Türkçede La Dame aux Camélias Tercümeleri ve Hakkında Yazılanlar

Yıl 2019, Sayı: 45, 75 - 91, 01.06.2019

H. Harika Durgun

Öz

    Toplumun her
döneminde bilim, sanat ve fikir alanları tercümeyle desteklenmiştir. Türk
edebiyatının kendine yeni bir yön aradığı 19. yy’ın ikinci yarısında tercüme
faaliyeti önem arz eder. Romantik edebiyatın önde gelen yazarlarından Alexandre
Dumas Fils’nin La Dame aux Camélias
romanı, Türk edebiyatında tercüme edilen ilk romanlar arasında yer alır. Eser
sırasıyla Ahmet Mithat Efendi, M. Vasıf, Mustafa Nihat Özön, Mithat Cemal
Kuntay, Zahir Güvemli, Reşat Nuri Güntekin, Tahsin Yücel tarafından tercüme
edilmiştir. Roman daha sonra yazarı tarafından tiyatroya adapte edilmiştir. Bu
tiyatro oyunu da Mahmut Şevket Paşa ve Kemal Ragıp tarafından çevrilmiştir. La Dame aux Camélias’nın roman
tercümeleri yayımlandıkça ve La Dame aux
Camélias sahnelendikçe eleştirmenler her iki türü “muhteva” açısından
değerlendirmişlerdir. Roman ve tiyatronun teknik özelliklerine dikkat
etmemişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Tercüme faaliyeti, La Dame aux Camélias, roman, tiyatro

