Hatay Ermeni Olaylarında Fransa’nın Rolüne Dair Birkaç Belge

Yıl 2014, Sayı: 35, 151 - 164, 31.10.2014

Ahmet Geçer

https://doi.org/10.17133/tba.64283

Cited By: 1

Öz

Although there are many reasons of the emergence of the Armenian problem, mainly after Ottoman-Russian War (1877 Bu makale 12-14 Ekim 2011 tarihleri arasında İzmir’de düzenlenmiş olan I. Uluslararası Tarih Sempozyumu Berlin Konferansından Günümüze Büyük Güçler ve Türkiye Sempozyumu’nda sunulan bildirinin geliştirilmiş şeklidir.  [e-mail] 1878), its evolution as a cardinal issue based on imperialism caused by British, French and Russian competition. The territory of Turkey had been divided by the above mentioned countries under the imperialist competitive environment and Armenians fad been justified as an excuse to seize these lands. Hatay had been among the lands which had been the subject of the share. Armenians living in the region were shown favor, even provoked and supported against Turkish people to seize Hatay which had a strategic advantage in the region. France is one of the states that had a first degree influential on the emergence of Armenians incidents in the region. The French had spent a lot of effort to convert the Armenians in to Catholic religion and have them on their side as supporters in return they wanted to own the Hatay territory . For this purpose, France had wanted to achive his goal by provoking Armenians. As a result, they had wanted to establish an independent state of Armanian as the long dreamt dream. However, France had never wanted to have an independent state in the territory they had been controlling.

Anahtar Kelimeler

Armenians Incidents, Hatay, France, Musa Mountain

Hatay Ermeni Olaylarında Fransa’nın Rolüne Dair Birkaç Belge

Öz

Ermeni sorununun ortaya çıkmasının pek çok sebebi olmakla birlikte, asıl olarak Osmanlı-Rus Savaşının (1877-1878) ardından İngiliz, Fransız ve Rus rekabetinin yarattığı bir emperyalizm sorunu olarak uluslararası boyutta ortaya çıkmıştır. Bu emperyalist rekabet ortamında Türkiye toprakları yukarıda bahsi geçen devletler tarafından paylaşılmış ve paylaşılan bu toprakları ele geçirmek için bahane olarak Ermeniler kullanılmak istenmiştir. Hatay da paylaşıma konu olan bu topraklar arasında yer almaktadır. Stratejik öneme sahip Hatay’ı ele geçirmek için bölgede yaşayan Ermenilerden istifade edilmeye çalışılmış, Türklere karşı Ermeniler desteklenmiş, kollanmış hatta kışkırtılmıştır. Fransa, bölgede Ermeni olaylarının çıkmasında birinci derecede etkili rol oynayan devletlerden birisidir. Fransızlar, Ermenileri Katolikleştirerek yanlarına çekmeye çalışmışlar, Ermeniler üzerinden zengin Hatay topraklarına sahip olmak istemişlerdir. Bu amaçla Fransa, bölgede Ermenileri kışkırtarak amacına ulaşmak istemiştir. Ermenilerin bağımsız devlet kurma hayaliyle çıkardıkları olaylarda Ermeniler Fransa tarafından korunup, kollanıp, desteklenmiştir. Ancak Fransa, Türkiye sınırları içerisinde, özellikle de kendine hâkimiyet alanları kurmak istediği yerlerde bağımsız bir Ermenistan fikrini hiçbir zaman benimsememiştir.

Anahtar Kelimeler

Ermeni Sorunu, Hatay, Fransa, Musa Dağı

Kaynakça

• Arşiv Vesikaları Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA şeklinde gösterilmiştir) Dosya: 616, Fon Kodu: A.MKT.MHM. Gömlek No: 3. Dosya: 616, Fon Kodu: A.MKT.MHM. Gömlek No: 14. Dosya: 646, Fon Kodu: A.MKT.MHM. Gömlek No: 7. Dosya: 714, Fon Kodu: A.MKT.MHM. Gömlek No: 37. Dosya: 651, Fon Kodu: A.MKT.MHM. Gömlek No: 10. Dosya: 647, Fon Kodu: A.MKT.MHM. Gömlek No: 21. Dosya: 133, Fon Kodu: Y.PRK.ASK. Gömlek No: 9. Dosya: 119, Fon Kodu: Y.PRK.ASK. Gömlek No: 45. Dosya: 2749, Fon Kodu: HR.SYS. Gömlek No: 110.
• Dosya: 1426, Fon Kodu: DH.MKT. Gömlek No: 52. Kaynak Eserler
• DİLAN, Hasan (2005), Fransız Diplomatik Belgelerinde Ermeni Olayları (19141918), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.
• EVREN, Gürbüz (2002), Ermeni Sorunundaki Çıkar Odakları, Ümit Yayınları, Ankara.
• HALAÇOĞLU, Yusuf (2008), Ermeni Tehciri, Babıali Kültür Yayıncılığı, İstanbul.
• KARPAT, H. Kemal (2010), Osmanlı Nüfusu 1830-1914, Timaş Yayınları, İstanbul.
• KUNDAKÇI, Hasan (2006), Emperyalizmin Maşası Ermeniler, Alfa Yayınları, İstanbul.
• ÖZÇELİK, İsmail (2005), Ermeni Sorunu ve Gerçekler, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
• SARAY, Mehmet (2005), Ermenistan ve Türk Ermeni İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara.
• SÜSLÜ, Azmi (1990), Ermeniler ve 1915 Tehcir Olayı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Rektörlüğü Yayını, Ankara.
• TEKİN, Mehmet (2000), Hatay Tarihi, Atatürk Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara.
• TUNCER, Hüner (2000), 19. Yüzyılda Osmanlı-Avrupa İlişkileri, Ümit Yayınları, Ankara.
• URAS, Esat (1987), Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Belge Yayınları, İstanbul.