Bucak’taki Gagauzların Hayatında Din

Yıl 2011, Sayı: 29, 533 - 549, 01.03.2011

J. HATLAS-M. Zyromskı J. Hatlas Çev. Yrd. Doç. Dr. Ramazan Adıbelli

Öz

Anahtar Kelimeler

-

BUCAK’TAKİ GAGAUZLARIN HAYATINDA DİN

Öz

Ortodoks Kilisesine mensup olan Gagauzlar, günlük hayatlarında kültürlerini, âdetlerini ve milli kimliklerine bağlı diğer unsurları sergiledikleri için diğer Ortodoks gruplardan ayrılmaktadırlar. Gagauzların üzerinde yaşadıkları tarihsel Bucak bölgesi bugün iki ülke arasında kalmıştır: 23 Aralık 1994’te özerk bölge hâline gelen ve Moldova sınırları içerisinde yer alan Gagauz Yeri ile Ukrayna’nın Odessa bölgesi. Bu makaledeki amaç, özellikle tarihsel açıdan Bucak’taki Gagauzların hayatındaki dinin rolünü incelemektir. Bu makale, hem literatüre ve resmî istatistiki verilere hem de Gagauz Yeri’nde Kasım-Aralık 2006 ve Şubat 2008’de yapılan alan araştırmalarına dayanmaktadır

Anahtar Kelimeler

Gagauzlar, bucak, din, Ortodoks Kilisesi

Kaynakça

• ANGELİ F. (2006), Gagauzskaya Avtonomiya. Lyudi i Faktı (Gagauz Özerkliği. İnsanlar ve Olgular) (1989-2005 гг.), Kişinev.
• ANGELİ F. (2007), Oçerki istorii Gagauzov – potomkov oguzov (seredina VIII – naçalo XXI vv.) (Gagauz – Oğuz Torunları Üzerine Tarih Denemeleri (VII. yy. ortası – XXI. yy. başı), Kişinev.
• ÇAKIR D. (2005), Biografiçeskiy oçerk roda i familii Çakir // Stranitsı istorii i literaturı gagauzov XIX naç. XX vv. (Çakır’ın Soyu ve Yaşadığı Çağ Hakkında Biyografik Deneme // XIX. yy. ile XX yy.’ın Başlarında Gagauzların Tarih ve Edebiyat Sayfaları), Kişinev.
• ÇAKIR M. (2006), İstoriya Gagauzov Bessarabii / U stranitsı istorii i literaturı gagauzov XIX- naç. XX vv.(Basarabya Gagauzlarının Tarihi/ XIX. yy. ile XX. yy.’ın Başlarında Gagauzların Tarih ve Edebiyat Sayfalarında), Kişinev.
• GANÇEV A. (2002), Kubey i Kubeytsı. Bit i Kultura na Balgarite i Gagauzite v s. Çervenoarmeyskoe, Bolgradki Rayon, Odeska oblaet (Kubey ve Kubeyler. Bulgarlar ve Gagauzlarda Kültür ve Hayat, Çervenoarmeyskoe Köyü, Bolgradki İlçesi, Odeska İli), Odessa.
• Golod v Moldove (1946–1947). Sbornik dokumentov (Moldova’da Kıtlık (1946– 1947). Belgeler Derlemesi) (1993), Kişinev.
• GRİGOROV G., Gagauzite v Osmanskata imperiya – nevidimo prisustviye (Os- manlı Döneminde Gagauzlar – Ve Görünmez Varlıkları) (Basım aşama- sında).
• HATLAS J., Gagauzja i Gâgâuzi - historia oraz wspolczesnosc (Gagauzya ve Gagauzlar – Geçmiş ve Bugün), Poznan (Basım aşamasında).
• İstoriya i kultura gaguzov (2006), (Gagauzların Tarihi ve Kültürü), Komrat - Kişinev.
• KARANASTAS-RADOVA O. (2001), Gaguzı v sostave zadunayskix pereselentsev i ih poseleniya v Budjake (konets XVIII pervaya çetvert XIX vv.) (Tuna Ötesinde Gagauz Yerleşimciler ve Bunların Bucak’taki Yerle- şimleri (XVIII. yy. sonu ila XIX yy.’ın İlk Çeyreği), Kişinev - Komrat.
• KVİLİNKOVA E. (2002), Gagauzskiy narodnıy kalendar (Gagauz Halk Takvi- mi), Kişinev.
• KVİLİNKOVA E. (2005), Gagauzı Moldovı i Bolgarii (Moldova ve Bulgaristan Gagauzları), Kişinev.
• KVİLİNKOVA E. H. (2006), Religioznost gagauzov ı formı proyavleniya religioznoy identiçnosti (po etnografiçeskim i arxivnım materialam XIX – pervoy polovinı XX v.) (Gagauzların Dindarlıkları ve Dini Aidiyetlerini Gösterme Biçimleri (XIX yy. ila XX y.y.’ın İlk Yarısında Etnografik ve Arşiv Malzemelerine Göre) // Moldova Noastrâ - Kişinev, (http: //www.moldovanoastra.md/ru/social.php?rubr=2737).
• KVİLİNKOVA (KASIM) E., Gagauzskiy religioznıy deyatel D. Çakır: jizn i deyatelnost (Gagauz Din Adamı D. Çakır: Hayatı ve Eserleri) (http: //turkolog.narod.ru/info/1247.htm).
• MANOLOVA G. (2005), Rolyata na derjavnata politika za etniçeskoto opredelyanene na Balgarskite preselnitsı v Besarabiya (Basarabya’daki Bulgar Yerleşimcilerin Etnik Tanımında Devlet Politikasının Rolü // Minalo sayı 12, s. 4.
• MATEEVA V. (2006), Gagauzite – oşe edin pogled (Gagauzlar - Yeni bir Ba- kış), Sofya.
• MİLANOV E. (2000), Regionalni i etnokulturni Balgarski obşnosti zad granitsa // Aspekti na etno-kulturnata situatsiya (Yurtdışındaki Bölgesel ve Etnokültürel Bulgar Birliği), Sofya.
• MOŞKOV V. (2004), Gagauzı Benderskogo Uyezda (Etnografiçeskiye oçerki i materialı) (Bender Sancağındaki Gagauzları (Etnografik Deneme ve Ma- teryaller)), Kişinev.
• PAPTSOVA A. K., Nekotorıye arhaiçeskiye çertı religioznosti gaguzov v kontse XIX – naçale XX veka (XIX. y.y. sonu ile XX. y.y’ın başında Gagauzların Dindarlığının //turkolog.narod.ru/info/1232.htm). Arkaik Özellikleri) (http:
• PAPTSOVA A. K., Religioznıy plyuralizm v Gagauzii: tendentsii poslednego desyatiletiya (Gagauzlarda Dinsel Çoğulculuk: Son On Yıldaki Eğilimler) (http: //turkolog.narod.ru/info/1242.htm).
• PRİGARİN A., THORJEVSKAYA T. vd. (1990), Kirsovo: 180 let Başkiru. Kirsovo v proşlom i nastoyaşem (Kirsovo: Başkir 180 Yaşında. Geçmişte ve Günümüzde Kirsovo), Kişinev.
• ŞABAŞOV A.B. (2002), Gagauzı: sistema terminov rodstva i proishojdenie naroda (Gagauzlar: Akrabalık Terimleri Sistemi ve Halkın Ortaya Çıkışı), Odessa.
• Yedinaya Gagauziya (Tek Gagauz (Milleti)). No. 27 (152), tarih: 13.07.2007.