Millî Mücadele Döneminde İstanbul Hükmeti’nin Tutumuna Karşı Meclis Celse ZabıtlarındaTepkiler ve Yorumlar

Yıl 2013, Sayı: 34, 179 - 206, 01.08.2013

Yaşar Özüçetin İsmail Filiz Saltanat Şûrası Vatan Haini

Öz

The Grand National Assembly had encountered numerous obstacles stemmed by the internal and external issues; at the same time the İstanbul Government had been under the influence and domination of the occupying forces; however the Grand National Assembly had been able to maintain communication with the İstanbul Government. The GNA had been able to fight against with all of the obstacles with a significant force and determinationThe Ankara Government had terminated official communication with the Istanbul Government; had financially supported the families that had suffered in various ways due to forced emigration. Finally Damat Ferit Pasha, –who had betrayed the National Struggle and the Ottoman State, had been expelld from the citizenship and than sentenced to death by the İstiklal Courts. At the same time, those who were in favor of the Sevr treaty had been announced as betraitors of the country. A law had been issued for those people as well. The Ankara Government had officially siezed control in Istanbul on November the 5th, and thus had consolidated its political power over the rest of the country, and this struggle had resulted with the departure of Vahdettin the Caliph from Istanbul on 16 November 1922.Finally, the foreign forces/states had no choice but to accept the new situation.

Anahtar Kelimeler

The First Term Negotiations at the TGNA, Ankara Government, Istanbul Government, Palace Council, Traitor.

Millî Mücadele Döneminde İstanbul Hükmeti’nin Tutumuna Karşı Meclis Celse ZabıtlarındaTepkiler ve Yorumlar

Öz

Büyük Millet Meclisi, iç ve dış unsurların yaratmış olduğu belli başlı sıkıntılar ile karşı karşıya kalmış, işgalci güçlerin etki ve kontrolü altında bulunan İstanbul Hükümeti ile münasebetlerde de bulunmuş, büyük bir azim ve kararlılık içerisinde mücadele etmiştir. Ankara Hükümeti, İstanbul Hükümeti ile resmî haberleşmelere son vermiş, tehcir nedeniyle çeşitli şekilde zarar görenlerin ailelerine maaş bağlatarak onlara sahip çıkmış, Millî Mücadeleye ve Osmanlı Devleti’ne oldukça zararı bulunan Damat Ferit Paşa’yı önce Osmanlı Devleti vatandaşlığından çıkarmış ardından da İstiklal Mahkemeleri aracılığıyla idama mahkûm etmiş, Sevr’in ön taslağı kabul edilen antlaşmaya Saltanat Şûrasında olumlu tavır alanların vatan haini sayılmasına ilişkin düzenlemeler yapmıştır. Ankara Hükümeti, 5 Kasım tarihinde İstanbul’da fiili yönetimi ele alarak, ülkenin tamamında söz sahibi olmuştur. Bu mücadele, Halife Vahdettin’in 16 Kasım 1922’de İstanbul’u terki ile sonuçlanmış ve yabancı unsurların da bu durumu kabul etmekten başka bir çaresi kalmamıştır.

Anahtar Kelimeler

TBMM Birinci Dönem Müzakereleri, Ankara Hükümeti, İstanbul Hükümeti, Saltanat Şûrası, Vatan Haini.

Kaynakça

• AFETİNAN, Ayşe (1962), Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler, Ankara.
• AKIN, Rıdvan (2008), TBMM Devleti (1920-1923) Birinci Meclis Döneminde Devlet Erkleri ve İdare, İletişim Yayınları, İstanbul.
• AKŞİN, Sina (1990), İstanbul Hükümetlerive Milli Mücadele, Cilt 2, Cem Yayınevi, Ankara.
• Atatürk İle İlgili Arşiv Belgeleri (1982), Başbakanlık Osmanlı Arşivi DaireBaşkanlığı, Ankara.
• ATATÜRK, M. Kemal (2006), Nutuk, (Haz. E. Semih Yalçın), Gazi Kitabevi, Ankara.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya (1973), Tek Adam Mustafa Kemal, RemziKitabevi, İstanbul.
• AYIŞIĞI, Metin (1994), “Son Osmanlı Hükümeti İle Ankara Hükümeti Arasındaki Münasebetler”, Toplumsal Tarih, İstanbul, s.12-18.
• BAYUR, Yusuf Hikmet (1973), Türk Devletinin Dış Siyasası, TTK Yayını, Ankara.
• BIYIKOĞLU, Tevfik (1960), “Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Hukukî Statüsü ve İhtilâlci Karakteri”, Belleten, Cilt XXIV, S. 96 (Ekim 1960’dan Ayrı Basım), TTK Basımevi, Ankara, s. 1-27.
• ÇOKER, Fahri (1994), Parlamento Tarihi Millî Mücadele ve TBMM I. Dönem (1919-1923), Cilt I, Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı Yayınları, Ankara.
• DÜSTUR (1929), Üçüncü Tertip, Cilt 1, Milliyet Matbaası, İstanbul.
• ERGİL, Doğu (1981), Milli Mücadelenin Sosyal Tarihi, Turhan Kitabevi, Ankara.
• İNAL, Mahmut Kemal (1953), Osmanlı Devrinde Son Sadrazamlar, Maarif Matbaası, İstanbul.
• İzzet Ahmet Paşa (1993), Feryadım, Cilt 2, İstanbul.
• KILIÇOĞLU, Cemil (2006), Osmanlı’da Son Paşalar, Kum Saati Yayınları, İstanbul.
• KOBAL, Yunus (2002), “Milli Mücadelede İç Ayaklanmalar”, Türkler, Cilt 16,YeniTürkiyeYayınları, Ankara,s.78-89.
• KÜÇÜK, Cevdet (2005), “Millî Mücadele”, Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt 30, İstanbul.
• TANÖR, Bülent (2001), Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• TBMM GZC (1980), Cilt 1, TBMM Matbaası.
• TBMM GZC (1980), Cilt 2, TBMM Matbaası.
• TBMM GZC(1980),Cilt 3, TBMM Matbaası.
• TBMM Kavanin Mecmuası (1943), Devre I, Cilt I, No: 2, TBMM Matbaası.
• TBMM Zabıt Ceridesi (1954), Cilt 1, TBMM Matbaası.
• TBMM ZC (1959), Cilt 1, TBMM Matbaası.
• TBMM ZC (1960), Cilt 24, TBMM Matbaası.
• TBMM ZC (1954), Cilt 3, TBMM Matbaası.
• TBMM ZC (1960), Cilt 7, TBMM Matbaası.
• TBMM ZC (1960), Cilt 9, TBMM Matbaası.
• TEVETOĞLU, Fethi (1991), Millî Mücadele Yıllarındaki Kuruluşlar, TTK Basımevi, Ankara.
• TURAN, Şerafettin (1992), Türk Devrim Tarihi Ulusal Direnişten Türkiye Cumhuriyeti’ne, Cilt 2, BilgiYayınevi, Ankara.
• Türk İstiklâl Harbi – İstiklâl Harbi’nde Ayaklanmalar (1919-1921), (1974), Cilt VI, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
• Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, (2008), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• VELİDEDEOĞLU, Hıfzı Veldet (1990), İlk Meclis ve Milli Mücadele’de Anadolu, Çağdaş Yayınları, İstanbul.
• YALÇIN, E. Semih, (2007), Atatürk’ün Milli Dış Siyaseti, Gazi Kitabevi, Ankara.