Tanzimat Fermanı’ndan Bugüne Edebî Sür­gün

Yıl 2007, Sayı: 22, 9 - 27, 01.05.2007

Dr. Abdullah Acehan

Öz

Anahtar Kelimeler

-

TANZİMAT FERMANI’NDAN BUGÜNE EDEBÎ SÜRGÜN

Öz

Bu çalışmamızda Türk edebiyatı için önemli dönüm noktalarından biri kabul edilebilecek olan 3 Kasım 1839’daki Tanzimat’ın ilânından bu güne kadar sürgün kavramı ve sürgün hadisesi işlenmiştir. Sürgünün kelime manası ve o zaman kullanılan karşılıkları, insanların nasıl, ne şekilde sürgün edildiği konusu işlenmiştir. Sürgün konusu işlenirken en çok sürgünün II. Abdülhamit ile İttihat ve Terakki Partisi zamanında olduğu, Cumhuriyet’in ilânından sonra da sürgün hadisesinin devam ettiği üzerinde durulmuştur. Sürgün’ün sanat yönü üzerinde de durulmuş ve bazı şiir, roman, film örnekleri verilmiştir. Sürgüne gönderilen kişilerin anılarından hareketle nasıl sürgün edildikleri, nerelere sürgün edildikleri, ne kadar kaldıkları veya ne şekilde geri dönme hakkı kazandıkları, eğer varsa kaçma teşebbüsleri, sürgün olarak gittikleri yerlerde kendilerinin veya ailelerinin çekmiş oldukları sıkıntılar, sürgünün onları ne gibi şeylerden mahrum bıraktığı üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Sürgün, edebî sürgün, kalebent, ikamete mecbur, nefy

Kaynakça

• AKSOY, Elif-CANKARA, Murat (Güz 2002), “Çağdaş Türk Edebiyatının Top- lumsal Profili”, Kanat, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Merkezi Ha- ber Bülteni, Sayı:10, Ankara.
• Ali Kemal (1985), Ömrüm (Haz: Zeki Kuneralp), İsis Matbaacılık, İstanbul.
• ALTAN, Ahmet (18 Haziran 2006) “İki Sürgün Bir Hayat”, Hürriyet Pazar, İstanbul.
• AYDİL, Erol (Mart-Nisan 1995), “Sürgünde Yeşeren Vatan” Türk Dünyası A- raştırmaları Dergisi, S. 95, İstanbul.
• BEREKETZÂDE, İsmail Hakkı (1997), Yâd-ı Mâzî, Nehir Yay., İstanbul.
• BİRİNCİ, Ali (1990), Hürriyet ve İhtilaf Fırkası, Dergâh Yay., İstanbul.
• BORAK, Sadi (1982), Halikarnas Balıkçısı ve Bir Duruşmanın Öyküsü, Bilgi Yay., Ankara.
• ÇERİ, Bahriye (Kasım 2000), “Orhan Okay ile Ahmet Mithat Üzerine”, Tarih ve Toplum Dergisi, S. 203, İstanbul.
• DEMİR, Hivren (Agustos 1999), “Sömürgecilik Sonrası Eleştiride Edward Said ve Sürgün Edebiyatı”, İnsancıl Dergisi, S. 106, İstanbul.
• DİNO, Güzin, (1991), Gel Zaman Git Zaman, Can Yay., İstanbul.
• ERHAT, Azra (1980), Sevgi Yönetimi, İnkılâp ve Aka Yay., İstanbul.
• İNCİ, Handan (2002), Ahmet Mithat Efendi-Menfa, Sürgün Hatıraları, Arma Yay., İstanbul.
• KARAY, Refik Halit (14 Şubat 1985) “Bir Ömür Boyunca”, Tarih ve Toplum Dergisi, İstanbul.
• KARAY, Refik Halit (1990), Bir Ömür Boyunca, İletişim Yay., 1. Baskı, İstan- bul.
• KARAY, Refik Halit (1992) Minelbab İlelmihrab, İnkılâp Yayınevi, İstanbul.
• KUTAY, Cemal (1955), Yüzellilikler Faciası, Tarih Kütüphanesi Yay., İstanbul.
• KUTAY, Cemal (1985), Üç Devirde, İrfan ve Vicdanının Hasreti Millet ve Dev- letini Arayan Adam: Mehmet Şeref Aykut (1874-1939), İstanbul.
• NESİN, Aziz (1997), Bir Sürgünün Anıları, Adam Yay., İstanbul.
• ÖZLÜ, Demir (2001), Sürgünde On Yıl, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstan- bul.
• Tahsin Paşa (1999), Sultan Abdülhamid ve Yıldız Hatıraları, Boğaziçi Yay., İstanbul.
• Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2001), “Namık Kemal”, 2 C, Yapı Kredi Yay., İstanbul.
• TAŞ, Necati Fahri (Kasım-Aralık 1985), “Mehmet Kemal ve Malta Sürgünü”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, S.39, İstanbul.
• UÇAR, Ahmet (2001), Siyasi Sürgünler, Tez Yay., İstanbul.
• YALÇIN, Hüseyin Cahit (1999), Edebiyat Anıları (Haz. Rauf Mutluay), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• YATAK, Süleyman (Mart-Nisan 1989), “Malta Sürgünlerinin Maaşları Mesele- si”, Türk Dünyası Tarih Dergisi, S. 59, İstanbul.
• YÜCEBAŞ, Hilmi (1969), Refi Cevat Ulunay, Hayatı-Hatıraları-Eserleri, Arkın Limited Şirketi, İstanbul.