KÖKENLERİNDEN GÜNÜMÜZE TÜRK VE MAKEDON DÜĞÜNLERİNDE DAVUL-ZURNA İLE TAPAN - ZURLA

Yıl 2017, Sayı: 42, 273 - 298, 05.12.2017

Prof. Dr. Feyzan Göher Vural

https://doi.org/10.17133/tubar.365395

Cited By: 2

Öz

Türklerin Balkanlardaki yüzlerce yıllık geçmişi, Türk ve Makedon
kültür ürünlerinde büyük bir benzerliğe neden olmuştur. Günümüz
Makedoncasında yüzlerce Türkçe kelime yaşamaya devam etmekte; kültü-
rel etkilenme hemen her alanda hissedilmektedir. Bu durum, kültürün ya-
şayan en canlı ögelerinden olan müzik için de geçerlidir. Düğünler, müzik
kültürünün çok canlı şekilde yaşatıldığı ortamlardır. Dolayısıyla iki toplum
arasındaki kültürel yakınlıkların tespiti için düğünlerdeki uygulamaları incelemek
önem taşımaktadır. Bilhassa davul-zurna ikilisi gibi yüzlerce yıllık
kültürel tarih içinde gelişmiş ve varlıkları önemli anlamlar içeren çalgılar
söz konusu olduğunda, bu önem artmaktadır. Literatür taraması ve alan
araştırmasına dayalı olan bu çalışmada, Türk Makedon düğünlerindeki davul
ve zurna çalgılarının kökenleri ve tarihsel zeminlerine değinilmiş; bu
çalgıların Makedonya’ya taşınmalarına ilişkin görüşler tartışılmış; çalgıların
yapısal özellikleri, kullanılış biçimleri arasında karşılaştırmalar yapılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Türk Halk Müziği, Makedon Halk Müziği, Davul, Zurna, Düğün, Çalgı, Müzikoloji.

Davul-zurna (Drum Shawm) and Tapan – Zurla in Turkısh and Macedonian Weddings from Past to Present

Öz

Due to fact that Turks have been in Balkans for hundreds
of years, Turkish and Macedonian cultures are very similar. There
are a lot of Turkish words in Macedonian and cultural influence can be felt
in all aspects of life. This situation is also valid for music. Music culture
takes place in weddings very effectively. So analysing the wedding traditions
is of importance to determine the closeness of the two cultures. Speaking
of drum and shawm which have developed hundreds of years in cultural history, this importance increases. In this research which is based on literature
review and fieldwork, it has been aimed to compare Turkish and Macedonian
drum and shawn in terms of their features and where they are being
played throughout the history.

Anahtar Kelimeler

Turkish Folk Music, Macedonian Folk Music, Drum, Shawm, Wedding, Musical Instrument, Musicology.

