Kültürler Arası Öğrenme Üzerine Bir Kavram-Model Denemesi ve Türkçe Ders Kitapları

Yıl 2011, Sayı: 29, 227 - 260, 01.03.2011

Yrd. Doç. Dr. Salim Küçük

Öz

Anahtar Kelimeler

-

KÜLTÜRLER ARASI ÖĞRENME ÜZERİNE BİR KAVRAM-MODEL DENEMESİ ve TÜRKÇE DERS KİTAPLARI

Öz

Sosyoloji, kültür ve eğitim yönünden pek çok araştırmaya konu edinilen kültürler arası öğrenme, genellikle çok kültürlülüğün ve çok dilliliğin o topluma yansıması şeklinde düşünülmüştür. Kültürler arası öğrenme ülke sınırları içerisinde farklı veya benzer dil, din, gelenek ve göreneklere mensup bireylerin alt, üst ve çeşitli yabancı kültürel unsurlarla gerçekleştirdikleri iç ve dış etkileşim veya iletişimdir. Etnisite kavramını da içeren kültürler arası öğrenme, demografik, tarihî, coğrafi, siyasi ve kültürel birçok özelliği yapısında barındırır ve ülkeden ülkeye, hatta kıtadan kıtaya farklı yapısal özellikler taşır. Bu çalışmada disiplinler arası yaklaşımla kültürler arası öğrenme yönünden 2009-2010 eğitim öğretim yılında ilköğretim 1-5. sınıflarda okutulmuş olan MEB ders kitapları durumsal yönden incelenmiş ve kültürler arası öğrenme yönünden eksiklik ve yeterlilikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, önce kültür, kültürel farklılık, kültürler arasılık, çok kültürlülük ve bunlara bağlı olarak yabancı ve azınlık kavramları sorgulanmış, kültürler arası öğrenmeyle ilgili olarak oluşturulan kavram-model çerçevesinde ana dili ders kitapları tasvirî yöntemle incelenmiştir. Sonuç olarak programda kültürler arası öğrenmeye yeterince yer verilmediği ve ana dili ders kitaplarının kültürler arası öğrenme, evrensel kültürü örnekleme ve küreselleşme yönünden dış dünyayla bütünleşmede yetersiz olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Kültürler Arası Öğrenme, Program, Ders Kitapları

