XVIII. ve XIX. Yüzyıllarda İspir’in İdarî Statüsü ve Bazı Önemli Olaylar

Yıl 2008, Sayı: 24, 21 - 35, 01.07.2008

Yrd. Doç. Dr. Şaban Bayrak

Öz

Anahtar Kelimeler

-

XVIII. ve XIX. YÜZYILLARDA İSPİR’İN İDARÎ STATÜSÜ VE BAZI ÖNEMLİ OLAYLAR

Öz

Erzurum ve çevresi, Osmanlı idaresine girince, daha önce tesis edilmiş Diyarbakır Beylerbeyliği’ne bağlanarak idare edilmiştir. Bu ilk idarî yapılanmada sancak olan İspir daha sonra kurulan Erzurum Beylerbeyliği’ne bağlı olarak bu statüsünü devam ettirmiştir. Tanzimat Dönemine kadar sancak olarak yönetilen İspir, yeni yapılanmada önce Erzurum’a bağlı nahiye, sonra Bayburt Sancağına bağlı kaza, daha sonra Erzincan sancağına bağlı kaza ve nihayet Erzurum’a bağlı kaza ve ilçe olarak yönetilmiştir. XVIII. ve XIX. yüzyıl, Osmanlı Devleti’nde idarî ve sosyal kargaşanın arttığı bir dönemdir. Ülke genelinde olduğu gibi İspir’de de asayişin bozulduğu, bazı resmî görevlilerin halka zulüm ettiği, özellikle Karadeniz Bölgesi’nde türeyen eşkıyaların İspir’e gelip olaylara sebep olduğu görülür. Yine XIX. yüzyılda, İspir’de halkı etkileyen tabiî afetler, yangınlar, salgın hastalıklar da meydana gelmiştir. Telgraf hattının İspir’e gelmesi, hükümet konağının yapılması, posta idaresinin kurulması da bu dönemde yaşanan diğer önemli gelişmelerdendir

Anahtar Kelimeler

İspir, idare, sancak, kaza, eşkıyalık, zulüm

Kaynakça

• BAYKARA Tuncer (1988), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş, Ankara.
• BAYRAK Şaban (1998), 18.Yüzyılın İlk Yarısında Anadolu’da Eşkıyalık Olayla- rı, (İnönü Üni. Sos. Bil. Enst. Basılmamış Doktora Tezi), Malatya.
• ÇAĞLAYAN M. Yılmaz, (1981), Şu Bizim İspir, Erzurum.
• Fon Kod: Hat. Dos No: 183, Güm No: 8449 (29 Z 1204).
• Fon Kod: C.EV. Dos No: 558. Göm No: 28172.
• Fon Kod: A:MKT, Dos No: 143, Göm No: 100 (15-8-1848).
• Fon Kod: A:MKT, Dos No: 83, Göm No: 84 (21-7-1853).
• Fon Kod: A-MKT. MVL, Dos. No:58, Göm. No: 15.(22-11-1852).
• Fon Kod: DH-MKT, Dos. No: 1490, Göm No: 4.
• Fon Kod: DH-MKT, Dos. No: 1534, Göm No: 93.
• Fon Kod: C.DH, Dos. No:302, Göm No:15065 (10-5-1784).
• Fon Kod: C.DH, Dos No: 332, Göm No: 16570 (8-7-1793).
• Fon Kod: C.DH, Dos No: 333, Göm No: 16604 (26-7-1793).
• Fon Kod: C.213, Dos No: 72, Göm No: 3553 (7-8-1793).
• Fon Kod: C.ML, Dos No: 20, Göm No: 908 (4-4-1795).
• Fon Kod: HAT, Dos No: 81, Göm No: 3361 (19-11-1801).
• Fon Kod: HAT, Dos No: 1326, Göm No: 51722 (7-10-1820).
• Fon Kod: C.ZB, Dos No: 53, Göm No: 2643 (2-10-1826).
• Fon Kod: HAT, Dos No:770, Göm No: 36176/K 5-R-1242 (6-11-1826).
• Fon Kod: A-MKT. UM Dos No: 490 Göm No: 65 (11-8-1861).
• Fon Kod: A-MKT-UM, Dos No: 500, Göm No: 29 (21-9-1861).
• Fon Kod: DH-MKT Dos No: 1807, Göm No: 126 (10-2-1891).
• Fon Kod: DH-MUİ, Dos No: 19-1 Göm No: 59 (6-10-1909).
• Fon Kod: DH-MUİ, Dos No: 63, Göm No: 78 (22-4-1910).
• Fon Kod: DH-İD, Dos No: 51, Göm No: 1 (17-9-1910).
• Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 150, Göm No: 37 (15-10-1893).
• Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 2428, Göm No: 23 (14-11-1900).
• Fon Kod: DH-EUM-EMN, Dos No: 81, Göm No: 28. Fon Kod: İ-MYL, Dos No: 514, Göm No: 23180.
• Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1540, Göm No: 18 (7-9-1888).
• Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1794, Göm No: 106 (23-12-1890).
• Fon Kod: İ.PT, Dos No: 5, Göm No:1313/Ca-04 (11-11-1895).
• Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 2110, Göm No:94 (26-9-1898).
• Fon Kod: İ.PT, Dos No:12, Göm No: 1318/13-02 (28-10-1900).
• Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 2429, Göm No:127 (20-11-1900).
• Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1756, Göm No: 23.
• Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1801, Göm No: 5 (20-1-1891).
• Fon Kod: DH-MKT, Dos No: 1801, Göm No: 121.
• Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 2179, Göm No: 119 (19-3-1899).
• Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 2386, Göm No: 58.(7-8-1900).
• Fon Kod: DH.MKT. Dos No: 2444, Göm No:42 (3-1-1901).
• Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 2458, Göm No: 58 (7-3-1901).
• Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 2473, Göm No: 38 (16-4-1901).
• Fon Kod: DH.MKT, Dos No: 644, Göm No:75 (7-5-1904).
• Fon Kod: DH.MB-HPS, Dos No: 21, Göm No: 46 (14-1-1917).
• KILIÇ Orhan (1997), 18.Yüzyılın İlk Yarısında Osmanlı Devleti’nin İdari Taksi- matı-Eyalet ve Sancak Taksimatı-Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Elazığ.
• KIRZIOĞLU Fahrettin (1992), Yukarı-Kür ve Çoruh Boylarında Kıpçaklar, Ankara.
• OĞUZ Süleyman (1986), Osmanlı Vilayet İdaresi ve Doğu Rumeli Vilayeti (1878-1885), Ankara.
• ÖZKAYA Yücel (1994), Osmanlı İmparatorluğunda Ayanlık, Ankara.
• ŞAŞMAZ Musa (2007), 19. ve 20. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İdari
• Taksimatı, (Yayımlanmamış Kitap), Niğde. YINANÇ Mükrimin H. (1993), “Erzurum”, İslam .Ansiklopedi, C. 4., İstanbul.