Osman Cemal Kaygılı’nın Söz Varlığında Argo

Yıl 2011, Sayı: 30, 233 - 252, 01.04.2011

Dr. Mediha Mangır

Öz

Anahtar Kelimeler

-

OSMAN CEMAL KAYGILI’NIN SÖZ VARLIĞINDA ARGO

Öz

Osman Cemal Kaygılı, 1910 yılında ‘Eşek’ adlı bir dergide yazın hayatına başlamış; hemen hemen her türde edebî ürün vermiş yazarlardandır. Çağdaşlarından farklı bir çevrede yetişen yazar, ortaya koyduğu bütün edebî ürünlerde bu farklı çevreyi okura hissettirir. Osman Cemal, bahsi geçen dönem edebiyat dünyasının dışında kalmış Haliç, Kumkapı, Kasımpaşa, Balat, Samatya, Hasköy gibi semtleri; bu semtlerdeki sosyal hayatı; çingeneler, tulumbacılar, hovardalar, akşamcılar, külhanbeyleri gibi tipleri; meyhâneler, kahvehâneler, gazinolar gibi eğlence yerlerini, eserlerine konu olarak seçer. Bu zengin ve çeşitli konular yazarın dilini ve özellikle söz varlığını önemli ölçüde belirler. Her ülkede, her dilde görülen, toplum içinde bir kesimin ya da öbeklerin farklı bir biçimde anlaşmayı sağlamak amacıyla oluşturduğu özel bir dil olarak tanımlanan argo, Osman Cemal’in söz varlığını farklı kılan ögelerden biridir. Osman Cemal’in eserlerinde kullandığı argoyu, suç dünyası içinde kabadayı, dolandırıcı argosu; azınlık dünyası içinde etnik azınlıklar ve göçmen argosu; alışveriş dünyası içinde eğlence yerleri (gazino, meyhane, müzisyen) argosuyla sınırlandırmak doğru olacaktır. Osman Cemal’in söz varlığında argo, gerçekçiliği yansıtma, mizaha katkı sağlama ve ayrıca yazarın kendi yaşanmışlıklarını ortaya koyma işlevleriyle karşımıza çıkar

