklerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın amacı ve kapsamı, Damlacık Kervansarayı’nın mevcut kalıntılarını inceleyerek yapının tarihsel ve mimari özelliklerini ortaya koymak ve tarihi değer taşıyan bu yapının literatüre kazandırılmasını sağlamaktır. Ayrıca, kervansarayın tarihi ve kültürel değerini vurgulayarak önemini ortaya koymak hedeflenmektedir. Yöntem olarak, alan çalışmaları gerçekleştirilmiş, kervansarayın mevcut kalıntıları yerinde incelenmiş ve rölöve çizimleri yapılmıştır. Literatür taraması yapılarak Selçuklu dönemi kervansaraylarının genel mimari özellikleri ve tarihsel bağlamı hakkında bilgi toplanmıştır. Bu veriler ışığında, Damlacık Kervansarayı’nın mimari analizi ve diğer Selçuklu kervansaraylarıyla karşılaştırmalı değerlendirmesi yapılmıştır. Bu çalışma, bulunduğu bölgede tarihi dönemi ile önem arz eden bir kültürel miras yapısının belgelenmesi niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman , Damlacık , Kervansaray Yapıları , Selçuklu Dönemi , Tarihi Yapı

Kaynakça

• Adıyaman Kültür Envanteri. (2014). Adıyaman kültür envanteri. Adıyaman Tanıtma Vakfı (ATAV) ve İpekyolu Kalkınma Ajansı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayınları.
• Akalın Eryavuz, Ş. (2002). Kervansaray. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Aytaç, İ. (2001). Selçuklu döneminde Malatya Kâhta kervan yolu ve kervansarayları. I.Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyet Kongresi. I.Cilt, Konya.
• Bakkal, A. (2019). Antalya Selçuklu kervansarayları. Turkish Academic Research Review, 4(4), 521-570. https://doi.org/10.30622/tarr.644055
• Bektaş, C. (1999). Selçuklu kervansarayları korunmaları, kullanımları üzerine bir öneri. Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.
• Binan, C. (1990). 13. yüzyıl Anadolu kervansaraylarının koruma ölçütleri üzerine bir araştırma [Unpublished Doctoral Thesis]. İstanbul Technical University.
• Bulut, M., Yiğit, İ., & Çınar, H. (2014). Tarihi İpek Yolu’nun Kuzey Anadolu güzergâhı. In Medeniyetler Güzergâhı İpek Yolu (pp. 123–150). İstanbul Sabahattin Zaim University Press.
• Creswell, K. A. C. (1979). The Muslim architecture of Egypt. Clarendon Press.
• Doğan, H. (2018). Güneydoğu Anadolu’da tarih ve kültür. Kültür Yayınları.
• Dorsey, D. A. (1991). The Roads and Highways of Ancient israel. Johns Hopkins University Press.
• Erdmann, K. (1961). Das anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts (Vol 1, pp. 184–187; Vol 2, Plate XXII). Verlag Gebr. Mann.
• Eskikurt, A. (2014). Orta çağ Anadolu ticaret yolları. MSKÜ, SBE Dergisi, 33, 15-40.
• Güler, M. (2021). Günümüzde Anadolu sınırları içerisinde kalmış bilinen Anadolu’daki tek Eyyübi Hanı Ba’rur Han. Şurkav Yayınları.
• Günel, G. (2010). Anadolu Selçuklu döneminde Anadolu’da İpek Yolu kervansarayları. Kebikeç: İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 29, 133-146.
• Güran, C. (1978). Türk hanlarının gelişimi ve İstanbul hanları mimarisi. Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayını.
• Hillenbrand, R. (1994). Islamic architecture: Form, function and meaning. Columbia University Press. Karakuş, F. (2022). Anadolu Selçuklu dönemi Sultan Hanları üzerine bir inceleme. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 12(1), 71-109.
• Mandel, G. (1988). Caravanserrragli Turchi. Lucchetti.
• Ogel, S. (2008). The Seljuk face of Anatolia: Aspects of the social and intellectual history of Seljuk architecture. Foundation of Science, Technology and Civilisation, 1–17.
• Özergin, K. (1965). Anadolu’da Selçuklu Kervansarayları. Tarih Dergisi, 15(20), 141-170.
• Palaz Yıldırım, S. (2019). Kırkgöz Han üzerine bir değerlendirme. Akademik Hassasiyetler, Sanat Tarihi Özel Sayısı, 223-257. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/akademik-hassasiyetler/issue/50533/627845
• Ramsay, W. M. (1960). Anadolu’nun tarihi coğrafyası (M. Pektaş, Trans.). MEB Yayınları.
• Tavernier, J. B. (2015). Tavernier seyahatnamesi. Tarih İncelemeleri Dergisi, 2(26), 639-641.
• Thareani, Y. (2007). Ancient caravanserais: An archaeological view from Aroer. Levant, 39, 123–141.
• Tuba, E. (2019). Anadolu’nun antik kentleri. Ege Yayınları.
• Tükel Yavuz, A. (1991). Mirçinge Han ve Anadolu Selçuklu dönemi eşodaklı kervansarayları arasındaki yeri. ODTÜ MFD, 11(1-2), 41-55.
• Tunç, M. N. (2018). 18. yüzyılda Adıyaman (Hisn-I Mansur, Behisni, Gerger, Kâhta ve Samsat) idari, sosyal ve iktisadi tarihi [Unpublished Doctoral Thesis]. Kahramanmaraş Sütçü İmam University.
• Tuncer, O. C. (2007). Anadolu kervan yolları. VGM Yayınları.
• Turan, O. (1946a). Selçuk kervansarayları. Belleten, 10(39), 471–496. https://doi.org/10.37879/ttkbelleten.1364024
• Turan, O. (1946b). Selçuklu mimarisi ve sanatı. İstanbul University Press.
• Ünal, R. H. (1979). Notes sur l’ancien réseau routier entre Malatya et Diyarbakır. Princeton University Press.
• Uskun, S. (2018). Anadolu Selçuklu Devleti döneminde Anadolu’da ticaret ve ticaret yolları [Unpublished Master’s Thesis]. Aksaray University.
• Young, G. K. (2001). Rome’s eastern trade: International commerce and imperial policy 31 BC - AD 305. Routledge.
• Yükçü, S., & Atağan, G. (2011). Ortadoğu’da zaman tünelinde ticaret. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi 1, 86-109.