Esarette Sürgüne Ağıt ve Özbek Şiirinde Millî Roantizmin Yeniden Doğuşu

Yıl 2008, Sayı: 24, 67 - 78, 01.07.2008

Yrd. Doç. Dr. Hikmet Koraş

Öz

Anahtar Kelimeler

-

ESARETTE SÜRGÜNE AĞIT VE ÖZBEK ŞİİRİNDE MİLLÎ ROMANTİZMİN YENİDEN DOĞUŞU

Öz

Özbek Edebiyatında, 1960’lı yıllarda Millî Uyanış olarak adlandırılan çıkış, sadece Stalin’in ölümü ve buna bağlı gelişen olaylarla izah edilemez. Bu uyanışın sebeplerinden birisi gittikçe dozu artan baskının kendisi, bir diğer sebep ise çalışmamızda ele alınan şiirin konusu olan Kırım sürgünüdür. Şiir, millî ruhu diri tutan en önemli vasıtadır. Başarılı şairlerin elinde, millî romantizme kaynak olabilecek konular bir silahtan farksızdır. Türk topluluklarının 1990’lı yıllarda bağımsızlıklarını kazanmasının temelinde bu gerçekler vardır

Anahtar Kelimeler

Rauf Parfi, Özbek Şiiri, Özbek Edebiyatı, millî romantizm, Kırım Sürgünü

Kaynakça

• AÇIK, Fatma (2007), Özbek Edebiyatı, Alp Yayınevi, Ankara.
• AKPINAR, Yavuz (2005), “Hayatı” İsmail Gaspıralı Seçilmiş Eserleri I Roman ve Hikâyeleri, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2005, s. 15-62.
• BARGAN, Hüseyin (2007), “Türkistan’ın Hüma Kuşu: Özbek Edebiyatı”, www.daplatform.org (19.11.2008).
• COŞKUNARSLAN, Hakan (2005), “Türkistan Bülteni” http://groups. yahoo.com/ group/turna/message/4108.
• DEVLET, Nadir (1984), “Kırım Türklerinin Topyekun Sürgün Edilmesi 40. Yılını Doldurdu” Türk Kültürü Aylık Dergisi, S. 254, Haziran 1984, An- kara, s. 384-386.
• EYİCE, Semavi (1993), “Çeşme” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 8, İstanbul, 277-287.
• HOMİDİY, H. – Ş. Abdullayeva – S. İbrahimova (1967), Adabiyot-şunoslik Terminlari Luğati, Okutuvçi Naşriyoti, Taşkent.
• KAHHAR, Tahir (2000), “Elleler” Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolo- jisi, C. 14, Ankara, s. 115-120.
• KAPLAN, Mehmet (1981), “Bahçesaray Çeşmesi” Türk Kültürü Dergisi, S. 223- 224, Kasım-Aralık 1981, Ankara, s. 89-100.
• KARAKAŞ, Şuayip (1996), “20. Yüzyıl Türk Dünyası Edebiyatı Üzerine Bir Deneme”,
• Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 2, Güz 1996, TDK, Ankara, s. 279-317.
• KARAKAŞ, Şuayip (2000), “Rauf Parfi” Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi, C. 16, İstanbul, s. 211-214.
• KIRIMLI, Hakan (1996), , “Gaspıralı İsmail Bey” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 13, İstanbul, s. 392-395.
• KIRIMLI, Hakan “İsmail Bey Gaspıralı (Gasprinskiy) 1851-1914”, www.ismailgaspirali.org/ismailgaspirali/yazilar/hkirimli01.htm.
• Muhammed Salih, “…Türkiye mevzuunu bizim çevremize Rauf Parfi getirmiştir.
• Kendisi Kırım Tatarlarının millî hareketinden de haberdârdı. Hareketin içinde
• dostları da vardı. Ben, Pantürkist İsmail Gaspıralı hakkındaki ilk bilgileri de o
• yıllarda edinmiştim. Daha sonraları benim neslim için idealizme dönüşmesi gereken
• ‘Türk Kavimlerinin Birliği’ gayesi bu bodrumda romantizm sisleri arasında,
• karaltılar halinde şekillenmeye başladı.” der. (Salih 1997: 64).
• KOCAOĞLU, Timur (1996), “Çağdaş Özbek Şiiri” Türk Dünyası Dil ve Edebi- yat Dergisi, S. 1, Bahar 1996, TDK, Ankara, s. 3-53.
• KOCAOĞLU, Timur (1984), “Bir Özbek Şairinin Bahçesaray’a Ağıtı” Türk Kültürü Dergisi, S. 251, Mart 1984, Ankara, s. 195-196.
• KOCAOĞLU, Timur (2005), “Türkistan Bülteni” http://groups.yahoo.com/ group/turna/message/4108.
• KURNAZ, Cemal-Halil Çeltik (1996), “Kırım ve Kırımlılar” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 13, İstanbul 1996, s. 13-42.
• MANSUR, Malik (2007), http://bananas.moy.su/news/2007-04-08-324 (30. 11. 2008).
• MERHAN, Aziz (2007), “Yazılı Özbek Edebiyatı”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Aralık 2007, C. 31, S. 2, Sivas, s. 157-170.
• NASKALİ, Emine Gürsoy (1996), “Sovyet Türk Edebiyatı” Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S.1, Bahar 1996, TDK, Ankara, s. 54-64.
• ÖNGE, Yılmaz (1997), Türk Mimarisinde Selçuklu ve Osmanlı Dönemlerinde Su Yapıları, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• ÖZBAY, Hüseyin (1994), Çolpan’ın Şiirleri, Türk Kültürünü Araştırma Enstitü- sü, Ankara.
• ÖZBAY, Hüseyin (2007), “Men Alemden Ötdim” Kardeş Kalemler, S. 1, Ocak 2007, Ankara, s. 43-52.
• PÄRFİ, Räuf (1981), Kaytiş, İäfur İulåm Nåmidägi Ädäbiyåt vä Sän’ät Näşriyåti, Tåşként.
• PARFİ, Räuf (1986), Säbr Därähti, İäfur İulåm Nåmidegi Ädäbiyåt vä Sän’ät Näşriyåti, Tåşként.
• SALİH, Muhammed (1997), “Farz” Türkistan Şuuru, Ötüken Neşriyat, İstanbul, s. 176.
• SALİH, Muhammed (1997), “Melekleri Unutmayınız” Türkistan Şuuru, (Hz. Şuayip Karakaş), Ötüken Neşriyat, İstanbul, s. 150
• SALİH, Muhammed (1997), “Uyanışın Ağır Yolu” Türkistan Şuuru, (Hz. Şuayip Karakaş), Ötüken Neşriyat, İstanbul, s. 121.
• SALİH, Muhammed (1997), Yolname, Ötüken Neşriyatı, İstanbul.
• SALİH, Muhammed (2005), “Türkistan Bülteni” http://groups.yahoo.com/ group/turna/message/4108.