Müslüman Arap Medeniyetinin İnşası Bağlamında Cahiliye Dönemi Toplumsal Yapıda Ortaya Çıkan Değişmeler

Yıl 2011, Sayı: 29, 375 - 385, 01.03.2011

Doç. Dr. A. Faruk Sinanoğlu

Öz

Anahtar Kelimeler

-

MÜSLÜMAN ARAP MEDENİYETİNİN İNŞASI BAĞLAMINDA CAHİLİYE DÖNEMİ TOPLUMSAL YAPIDA ORTAYA ÇIKAN DEĞİŞMELER

Öz

Bu makalede tarihi verilerden yararlanarak, İslâm medeniyetinin
temel dinamiklerini anlama çabasıyla birlikte, toplumsal yapıda ortaya
çıkan değişmelerin tespitine çalışmak olmuştur.
İncelemenin odak noktasını medeniyet terimi oluşturduğundan,
öncelikle medeniyet kavramının tanımı ve kültürle olan ilişkileri üzerinde
durulmuştur. Farklı görüşler bulunsa da, medeniyet ve kültür terimlerinin
eş anlamlı olmadıkları, ancak kültürün gelişmişlik düzeyi ile medeniyetin
gelişmiş olması arasında güçlü ilişkiler olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca
toplumların gelişmişlik düzeylerini, ahlakî tutumlarını, benimsemiş oldukları
kültürel özellikleri geleceğe taşımada, medeniyet ve kültür arasındaki
dokunun örülmesinde zengin bir dilin gerekliliği önem arz etmektedir.
Tarihî veriler, yeni medeniyetin temellerinin dinî söylemlerle kent
ortamında atılmaya başlandığını, ancak gerçek oluşumunu toplumsal yapıda
değişim, grup kültürü ve farklı medeniyetlerle etkileşim sonucunda
tamamladığına işaret etmektedirler.

Anahtar Kelimeler

İslâm, medeniyet, toplumsal yapı, değişim

Kaynakça

• ADIVAR, Adnan (1980), Bilim ve Din, Remzi Kitapevi, İstanbul.
• AKSU, Zahit (2005), İslâm’ın Doğuşunda Toplumsal Realite- Hukukî Ayetler ve İçtihadî Kaynaklar, İlâhiyat, Ankara.
• AKYÜZ, Vecdi (2007), “Devlet Başkanı Hukuk Adamı ve Medeniyet Kurucusu Olarak Hz. Muhammed”, Cahiliye Döneminden Günümüze Hz. Muhammed Sempozyumu, Konya.
• ARNOLD, T.W. (1971), İntişar-ı İslâm Tarihi, Akçağ Kitapevi, Ankara.
• BARTHOLD, W. (1977), İslâm Medeniyeti Tarihi, (çev. Fuad Köprülü), D.İ.B. Yayınları Ankara.
• BRAUDEL, Fernand (2001), Uygarlıkların Grameri, (çev. M. Ali Kılıçbay), İmge Yayınevi, Ankara.
• ÇELİK, Celaladddin (2010), “Paradigmatik Bir Açıklama Kategorisi Olarak Medeniyet Ve Medeniyet-Din İlişkisinin Sosyolojik Analizi”, İslami Araş- tırmalar Dergisi, C. 21, S. 1.
• ERÜZ, A. Salih- AKSAKAL, Kahraman (1984), Türkçe Sözlük, Şamil Yayınevi, İstanbul.
• EYÜPOĞLU, İsmet Zeki (1991), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Sosyal Yayı- nevi, İstanbul.
• FİCHTER, Joseph (1994), Sosyoloji Nedir? (çev. Nilgün Çelebi), Attila Kitabe- vi, Ankara.
• FİLİBELİ Ahmed Hilmi (2009), İslam Tarihi, (ed. Cem Zorlu), Ağaç Yay., İs- tanbul.
• GİDDENS, Anthony (1997), Sosyoloji Eleştirel Bir Yaklaşım, (çev. M.Ruhi Esengün), Birey Yayınları, İstanbul.
• GÖKALP, Ziya (1976), Türkçülüğün Esasları (hzl. Mehmet Kaplan), M.E.B.Yayınları, İstanbul.
• GÖRMEZ, Kemal (1991), Şehir ve İnsan, M.E.B. Yay., İstanbul.
• GÜNALTAY, Şemseddin (1997), İslâm Öncesi Araplar ve Dinleri, (sad. M. Söylemez-M. Hizmetli), Ankara Okulu Yayınevi, Ankara.
• HAMİDULLAH, Muhammed (1990), İslâm Peygamberi, (çev. Salih Tuğ), İs- tanbul.
• İBN-İ HALDUN (1990), Mukaddime I, (çev. Z. Kadiri Ugan), MEB Yayınları, İstanbul.
• İBN İZARÎ (1986), “Medine”, İslâm Ansiklopedisi, C. 7, MEB Yayınları, s. 459- 471.
• İBN-MACE (1982), Sünen-i İbn-i Mace Tercemesi, (çev. H. Hatipoğlu), Kahra- man Yayınları, İstanbul.
• KONGAR, Emre (1972), Toplumsal Değişme, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• KÜTÜB-İ SİTTE TERCÜME VE ŞERHİ (1993), (hzl. İbrahim Canan), C. 16, Akçağ Yayınevi, Ankara.
• MERİÇ, Cemil (1979), Umrandan Uygarlığa, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• SEYYİD RIDVAN (1991), İslâm’da Cemaatler Kavramı, (çev. Mehmet Can), Endülüs Yayınları, İstanbul.
• SİNANOĞLU, A. Faruk (2009), Dil, Bilgi ve Toplum Üzerine Düşünceler, IQ Yayınları, İstanbul.
• TOYNBEE, Arnold (2004), Uygarlık Yargılanıyor, (çev. Kasım Yargıcı-M.
• A.Yalman) Örgün Yayınları, İstanbul.
• TÜRKÖNE, Mualla (1988), “Ziya Gökalp ve Erol Güngör’de Medeniyet Kav- ramı”, Türk Kültürü, S. A. 11, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.