Dünden Bugüne, Bugünden Yarına Kırgız Jeopolitiğindeki Değişen Parametreler ve Gelecek Öngörüleri

Yıl 2014, Sayı: 35, 213 - 227, 31.10.2014

Doç.dr. Timuçin Kodaman,dr.haktan Birsel

https://doi.org/10.17133/tba.61589

Öz

Kyrgyzstan, which is located in the most critical part of the Middle Asia, has struggled to survive with poor economy, heterogeneous demographic structure and ongoing power fight between Russian Federation and USA ever since it became an independent country. Governances change at short intervals through revolutions as a natural consequence of this struggle. However, all the new governances fail to bring required peace, welfare and stability to Kyrgyzstan and on the contrary Kyrgyzstan is dragged into chaos day by day. For this reason, geopolitics of Kyrgyz, which is a country called as the cradle of earth and has much natural richness except petroleum and gas, should be examined by in its all aspects and its specific problems should be outlined carefully. This is very important since the geopolitics of Kyrgyz is very sensitive in matters regarding the world and Eurasia stretching from Fergana Valley to Tianshan Mountains, where radical terrorist groups to military/political operations of USA in Afghanistan has been in progress.

Anahtar Kelimeler

Kyrgyzstan, USA, Russian Federation, Fergana, Akayev, Bakiyev

Dünden Bugüne, Bugünden Yarına Kırgız Jeopolitiğindeki Değişen Parametreler ve Gelecek Öngörüleri

Öz

Orta Asya coğrafyasının en kritik bölgesinde yer alan Kırgızistan bağımsız bir devlet haline dönüşmesinden itibaren, zayıf ekonomi, heterojen bir nüfus yapısı ve ABD ile Rusya Federasyonu arasında devam eden güç mücadelesi içinde var olma savaşını sürdürmektedir. Bu mücadelenin bir doğal sonucu olarak da kısa aralıklarla devrimler gerçekleşerek yönetimler değişmiştir. Fakat her gelen yeni yönetim Kırgızistan’a ihtiyaç duyulan huzuru, refahı ve istikrarı getirememiş ve aksine Kırgızistan her geçen gün daha fazla kaos ortamına sürüklenmiştir. Bu nedenle Kırgız jeopolitiğinin her yönüyle incelenmesi ve yeryüzünün beşiği olarak isimlendirilen, petrol ve doğal gazın dışında birçok değişik zenginliklere sahip olan bu ülkenin problem sahalarının ortaya konulması ayrı bir önem taşımaktadır. Çünkü Fergana Vadisi’nden Tanrı Dağları’na, radikal terör gruplarından ABD’nin Afganistan’da yürüttüğü askeri/siyasi harekata kadar geniş bir çerçevede dünyayı ve Avrasya’yı ilgilendiren hayati öneme haiz konularda Kırgız jeopolitiği çok etkilidir.

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, ABD, Rusya Federasyonu, Fergana, Akaev, Bakiev