Kaynakça

• ABELES, Marc (2009), “Homo Communautarıus”. Avrupa’ya Kimlik Çok Kül- türlülük Sınavı, (hzl. Riva Kastoryano), Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 49- 68.
• AKBULUT, Yılmaz (1998), Ermeniler ve Bingöl’de Ermeni Tehcirleri, Ankara.
• AKŞİT, Bahattin (2007), “Sosyoloji, Antropoloji ve Kültür Araştırmaları Alanla- rında Mevcut Durum Saptaması, Yeni Eğilimler ve Bazı Öngörüler”. Günce, S. 37, Ankara, s. 8-11.
• AKTÜRK, Şener (2008), “Türkiye Siyasetinde Etnik Hareketler: 1920-2007”, Doğu Batı, DoğuBatı Yayınları, S. 44, Ankara, s. 43-74.
• ARNOLD, Matthew (1994), Culture and Anarchy, (Ed. Dover Wilson), Cambridge University Press.
• AŞGIN, Sait (2000), Doğu Anadolu Gerçeği, Malatya.
• ATASE (1983), Belgelerle Ermeni Sorunu, T.C. Genelkurmay, Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı, Ankara.
• BİLGİN, Ülkü (2008), Azınlık Hakları ve Türkiye, İstanbul.
• BRUBAKER, Roger-David D. Laitin (2008), “Etnik ve Milliyetçi Şiddet”, Doğu Batı, DoğuBatı Yayınları, S. 44, Ankara, s. 211-238.
• BURAN, Ahmet (2009), Doğu ve Güneydoğu’nun Dil Atlası, Biyografi Net İleti- şim Yayıncılık, İstanbul.
• COŞKUN, Hasan (1996a), “Eğitim Teknolojisi Işığında İki Kültürlü ve İki Dilli ‘Anadil’ Dersi”, Dil Dergisi, S. 44, Ankara, s. 5-16.
• COŞKUN, Hasan (1996b), “Eğitim Teknolojisi ve Kültürlerarası Eğitim Bağla- mında İlköğretim İkinci Sınıf Türkçe ve Almanca Ders Kitaplarının İçerik Sorunları”, Türkiye’de ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları, Türk Alman İşleri Kurulu Yayın Dizisi, Ankara, s. 59-76.
• CUSHNER, Kenneth-Lawrence Erlbaum (1998), International Perspectives on Intercultural Education, Mahwah NJ.
• ÇETİN, Şaban (2004), “Değişen Değerler ve Eğitim”, Millî Eğitim, S. 161, An- kara, s. 5-16.
• DEMİR, Ömer-Mustafa Acar (2005), Sosyal Bilimler Sözlüğü, Adres Yayınları, Ankara.
• DEMİREL, Özcan (2005), “Avrupa Konseyi Dil Projesi ve Türkiye Uygulama- sı”. Millî Eğitim, S. 167, Ankara, s. 71-81.
• DEUTSCHLAND (2007), Forum für Politik, Kultur und Wirtschaft, Frankfurt am Main, August/September.
• DEUTSCHLAND (2008), Forum für Politik, Kultur und Wirtschaft, Frankfurt am Main, Oktober/November.
• EAGLETON, Terry (2005), Kültür Yorumları, (çev. Özge Çelik), Ayrıntı Yayın- ları, İstanbul.
• ECRI (2005). European Commission against Racism and Intolerance. Irkçılık ve Hoşgörüsüzlüğe Karşı Avrupa Komisyonu, Üçüncü Türkiye Raporu, Ka- bul Edilme Tarihi 25 Haziran 2004, Strasbourg, 15 February 2005.
• ECRI (2009). European Commission against Racism and Intolerance. Ecrı- Bericht über Deutshland (Vierte Prüfungsrunde), Verabschiedet am 19 Dezember 2008, Veröffentlicht am 26 Mai 2009.
• EKER, Süer (2009), “Avrupa Birliği’nin Yeni Mottosu ‘Farklılıkta Birlik’ ve Türkçenin ‘Farklılıkta Birlik’teki Yeri”, Bilig, S. 49, s. 35-58.
• ERGUN, Ayça (2008), “Güney Kafkasya’da Etnik Kimlik ve Çatışma: Azerbay- can ve Ermenistan Ulusal Kimliklerinde Karabağ Sorunu”, Doğu Batı, DoğuBatı Yayınları, Ankara, S. 44, s. 195-208.
• FERRY, Jean-Marc (2009), “Avrupa Devleti”, Avrupa’ya Kimlik Çok Kültürlü- lük Sınavı, (Yayına Hazırlayan: Riva Kastoryano), Bağlam Yayınları, İs- tanbul, s. 185-236.
• FİGEL, Jan-Joaquin Almunia (2007), Avrupa’da Eğitime İlişkin Temel Veriler, Ankara.
• GENÇ, H. Mustafa (2005), Dünden Bugüne Ermeni Olayları ve Soykırım Yalanı, Samsun.