Kaynakça

• AKSOY, Bülent (1994), Avrupalı Gezginlerin Gözüyle Osmanlıda Musiki, Pan Yay. İstanbul.
• ANGELOV, Goranço (2012), “Изработувањето на традиционалниот музички инструмент зурла во Струга во 21 век, изработувачот Раде Ложанкоски (Geleneksel Müzik Aletlerinden Zurlanın 21. Yüzyılda Struga’da yapımı ve Çalgı Yapımcısı Rade Lojankoski”, Музичка научна манифестација Струшка музичка есен, 15-16 Sept 2012, Struga Makedonya, s. 1-7.
• ARSLAN, Mustafa ve Ahmet ÖGER (2008), “Uygur Türklerinde Bazı Çalgılar ve Çin Kültürüne Etkisi”, Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü Dergisi, C. VIII, S. 2, Ege Üniversitesi İzmir, s. 9-16.
• BAYKUSU, Tilla Deniz (2005), “Güney Hunları ve Hun Flütünden On Sekiz Şarkı”, Bilig Dergisi, S. 33, s. 101-118.
• BUCHANAN, Donna A. (2007), Balkan Popular Culture and The Ottoman Ecumene – Music, Image And Regional Political Discourse, Europea: Ethnomusicologies and Modernities No: 6, The Scarecrow Press, UK.
• ÇAVUŞOĞLU, Halim (2007), “Yugoslavya – Makedonya” Topraklarından Türkiye’ye Göçler ve Nedenleri, Bilig, Bahar, S. 41, s. 123-154.
• DRURY, Nevill (1996), Şamanizm ve Şamanlığın Öğeleri, Çev. E. Şimşek, Okyanus Yay., İstanbul.
• ERENDİL, Muzaffer (1992), Dünden Bugüne Mehter, Genelkurmay Basımevi.
• GAZİMİHAL, Mahmut Ragıp (1955), Türk Askerî Muzıkaları Tarihi, Maarif Basımevi, İstanbul.
• _____ (2001), Türk Nefesli Çalgıları, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara.
• GÖMEÇ, Saadettin (2009), “Eski Türk Ordusunun Genel Mahiyeti”, 12. Askerî Tarih Sempozyumu, Ankara.
• İNALCIK, Halil (2006), “Türkler ve Balkanlar, Bal-Tam Türkçülük Bilgisi-3”, Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi, Prizren, s. 20-44.
• JUHASZ, Christiane Fennesz (2002), “Davul-Zurna / Tapan-Zurla – Drum and shawm”, Rombase, Mayıs Avusturya, http: //romani. uni-graz. at/rombase
• KALAFAT, Yaşar (1999), Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yay., Ankara.
• KASTELLİ, Ahmet Serdar (2004), Türk Halk Oyunlarında Kullanılan Nefesli Çalgıların Orkestrasyon İçindeki Kullanımı ve Yörelere Göre İncelenmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• KILIÇ, Enise (2012), “Ritüelleri Yöneten Davulcu ve Zurnacıların Modern Toplum Yaşantısındaki Yeri”, Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, C. 1, S. 1, s. 352-359.
• KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1930), XVI. Asır Sonuna Kadar Türk Şairleri, Evkaf Basım, İstanbul.
• KRITOVULOS Mihail (2012), Kritovulos Tarihi, Çev. Ari Çokona, Heyemola Yay., İstanbul.
• ORAN Baskın (1993), “Balkan Türkleri Üzerine İncelemeler (Bulgaristan-Makedonya-Kosova)”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 48, S. 1, s. 121-147.
• ÖGEL, Bahaeddin (1984), Türk Kültür Tarihine Giriş VI. - Türklerde Tuğ ve Bayrak, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara.
• _____ (1987), Türk Kültür Tarihine Giriş VIII. - Türklerde Devlet ve Ordu Mehteri, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara.
• ÖZTUNA, Yılmaz (1969), “Mehter”, Türk Musikisi Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, s. 153.
• PICKEN, Laurence (1984), Musica Asiatica 4, Cambridge University Press,
• RICE, Eric (1999), “Representations of Janissary Music (Mehter) as Musical Exoticism in Western Compositions, 1670-1824”, Journal of Musicological Research, Vol. 19.
• JONES Catherine Schmidt (2013), “Yeniçeri ve Batı Müziği Üzerinde Türk Etkileri”, Çev. Burçin Uçaner, Rast Müzikoloji Dergisi, C. 1, S. 1, s. 196-222.
• SAĞLAMBİLEN, Okan (2014), Geleneksel Türk Müziği Çalgıları Eğitiminde Lü- leburgaz Yöresi Kaba Zurna İcralarının Çalgıya İlişkin Görüş ve Uygulamalarının İncelenmesi, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• SERTKAYA, Osman F. (1982), Eski Türkçede Mûsikî Terimleri ve Mûsikî Alet İsimleri, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, İstanbul.
• VERTKOV, K. G.; Blagolatov, E. ; Yazovitskaya (1963), Музыкальные инструменты Народов ссср, Moskova.
• VURAL, Timur (2013), Türklerde Askerî Müzik Geleneği- Tuğ, Nevbet, Mehter, Çizgi Kitabevi, Konya.
• YUSUPCAN, Yasin (2009), “Türk Kültürünün Çin Kültürü Üzerindeki Etkileri”, Turkish Studies, Vol: 4/3, Ankara.
• YÜKSELSİN, İbrahim Y. (2014). “Kültürel Aracılık, Romanlar (çingeneler) ve Müzik: Bir Rumeli Halk Ezgisinin Kırkpınar Güreş Havasına Dönüştürülmesi Örnek Olayı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 7, S. 34, s. 713-730.