Öz
Yer adları, bir
milletin yerleşme tarihindeki en önemli canlı belgelerinden biridir. Bir yeri
kendisine vatan yapan milletlerin o yere verdiği isim, o milletin izlerini
taşır. Kişilerin düşünceleri ve duyguları ile yerleşim yerinin adı arasında
sıkı bir bağlantı vardır. Yer adlarını yapı, anlam ve köken bakımından
inceleyen bilim koluna “toponimi” denir.
Toponimilerde bütün yer adları, köy ve şehir gibi yerleşme yerlerinin adları ve
tabiî yer adları dikkate alınır. Toponimler kavram işareti oldukları objenin
büyüklüğüne göre makrotoponimler ve mikrotoponimler şeklinde gruplara ayrılır.
Mikrotoponimler doğal coğrafi alanda, yalnızca o coğrafyanın sakinleri
tarafından kullanılan, 1/100.000 ölçekli haritalarda bile anılmayan ağızdan
ağıza, kulaktan kulağa, nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar ulaşmış her
türlü yer adlarıdır. Mikrotoponimi çalışmaları bir yörenin dil zenginliğinin
tespiti için oldukça önemlidir. Türkçede yer adlarını belirleyen faktörlerden
biri adlandırılacak yerin bitki örtüsüdür. Bu makalede Yerköy ilçesine bağlı
köylerdeki bitki adlarından kurulmuş yer isimlerine değinilecektir. Yer
adlarında, hangi bitkilerin ne yoğunlukta görüldüğü belirlenmiştir. Yer
adlandırılmalarında bitkilerin kullanım sıklığı tespit edilerek durumun iklim
ve bitki örtüsüyle ilişkisine dikkat çekilecektir. Bu yer adlarının kuruluşunda
görev alan ilgi çekici unsurlar da tespit edilmiştir. Bu unsurlar bugün sadece Derleme Sözlüğü’nde yaşamaktadırlar.
Bunların tespit edilmesi dil bilimine katkı sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler
Ad bilimi yer adları bilimi mikrotoponimi Yerköy bitki adları
Kaynakça
- AKSOY, A., BUDAK, Ü. (2004), “Yerköy (Yozgat) ve Civarındaki Bazı Bitkile-rin Yöresel Adları ve Kullanımları”, Her Yönüyle Yerköy Sempozyumu Ki-tabı, Yerköy Kaymakamlığı. BAYTOP, Turhan (2007), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, TDK Yay., Ankara , s.29. DELİGÖZ A., GÜLTEKİN H.C., YILDIZ D., GÜLTEKİN Ü.G., GENÇ M. (2007), “Karaçalı ve Hünnap Tohumlarının Çimlendirilmesi Üzerine GA3,Çıtlatma ve Ekim Zamanının Etkileri, SDÜ Orman Fakültesi Dergi-si, Seri:A, Sayı:2, s.51-60. Derleme Sözlüğü (1993), C. 1-12, TDK Yay., Ankara. SEÇMEN, Ö., DEMİRCİ Y.,TÜRK G.,LEBLEBİCİ E. (1998), Tohumlu Bitkiler Sistematiği, Ege Ünv. Basımevi, İzmir. ŞAHİN, İbrahim (2011), Yeradıbilimi “Araştırmalarında Mikrotoponiminin Yeri, Önemi ve Araştırma Yöntemi: Tırnak Köyü (İçel/Gülnar) Örneği”, Tur-kish Studies, Volume 6/1, s.1808. http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/hiyerarsi.php?c=Genista Vikipedi, https://tr.wikipedia.org/wiki/Asma.
Öz
The names of places are one
of the most important alive documents in the history of a nation. The name given
to a place bears traces of the nations that make the place their homeland.
There is a strong relationship between the thoughts and feelings of people and
the name of the places. The field
investigating the names of places with respect to meaning, root and structure
is called “toponymy”. The names of villages, cities and natural whereabouts are
all taken into consideration in toponyms. Toponym can be divided into two
categories as macrotoponymy and microtonymy according to the size of the object
they refer to. Microtoponyms which were transmitted by word of mouth to the
next generations and reached to these days, are the names of places that are
just used by the residents of that geography in natural settings and not stated
even in 1/100.000 scale maps. Microtoponymics is quite important to detect
language richness of that region. One of the factors that are used in assigning
place names in Turkish is plant cover. In this article, investigating the
microtoponyms of villages in Yerköy,
place names originated from plant names are dealt with. The intensity of plants
used in place names are stated. By determining the intensity of the use of
plants in naming places, attention will be drawn to the relationship between
climate and vegetation. Interesting
factors in assigning place names have also been identified. Today, we can only
see these factors in the Compilation Dictionary and identification of them will
contribute to linguistics.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKSOY, A., BUDAK, Ü. (2004), “Yerköy (Yozgat) ve Civarındaki Bazı Bitkile-rin Yöresel Adları ve Kullanımları”, Her Yönüyle Yerköy Sempozyumu Ki-tabı, Yerköy Kaymakamlığı. BAYTOP, Turhan (2007), Türkçe Bitki Adları Sözlüğü, TDK Yay., Ankara , s.29. DELİGÖZ A., GÜLTEKİN H.C., YILDIZ D., GÜLTEKİN Ü.G., GENÇ M. (2007), “Karaçalı ve Hünnap Tohumlarının Çimlendirilmesi Üzerine GA3,Çıtlatma ve Ekim Zamanının Etkileri, SDÜ Orman Fakültesi Dergi-si, Seri:A, Sayı:2, s.51-60. Derleme Sözlüğü (1993), C. 1-12, TDK Yay., Ankara. SEÇMEN, Ö., DEMİRCİ Y.,TÜRK G.,LEBLEBİCİ E. (1998), Tohumlu Bitkiler Sistematiği, Ege Ünv. Basımevi, İzmir. ŞAHİN, İbrahim (2011), Yeradıbilimi “Araştırmalarında Mikrotoponiminin Yeri, Önemi ve Araştırma Yöntemi: Tırnak Köyü (İçel/Gülnar) Örneği”, Tur-kish Studies, Volume 6/1, s.1808. http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/hiyerarsi.php?c=Genista Vikipedi, https://tr.wikipedia.org/wiki/Asma.
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 8 Haziran 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 8 Haziran 2017 |
| Kabul Tarihi | 24 Şubat 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Sayı: 41 |