• GÖMLEKSİZ, Mehmet Nuri-İlhami Bulut (2007), “Yeni İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programının Uygulamadaki Etkililiğinin Değerlendirilme- si”, Millî Eğitim, S. 175, Ankara, s. 161-184.
• GÜVENÇ, Bozkurt (1996), Kültür ve Demokrasi, Ankara.
• GÜVENÇ, Bozkurt (2002), Kültürün ABC’si, İstanbul.
• HAK (Harp Akademileri Komutanlığı) (2004), Türkiye’nin Yeni Dünya Düzeni- ne Entegrasyonu Açısından Milli Güç Unsurlarının Değerlendirilmesi, Milli Güvenlik Akademisi, Ankara.
• HATİPOĞLU, Gülden (2008), “İrlanda: Edebiyat Politikaları ve Kimlik Retori- ği”, Doğu Batı, DoğuBatı Yayınları, S. 44, Ankara, s. 173-192.
• HUBER, Emel (2007), “Bildirişim Edincinin Dil Edincine Etkisi”, Dil Dergisi, S. 135, Ankara, s. 7-20.
• İÇDUYGU, Ahmet- Şule Toktaş (2005). Yurtdışından Gelenlerin Nicelik ve Ni- teliklerinin Tespitinde Sorunlar, Türkiye Bilimler Akademisi Raporları, 12, Ankara.
• İLKHAN, İbrahim (1995), “Kültürel Değişim mi Yoksa Kültürler Arası İletişim mi?”, Dil Dergisi, S. 30, Ankara, s. 5-9.
• İLKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI VE KILAVUZU (1-5. SINIFLAR) (2005), T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• LKÖĞRETİM TÜRKÇE DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI VE KILAVUZU (6, 7, 8. SINIFLAR)(2006), T.C. Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Ku- rulu Başkanlığı, Ankara.
• LTER, Erdal (1999), Ermeni Kilisesi ve Terör, Ankara.
• KANTARCIOĞLU, Selçuk (1998), Türkiye Cumhuriyeti Hükümet Programla- rında Kültür, Ankara.
• KASTORYANO, Riva (hzl.) (2009), “Çokkültürlülük Avrupa İçin Bir Kimlik Mi?”, Avrupa’ya Kimlik Çok Kültürlülük Sınavı, Bağlam Yayınları, İstan- bul, s. 17-45.
• KURUBAŞ, Erol (2008), “Etnik Sorunlar: Ulus-Devlet ve Etnik Gruplar Arasın- daki Varoluşsal İlişki”, Doğu Batı, DoğuBatı Yayınları, S. 44, Ankara, s. 11-41.
• KÜÇÜK, Salim (2004), “Türk Atasözü ve Deyimlerinde Halk ve Topluluk İsim- leri”, Bilig, S. 28, s. 31-42.
• KÜÇÜK, Salim-Bilgehan Atsız Gökdağ (1998), “MEB, ilköğretim 1. kademe Türkçe Ders Kitapları Üzerine Bir İnceleme Denemesi”, Dil Dergisi, An- kara, S. 73, s. 5-35.
• LEE, Ki Young (1998), Ermeni Sorununun Doğuşu, Ankara.
• LENGERANLI, Yunus (2001), “Sovyet Döneminde Türkleri Ruslaştırmak Amacıyla Uygulanan Dil ve Diğer Politikalar Üzerine Bir İnceleme”, Türk Yurdu, S. 169, Ankara, s. 12-19.
• MİLLAS, Herkül (1989), Tencere Dibin Kara… Türk Yunan İlişkilerine Bir Ön- söz, İstanbul.
• MÜLLER, Harald (2001), Kültürlerin Uzlaşması, (çev. Ali Çimen), İstanbul.
• OĞUZKAN, A. Ferhan (1993), Eğitim Terimleri Sözlüğü, Ankara.
• ÖNDER, Ali Tayyar (2007), Türkiye’nin Etnik Yapısı, Halkımızın Kökenleri ve Gerçekler, Ankara.
• ÖZBAY, Murat (2002), “Kültür Aktarımı Açısından Türkçe Öğretimi”, Türk Di- li, S. 602, Ankara, s. 112-120.
• ÖZÜYILMAZ, Ömer (2008), Gurmanc ve Kürtlerin Kökeni, Karakutu Yayınla- rı, İstanbul.
• PİNKEL, Falk (1987), “Anadili Olarak Türkçe: Seçimlik ya da Tamamlayıcı Dersten Asıl Derse”. Türkisch als muttersprache in der Bundesrepublik Deutshland Schulbücher und Unterrichtskonzepte zwischen zwei Kulturen (Federal Almanya’da Anadili Olarak Türkçe, İki Kültür Arasında Ders Kitapları ve Öğretim Üzerine Taslaklar), (Yayınlayanlar: Klaus Kreiser, Falk Pingel), Studien Internationalen Schulbuchforschung Schriftenreihe des Georg-Eckert Instıtuts, Braunschweig, s. 29-46.