Anahtar Kelimeler

Osman Cemal Kaygılı, söz varlığı, özel dil, argo

Kaynakça

• AKGÜN, Adnan (1996), “Edebiyatçılarımızın Resmi Hâl Tercümeleri”, İlmî Araştırmalar 2. İlim Yayma Cemiyeti, İstanbul.
• AKSAN, Doğan (1998), Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yayın- ları Ankara. Çingene (BAS).
• AKTUNÇ, Hulki (2002), Büyük Argo Sözlüğü, YKY, İstanbul.
• Ali Bey (?), Lehçetü’l-Hakayık (Hakikatlerin Dili), (hzl. Şemsettin Kutlu), Ter- cüman 1001 Temel Eser Serisi, İstanbul.
• ARAYICI, Ali. 2004) Avrupa’nın Vatansızları Çingeneler, Kalkedon, İstanbul.
• ARSLAN, Mehmet (2004), Argo Kitabı, Kitabevi, İstanbul.
• ASİLTÜRK, Bâki (2002), “Modern Türk Şiirinde Argo-İki Örnek. Metin Eloğ- lu-Salâh Birsel”, Türk Kültüründe Argo, Türkistan ve Azerbaycan Araş- tırma Merkezi Yayını (SOTA), Hollanda, s. 183.
• AYDIN, Mehmet (2008), “Lugat-ı Garîbe”, Argo ve Gizli Dil, Picus Yayınları, İstanbul.
• BAŞ, Bayram (2011), “Söz Varlığı İle İlgili Çalışmalarda Kullanılacak Ölçüt- ler”, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, S: Bahar 29. s: 27-61, Niğde.
• BAYRI, Mehmet Halit (1934), İstanbul Argosu ve Halk Tabirleri, Burhaneddin Matbaası, İstanbul.
• DEVELLİOĞLU, Ferit (1990), Türk Argosu İnceleme- Sözlük, Aydın Kitabevi, Ankara.
• ERSOYLU, Halil (2004), Türk Argosu Üzerinde İncelemeler, L&M Kitaplığı, İstanbul..
• GUIRAUD, Pierre (1956), L’argot, Paris. Presses Universitaires de France, Boulevard Saint-Germain.
• GÜNAY, V. Doğan (1991), “Dil Konuşanın Özelliğini Ne Oranda Yansıtır?”, Dilbilim Araştırmaları, Hitit Yayınevi, İstanbul. s. 71-74.
• KARAGÖZ, İlknur (2005), “Argo Ve Kaba Sözlerin Rasim Özdenören’in Kuyu Adlı Hikâyesinde Bir Söz Varlığı Unsuru Olarak Yansıması”, Kafdağı Dergisi, Yıl 13, S. 59, s. 75-79.
• KAYGILI, Osman Cemal (1932), Argo Lugatı, Haber Gazetesi’nde tefrika.
• KAYGILI, Osman Cemal (1939), Çingeneler, Etiman Kitabevi, İstanbul.
• KAYGILI, Osman Cemal (1944), Aygır Fatma, Semih Lütfü Kitabevi, İstanbul.
• KAYGILI, Osman Cemal (1944), Bekri Mustafa, Semih Lütfü Kitabevi, İstan- bul.
• KAYGILI, Osman Cemal (2003), Kovuk Palas’ın Esrarı, Arma Yayınları, İstan- bul.
• KAYGILI, Osman Cemal (2003), Akşamcılar, Arma Yayınları, İstanbul.
• KAYGILI, Osman Cemal (2003), Argo Lugatı, (Hzl. Tahsin Yıldırım), Selis Kitaplar, İstanbul.
• KEFELİ, Emel (2002), “Edebiyat Argo İlişkisi”, Türk Kültüründe Argo, Türkis- tan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi Yayını (SOTA), Hollanda, s. 169.
• KÖKSAL, Aydın (1980), Dil ile Ekin, TDK Yayınları, Ankara.
• KÖNİG, Güray Çağlar (1991), Toplumdilbilim Açısından ‘Dil’ ve ‘Dil Türleri’ Kavramları Üzerine, Dilbilim Araştırmaları, Hitit Yayınevi, İstanbul, s. 61-70.
• MANGIR, Mediha (2009), Osman Cemal Kaygılı’nın Eserlerindeki Sözvarlı- ğı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dn: Prof. Dr. Mustafa Özbalcı, Sam- sun.
• NASKALİ, Prof. Dr. Emine Gürsoy , Doç. Dr. Gülden Sağol (2002), Türk Kültü- ründe Argo, Türkistan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi Yayını (SOTA), Hollanda..
• ÖZKAN, Nevzat (2002), “Gizli Dil Olarak Argonun Fonksiyonu Üzerine” Türk Kültüründe Argo, Türkistan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi Yayını (SOTA), Hollanda, s. 23.
• PASPATI, Alexandre G (1870), Études Sur Les Tchinghianés Ou Bohémiens, De L’empire Otoman, Constantinople. Imprimeric Antonio Kromel.
• PÜSKÜLLÜOĞLU, Ali (2004), Türkçenin Argo Sözlüğü, Arkadaş Yayınları, Ankara.
• SAĞOL, Gülden (2002), “Argo Sözlükleri” Türk Kültüründe Argo, Türkistan ve Azerbaycan Araştırma Merkezi Yayını (SOTA), Hollanda, s. 73.
• YÜZÜNCÜ, Reşat Feyzi (1947), Osman Cemal Kaygılı Hayatı-Şahsiyeti- Eserleri, Çığır Kitapevi, İstanbul. KISALTMALAR A AF Aygır Fatma BM Bekri Mustafa Ç
• KPE Kovuk Palas’ın Esrarı AL Argo Lugatı
• BAS Büyük Argo Sözlüğü TA Türk Argosu
• TAS Türkçenin Argo Sözlüğü TDK Türk Dil Kurumu