Mazûl Bir Osmanlı Kadısının Duyguları ya da Bir Kadı Şiiri

Yıl 2011, Sayı: 30, 15 - 22, 01.04.2011

Doç. Dr. Alaaddin Aköz

Öz

Anahtar Kelimeler

-

MA‘ZÛL BİR OSMANLI KADISININ DUYGULARI YA DA BİR KADI ŞİİRİ

Öz

Kadılık kurumu, ilk defa Hz. Ömer zamanında kurulmuştur. Sonraki bütün İslam devletlerinde de varlığını korumuştur. Osmanlı devletinde gerek mevleviyet, gerek kaza kadılığı derecesinde olsun kadı atamaları, Anadolu ve Rumeli kazaskeri tarafından yapılır. Merkezî yönetime bağlı olarak kazalarda görev yapan ve taşrada devletin en yetkili görevlisi konumunda olan Osmanlı kadısı, bulunduğu kazanın hem mülkî âmiri, hem hâkimi, hem belediye başkanı, hem noteri, hem askerî temsilcisi ve hem de müfettişi konumundadır. Onun kadar geniş görev alanına sahip olan bir başka memur yoktur. Kadıların görevlerine paralel olarak tutmuş oldukları ve Sicillât-ı Şer‘iye, Mahkeme Defterleri veya Kadı Defterleri gibi değişik isimlerle anılan defterlerde de muhteva itibariyle oldukça değişik türde kayıtları bulmak mümkün olabilmektedir. Fakat bu belgelerden hiçbirisi doğrudan kadının kendisi ile veya hissiyatıyla ilgili değildir. Bu çalışmada, kadıların bu yönüne ışık tutabilecek bir kadı şiiri ele alınacaktır. İsminin Osman b. Mustafa olduğunu öğrendiğimiz kadı, 1170/1756 yılı içerisinde Larende’ye kadı olarak atanmış ve 16 ay görev yaptıktan sonra ma’zûl olmuştur. Şiirini de ma’zûl olduktan sonra yazmış ve 287 numaralı Lârende Şer‘iye Sicili’ne kaydetmiştir

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, yöneticiler, kadı, Lârende şehri, şiir

Kaynakça

• ATAR, Fahrettin (2001), “Kādı”, DİA., C. XXIV, İstanbul, s. 66-69.
• Ebül’ Ulâ Mardin, “Kādı”, İA., C. VI, İstanbul 1997, s.42-46.
• KOÇİBEY (1998), Koçibey Risalesi (Eski ve Yeni Harfelerle), Yayına Hazırla- yan Yılmaz Kurt, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Lârende Şer ‘iye Sicili (=LŞS). 287
• ORTAYLI, İlber (1994), Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kādı, Turhan Kitabevi, Ankara.
• ORTAYLI, İlber (2001), “Osmanlı Devletinde Kadı”, DİA., C. XXIV, İstanbul, s. 69-73.
• PAKALIN, Mehmet Zeki (1993), Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C. II, MEB Yayınları, İstanbul.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1988), Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, TTK Yayınları, Ankara.