BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2015, Sayı: 37, 61 - 72, 14.06.2015

Yrd. Doç. Dr. Cahit Başdaş

https://doi.org/10.17133/tba.38769
Cited By: 1

Öz

There are various contrasts between object, concept nonoccurrence. First group of contrast (existence, occurrence) is evaluated positive in general; second group (nonexistence, nonoccurrence) is evaluated negative. As a grammar category negation is stated the nonoccurrence of motion or occurrence defined by verb. In Turkish, nonoccurrence of motion or occurrence (negative), in general formed by negation particle -mA- added to verb base. The negation of object, concept and quality is stated with grammatical morphemes yok, değil, +sIz. Seen in Turkmen Turkish, the negative form of the perfect tense (-dI), simple present tense (-Ar), present continuous tense (-yAr), past perfect tense (AndIr), conditional mood, imperative- optative mood and necessitative regularly formed with suffix (-mA-). But, the negative form of present continuous tense, future tense and necessitatives are not standard. In written language of Turkmen, these moods that used with -mA- and has little use or unused, generally negate with grammatical morphemes which state the negation of nouns dǟl and yōk. Negative form of simple present tense stated as yōk (>-ōk; negative form of future tense (-cAk), second type optative and imperative mood (-mAlI) stated as dǟl (

Anahtar Kelimeler

Turkmen Turkish negation nonexistence

Kaynakça

  • AĞCA, Ferruh (2010), Budist Türk Çevresi Metinlerinde Olumsuzluk ve Yokluk Şekilleri, TKAE Yayınları, Ankara.
  • AKAR, Ali (2003), “-GAn Sıfat-fiil Eki,” Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), S. 14, 2003 Güz, s. 103-115.
  • ------------- (2013), Muğla ve Yöresi Ağızları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ATALAY, Besim (1992), Divanü Lügati’t-Türk Tercümesi, 3. Baskı, C. I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • CLARK, Larry (1998), Turkmen Reference Grammar, Turcologica 34, Yayınlayan: Lars Johanson, Harrassowitz Verlag - Wiesbaden.
  • DEMİR, Nurettin (2009) “Kıbrıs Ağızlarının Tipik Özellikleri”, Kıbrıs Konuşuyor, s. 18-27, Kesit Yayınları, İstanbul.
  • ERTEN, Münir (2007), “+sIz Eki Olumsuzluk Eki midir?” Turkish Stu- dies/Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/4 Fall 2007, s. 1168-1173.
  • ERCİLASUN, Ahmet B. vd. (2006), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri I -Fiil- Basit Çekim, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ------------ (2007), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • İLHAN, Nadir (2005), “Türkçede Olumsuzluk”, 45. Türk Dil Bayramı ve Yunus Emre’yi Anma Etkinlikleri 1- 13 Mayıs 2005, Karaman Vali- liği Karaman Dil - Kültür ve Sanat Dergisi 2005, s. 271- 279.
  • İLKER, Ayşe (1997), Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil, Türk Dil Ku- rumu Yayınları, Ankara.
  • KARA, Mehmet (2012), Türkmen Türkçesi Grameri, Etkileşim Yayınları, İstanbul.
  • KARASOY, Yakup (2014), “Türkçede -ma (-me) Ekinin Yeri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz 2004, S. 16, s. 1-14, Selçuk Üniversite- si Yayınları, Konya.
  • ÖZMEN, Mehmet (1997), “Türkçe’de Değil Kelimesi ve Kullanımları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1995, s. 315-368, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • SÖŸEGOW, Myratgeldi (1999), Türkmen Diliniñ Grammatikasy- Morfologiӱa, Ruh Neşirӱaty, Aşgabat.
  • TEKİN, Talat (2003), “Olumsuzluk Eki -ma/me’nin Etimolojisi”, Maka- leler 1-Altayistik, Grafiker Yayıncılık, Ankara.
  • ÜSTÜNER, Ahat (2001), “Eski Türkiye Türkçesinde -sUz Eki”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 11, S. 2, s.177- 184, Fırat Üniversitesi Yayınları, Elazığ.
  • YILMAZ, Emine (2002), Çuvaşça Çok Zamanlı Morfoloji, Grafiker Ya- yınları, Ankara.

TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE OLUMSUZLUK VE YOKLUK

Yıl 2015, Sayı: 37, 61 - 72, 14.06.2015

Yrd. Doç. Dr. Cahit Başdaş

https://doi.org/10.17133/tba.38769
Cited By: 1

Öz

Nesne, kavram ve olaylar arasında varlık-yokluk, olma-olmama gibi çeşitli karşıtlıklar mevcuttur. Karşıtlığın birinci grubu (var olan, gerçekleşen) genel olarak olumlu; ikinci grup (yokluk, gerçekleşmeyen) ise olumsuz olarak değerlendirilmektedir. Bir gramer ulamı olarak olumsuzluk, fiilin bildirdiği hareket ya da oluşun gerçekleşmeme durumunu ifade eder. Türkçede hareket ya da oluşun gerçekleşmeme (olumsuz) durumu, genel olarak fiil tabanlarına eklenen olumsuzluk eki -mA- ile yapılmaktadır. Nesne, kavram ve niteliğin yokluğu ise başlıca yok, değil, +sIz gibi biçim birimlerle ifade edilmektedir. Türkmen Türkçesinde görülen geçmiş zaman (-dI), geniş zaman (-Ar), şimdiki zaman (-yAr), anlatılan geçmiş zaman (-AndIr), şart, emir-istek ve gereklilik kiplerinin olumsuz şekli, düzenli olarak standart olumsuzluk eki (-mA-) ile yapılmaktadır. Ancak şimdiki zaman, gelecek zaman ve gereklilik kiplerinin olumsuz şekilleri standart değildir. Türkmen yazı dilinde -mA- ile oluşturulan olumsuz şekilleri az kullanılan ya da hiç kullanılmayan bu kipler, genellikle isimlerin yokluğunu bildiren dǟl ve yōk biçim birimleri ile olumsuzlaştırılmıştır. Şimdiki zamanın olumsuzluğu yōk (>-ōk) ile; gelecek zaman (-cAk), ikinci tip istek (-mAkçI) ve gereklilik (-mAlI) kiplerinin olumsuzluğu ise dǟl (<değil) ile ifade edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkmen Türkçesi olumsuzluk yokluk

Kaynakça

  • AĞCA, Ferruh (2010), Budist Türk Çevresi Metinlerinde Olumsuzluk ve Yokluk Şekilleri, TKAE Yayınları, Ankara.
  • AKAR, Ali (2003), “-GAn Sıfat-fiil Eki,” Türklük Bilimi Araştırmaları (TÜBAR), S. 14, 2003 Güz, s. 103-115.
  • ------------- (2013), Muğla ve Yöresi Ağızları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ATALAY, Besim (1992), Divanü Lügati’t-Türk Tercümesi, 3. Baskı, C. I, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • CLARK, Larry (1998), Turkmen Reference Grammar, Turcologica 34, Yayınlayan: Lars Johanson, Harrassowitz Verlag - Wiesbaden.
  • DEMİR, Nurettin (2009) “Kıbrıs Ağızlarının Tipik Özellikleri”, Kıbrıs Konuşuyor, s. 18-27, Kesit Yayınları, İstanbul.
  • ERTEN, Münir (2007), “+sIz Eki Olumsuzluk Eki midir?” Turkish Stu- dies/Türkoloji Araştırmaları, Volume 2/4 Fall 2007, s. 1168-1173.
  • ERCİLASUN, Ahmet B. vd. (2006), Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Grameri I -Fiil- Basit Çekim, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • ------------ (2007), Türk Lehçeleri Grameri, Akçağ Yayınları, Ankara.
  • İLHAN, Nadir (2005), “Türkçede Olumsuzluk”, 45. Türk Dil Bayramı ve Yunus Emre’yi Anma Etkinlikleri 1- 13 Mayıs 2005, Karaman Vali- liği Karaman Dil - Kültür ve Sanat Dergisi 2005, s. 271- 279.
  • İLKER, Ayşe (1997), Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil, Türk Dil Ku- rumu Yayınları, Ankara.
  • KARA, Mehmet (2012), Türkmen Türkçesi Grameri, Etkileşim Yayınları, İstanbul.
  • KARASOY, Yakup (2014), “Türkçede -ma (-me) Ekinin Yeri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz 2004, S. 16, s. 1-14, Selçuk Üniversite- si Yayınları, Konya.
  • ÖZMEN, Mehmet (1997), “Türkçe’de Değil Kelimesi ve Kullanımları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten 1995, s. 315-368, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
  • SÖŸEGOW, Myratgeldi (1999), Türkmen Diliniñ Grammatikasy- Morfologiӱa, Ruh Neşirӱaty, Aşgabat.
  • TEKİN, Talat (2003), “Olumsuzluk Eki -ma/me’nin Etimolojisi”, Maka- leler 1-Altayistik, Grafiker Yayıncılık, Ankara.
  • ÜSTÜNER, Ahat (2001), “Eski Türkiye Türkçesinde -sUz Eki”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 11, S. 2, s.177- 184, Fırat Üniversitesi Yayınları, Elazığ.
  • YILMAZ, Emine (2002), Çuvaşça Çok Zamanlı Morfoloji, Grafiker Ya- yınları, Ankara.
Toplam 18 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Yrd. Doç. Dr. Cahit Başdaş

Yayımlanma Tarihi 14 Haziran 2015
Gönderilme Tarihi 14 Haziran 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2015 Sayı: 37

Kaynak Göster

MLA Başdaş, Yrd. Doç. Dr. Cahit. “TÜRKMEN TÜRKÇESİNDE OLUMSUZLUK VE YOKLUK”. Türklük Bilimi Araştırmaları, sy. 37, 2015, ss. 61-72, doi:10.17133/tba.38769.

Cited By

GAGAUZ TÜRKÇESİNDE OLUMSUZLUK VE YOKLUK
Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi
https://doi.org/10.30903/Balkan.1036565
 Kapak Resmi İndir