Kaynakça

• ANDERSON, Benedic (2007), Hayali Cemaatler, Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Metis Yayınları, İstanbul.
• ANDICAN, A. Ahad (2003), Cedidizmden Bağımsızlığa Hariçte Türkistan Mücadelesi, Emre Yayınları, İstanbul.
• BİRSEL, Haktan (2005), Gizli Çember ve Özbekistan, IQ Yayınları, İstanbul.
• BİRSEL, Haktan (2006), Eski Dünyanın Karanlık Yüzü, Orta Asya Jeopolitiği, IQ Yayınları, İstanbul.
• BİRSEL, Haktan (2007), Tehdit, IQ Yayınları, İstanbul.
• BULARD, Martine (2009), “Comlicide Avec Les Repoubliques d’Asie Centrale”, Le Monde Diplomatique, August, s. 1-4
• CAGNAT, Rene (2010), “Voyage Au Couere Des Empire. Crimé, Caucase, Asie Centrale”, Le Monde Diplomatique, Avril, 1-2
• CHETERİAN, Vincent (2003), “L’asie Centrale, Base Arriere Americanie”, Le Monde Diplomatique, Fevrier, s. 3-5.
• CHETERİAN, Vickent (2010), “Kirghizstan Menace Sur La Stabilté De L’Asie Centrale”, Le Monde Diplomatique, Juin, s. 3-5.
• CORNEL, Swante E., “Kafkaslar ve Orta Asya’da Jeopolitik ve Stratejik Ortaklıklar”, https://kafkas.org.tr/perspektif/kafkaslar_ve_ortaasyada_ortakliklar_.htm, [Erş. Trh. 17, Aralık, 2013.]
• DEMİR, A. Faik (2003), “Orta Asya Cumhuriyetlerinde İslam ve Etnisite”, Orta Asya’nın Sosyo-Kültürel Sorunları, Der. Ertan Efegil, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
• DUGIN, Aleksandr (2003), Rus Jeopolitiği, Avrasyacı Yaklaşım, Küre Yayınları, İstanbul.
• EFEGİL, Ertan (2004), Yakın Dönem Güç Mücadelesi Işığında Orta Asya Gerçeği, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
• FARLEY, John E. (2000), Majority And Minority Relation, Fourt Edition, New Jarsey.
• GENTE, Regis (2006), “Du Caucase a L’Asie Centrale, Grande Jeu, Autour Du Petrole et du Gaz, le Monde Diplomatique, Juin, s. 2-6.
• HABLEMİTOĞLU, Necip (2004), “Gaspıralı İsmail Bey: Dilde Birlik ve Türklük Bilinci”, Küreselleşen Dünya ve Türk Kimliği, Der. Mehmet Aça, Kum Saati Yayınları, İstanbul.
• KARA, Hasan (2008), “Orta Asya Ülkelerindeki Etnik Yapının Bölge Güvenliğine Etkileri”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt. VI, S. 1, s. 101-109.
• KARAKOÇ, Ercan (2004), Atatürk’ün Dış Türkler Politikası, IQ Yayınları, İstanbul.
• KIRIYEV, Nikolay (2004), “Avrasyacılık, Türkiye ve Rusya’da Yaklaşım Farklılığı”, Yakın Dönem Güç Mücadelesi Işığında Orta Asya Gerçeği, Der. Ertan Efegil, Gündoğan Yayınları, İstanbul.
• KLEVEMAN, Lutz (2004), Yeni Büyük Oyun, Orta Asya’da Kan ve Petrol, Everest Yayınları, İstanbul.
• KONA, Gamze Güngörmüş (2004), Orta Doğu, Orta Asya ve Kesişen Yollar, IQ Yayınları, İstanbul.
• PURTAŞ, Fırat (2005), Rusya Federasyonu Ekseninde Bağımsız Devletler Topluluğu, Platin Yayınları, Ankara.
• RAŞİD, Ahmed (2006), Orta Asya’nın Dirilişi, İslam mı, Milliyetçilik mi, Cep Yayınları, İstanbul.
• RAŞİD, Ahmed (Kasım 2001), Taliban, İslamiyet, Petrol ve Orta Asya’da Yeni Büyük Oyun, Everest Yayınları, İstanbul.
• RAUX, J. Paul (2001), Orta Asya Tarih ve Uygarlık, Kabala Yayınları, İstanbul. ROY, Oliver (2001), Yeni Orta Asya Ya da Ulusların İmal Edilişi, Metis Yayınları, İstanbul.
• SMITH, Anthony D. (2004), Milli Kimlik, Çev. Bahadır Sina Şener, İletişim Yayınları, İstanbul.
• SMITH, Anthony D. (2002), Ulusların Etnik Kökenleri, Çev. Bahadır Sina Şener, Dost Yayınları, Ankara.
• ÜLKÜ, İrfan (2002), Moskova’yla İslam Arasında Orta Asya, Kum Saati Yayınları, İstanbul.
• YAPICI, Utku (2004), Küresel Süreçte Orta Asya ve Kafkasya, IQ Yayınları, İstanbul.