• RADEMACHER, Helmolt-Maria Wilhelm (1991), Spiele und Übungen zum Interkulturellen lernen, (Unter Mitarbeiter von T. Uckermann), Berlin.
• SARGUT, A. Selami (2001), Kültürler Arası Farklılaşma ve Yönetim, Ankara.
• SARP, Aydilge (2003), “Avrupa Birliği Kültür Politikaları”, Varlık, S. 1154, İs- tanbul, s. 6-17.
• SCHMİTT, Guido (1993), “Mit Fremden in Frieden leben lernen, Interkulturelles Verstehen und Handeln”, Beiträge aus Erziehungs Sozial und Sprachwissenschaften, Centaurus Verlagsgesellschaft, Pfaffenweiler, s. 271-280.
• SCHWENK, Helga (2002), “Sprachunterricht im Europäischen Kontext”, Avru- pa Çalışmaları Dergisi, S. 3, Ankara, s. 113-131.
• SOFUOĞLU, Adnan (1996), Fener Rum Patrikhanesi ve Siyasi Faaliyetleri, İs- tanbul.
• STERNECKER, Petra (1992), “Kulturelle Identität und İnterkulturelles Lernen”. Schriften des Instituts für angewandte Kommunikationsforschung, Band 4, Leske und Budrich, Opladen.
• TEBLİGLER DERGİSİ (2008), “Ders Kitapları ile Eğitim Araçlarının İncelen- mesi ve Değerlendirilmesine İlişkin Yönergede Değişiklik Yapılmasına Dair Yönerge”. Milli Eğitim Bakanlığı, S. 2612, s. 450-451.
• TEZCAN, Mahmut (1997a), Kültürel Antropoloji, Ankara.
• TEZCAN, Mahmut (1997b), Türk Kişiliği ve Kültür-Kişilik İlişkileri, Ankara.
• THÜRMANN, Eike (1992), “Muttersprachlicher Unterricht für ausländische Kinder-Die Situation in der Bundesrepublik Deutschland”, Interkulturelle Erziehung und Zweisprachigkeit, (Herausgeben von Rupprecht S. Baur, Gregor Meder, Vlatko Previşic), Schneider Verlag, Hohenehren, s. 96- 108.
• TURAL, Sadık (2001), Ermeni Meselesine Dair, Ankara.
• TUTAL, Nilgün (2006), Küreselleşme İletişim Kültürlerarasılık, İstanbul.
• TÜRKDOĞAN, Orhan (1988), Değişme-Kültür ve Sosyal Çözülme, İstanbul.
• TÜRKDOĞAN, Orhan (2006), Etnik Sosyoloji, Türk Toplumunun Etnik Yapısı, İstanbul.
• UYAR, Berrin (2007), “Eyleme ve Üretime Dayalı Karşılaştırmalı Kültür Çalış- maları Dersi: Don Kişot ile Nasrettin Hoca’yı Tanıştırmak”, Türk Dili, S. 135, Ankara, s. 45-59.
• WEBER, Peter J. (2004), “Bildungspolitik und Sprachenpluralismus in der Europäischen Union”, Bildung und Erziehung, S. 57, Böhlau, s. 5-25.
• WEİLER, Joseph H. H. (2009), “Temel Haklar ve Temel Kısıtlamalar: İnsan Haklarının Korunmasındaki Ortak Normlar ve Uzlaşmaz Değerler”, Av- rupa’ya Kimlik Çok Kültürlülük Sınavı, (Yayına Hazırlayan: Riva Kastoryano), Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 101-126.
• WİMMER, Franz Martin (2009), Kültürlerarası Felsefe, (çev. Mustafa Tüzel), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• WİNKLER, Beate (1995), “Kulturdialog: Chancen, Probleme, Perspektiven”, Kultur-Kontakte, Deutsch-Türkisches Symposium, (Kültür İlişkileri-Türk Alman Sempozyumu 1995), Körber Stiftung, Hamburg.
• WOLTON, Dominique (2009), “İletişim ve Avrupa Çokkültürlülüğünden Kültü- rel Birlikte Yaşama”, Avrupa’ya Kimlik Çok Kültürlülük Sınavı, (Yayına Hazırlayan: Riva Kastoryano), Bağlam Yayınları, İstanbul, s. 69-83.
• YILDIRIM, Hüsamettin (2000), Ermeni İddiaları ve Gerçekler, Ankara.
• YILDIZ, Şerife (1998), “Ein Fremdkörper im Körper-über die Grundlegenden Probleme der Türkischen Migranten in Deutschland”, Dil Dergisi, S. 68, Ankara, s. 45-50.
• YİĞİT, Ali Atalay 1999), “Eğitim ve Kültür Açısından Atatürk’ün Getirdiği Modelin Fikrî Temelleri ve Hedefleri”, Erdem, S. 33, Ankara, s. 1037- 1047.