Kaynakça

• Kaynaklar:Abdullah Kamil, “Türkçeye tercüme edilmiş Fransız romanları”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 761, 8 Kânunusani 1881. Ahmet Mithat Efendi (Müt) (1297/1881), Ladam O Kamelya, Tercüman-ı Hakikat Matbaası, İstanbul. Ahmet Mithat Efendi, “İlan-ı Mahsus: Galatat Tercümesinin 15 numaralı nüshası”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 5927-727, 29 Teşrinievvel 1897. Ahmet Mithat Efendi (2015), Sait Beyefendi Hazretlerine Cevap, (Haz. Zeynep Kerman), Dergâh Yay., İstanbul.Ahmet Rasim (müt) (1313/ 1897), Ladam O Kamelya, Asır Kütüphanesi, Dersaadet.Aleksandr Dumazade (2015), Kamelyalı Kadın, Mütercimi Ahmed Midhat, (Haz. Muharrem Dayanç, İsmet Şanlı), Akademik Kitaplar, İstanbul.Ali Nusret, “Ladam O Kamelya”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 4560, 18 Eylül 1899. ANAMUR, Hasan (2013), Başlangıçtan Bugüne Fransızcadan Türkçeye Yapılmış Çeviriler ile Fransız Düşünürler, Yazarlar, Sanatçılar Üzerine Türkçe Yayınları İçeren Bir Kaynakça Denemesi, Gündoğan Yay., İstanbul. AND, Metin (1999), Osmanlı Tiyatrosu, Dost Kitabevi, Ankara. ARIK, Şahmurat (1995), “İbrahim Necmi Dilmen’in Muhtelif Dergi ve Gazetelerdeki Tiyatroya Dair Eski Harfli Yazıları”, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.BAY, Özlem (2013), “Fransız Edebiyatından Yapılan İlk Edebi Çeviriler Üzerine Analitik Bir Uygulama (1860-1900)”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, s. 264-272. DİLMEN, İbrahim Necmi, “Ladam O Kamelya”, Vatan, nr. 716, 7 Nisan 1341 (7 Nisan 1925). DURGUN, H. Harika (2015), Ahmet Mithat Efendi ve Edebiyat, Dergâh Yay., İstanbul.ENGİNÜN, İnci (1992), “Tanzimat Sonrası Çeviriler”, Mukayeseli Edebiyat, Dergâh Yay., İstanbul, s. 68-73.ERTUĞRUL, Muhsin (2007), Benden Sonra Tufan Olmasın, Remzi Kitabevi, İstanbul.FİLS, Alexandre Dumas (1852), La Dame aux Camélias, Préface par M. Jules Janin, (Troisième édition, Entièrement revue et corrigée), Michel Lévy Frères, Libraires-Éditeurs, Paris.FİLS, A. Dumas (1959), Kamelyalı Kadın, (Çeviren: Zahir Güvemli), Güven Yay., İstanbul. FİLS, Alexandre Dumas (1961), La Dame aux Camélias, (Türkçeye çeviren: M. Nihat Özön), Remzi Kitabevi, III. Baskı, İstanbul. FİLS, Alexandre Dumas (1963), Kamelyalı Kadın, (Çeviren: Tahsin Yücel), Varlık Yayınevi, İstanbul FİLS, Alexandre Dumas (2013), Kamelyalı Kadın, (Fransızca aslından çeviren: Tahsin Yücel), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.FİLS, Alexandre Dumas (tarihsiz), La Dame aux Camélias, (Türkçeye çeviren: Mithat Cemal), Semih Lütfi Kitabevi, II. Baskı, İstanbul. GÜNTEKİN, Reşat Nuri (Müt) “La Dam o Kamelya/ La Dame aux Camélias”, (Yazan: Alexandre Dumas Fils), Hürriyet, sayı: 956 - 1010, 20 Aralık 1950 – 11 Şubat 1951. (Toplam 55 tefrika).HUYUGÜZEL, Ömer Faruk (1996), “Hüseyin Cahit Yalçın”, İslam Ansiklopedisi, cilt: 13, TDV Yay., İstanbul, s. 66-67. İmzasız, “İhtar-ı Mahsus”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 717, 17 Teşrinisani 1880. İmzasız, “Osmanlı Tiyatrosu”, Tercüman-ı Hakikat, nr. 947, 16 Ağustos 1881.İmzasız, “Ladam O Kamelya”, Temaşa, nr. 2, 13 Haziran 1334 (13 Haziran 1918). KEFELİ, Emel (2000), “Edebiyatın Gelişmesinde Tercümelerin Rolü: Tercüme Edebiyatı”, Karşılaştırmalı Edebiyat İncelemeleri, Kitabevi, İstanbul, s. 145-155.Kemal Ragıp, “Ladam O Kamelya Kimdir?”, Cumhuriyet, nr. 407, 25 Haziran 1341 (25 Haziran 1925). KERMAN, Zeynep (2009), “Recaizade Ekrem’in Batı Edebiyatından Yapmış Olduğu Tercümeler”, Yeni Türk Edebiyatı İncelemeleri, Dergâh Yay., İstanbul, s. 465-471.KOÇ, Haşim (2006), “Osmanlı’da Tercüme Kavramı ve Tanzimat Dönemindeki Edebî Tercümelere Dair Çalışmalar”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, cilt: 4, sayı: 8, s. 351-381.M. Server, “Tiyatro Hatıraları: Ladam O Kamelya”, Mecmua-i Edebiye, nr. 62, 27 Kânunuevvel 1317 (9 Ocak 1902). M. Vasıf (Müt) (1327/1911), Resimli Ladam O Kamelya, Artin Asaduryan ve Mahdumları Matbaası, İstanbul. Mahmut Şevket (Müt) (1316/1900), Ladam O Kamelya, Beş perdelik dram, Tab ve Naşiri Tüccarzade İbrahim Hilmi, İstanbul.NUTKU, Özdemir (2015), Darülbedayi’den Şehir Tiyatrosu’na, İş Bankası Kültür Yay., İstanbul. OKAY, Orhan (2005), Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı, Dergâh Yay., İstanbul.OZANSOY, Halit Fahri “Temaşa Bahisleri: Ladam O Kamelya, Bir Kadının ve Bir Piyesin Tarihçesi”, Hayat, nr. 84, 5 Temmuz 1928, s. 6-8. ÖNER, Işın Bengi (1999), “Türk Edebiyatında La Dame aux Camélias Çevirileri”, Çeviri Bir Süreçtir… Ya Çeviribilim?, Sel Yay., İstanbul, s. 45-66.ÖZÖN, Mustafa Nihat (2009), Türkçede Roman, (Yay. Haz. Alpay Kabacalı), İletişim Yay., İstanbul.PERİN, Cevdet (1946), Tanzimat Edebiyatında Fransız Tesiri, Pulhan Matbaası, İstanbul.Recaizade Mahmut Ekrem (1302/1871), Naçiz, Bazı âsâr-ı edebiye ve mülahazat-ı mütenevvia tercümelerini havidir, Mahmut Bey Matbaası, Dersaadet.SEMERCİOĞLU, Ufuk (2010), “Osmanlı’da İlk Çeviri Eleştirileri”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 28, s. 29-39. SEVÜK, İsmail Habib (1941), Avrupa Edebiyatı ve Biz, cilt 2, Remzi Kitabevi, İstanbul.TANPINAR, Ahmet Hamdi (2012), On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, (Yay. Haz. Abdullah Uçman), Dergâh Yay., İstanbul. TANSEL, Fevziye Abdullah (2013), Namık Kemal’in Hususi Mektupları I, TTK Yay., Ankara.TÜRKMEN, Zekeriya (2003), “Mahmud Şevket Paşa”, İslam Ansiklopedisi, cilt: 27, TDV Yay., Ankara, s. 384-386. ÜLKEN, Hilmi Ziya (2011), Uyanış Devirlerinde Tercümenin Rolü, Türkiye İş Bankası Yay., İstanbul.YALÇIN, Hüseyin Cahit (1326), Kavgalarım, Tanin Matbaası, İstanbul. YALÇIN, Hüseyin Cahit (1937/1), “Matbuat Hayatı: La Dame aux Camélias, Mütercimi Mustafa Nihad”, Fikir Hareketleri, Yıl: 4, Cilt: 8, Sayı: 205, 25 Eylül 1937, s. 363-365. YALÇIN, Hüseyin Cahit (1937/2), “Matbuat Hayatı: La Dam O Kamelya”, Fikir Hareketleri, yıl: 5, cilt: 9, sayı: 209, 23 Teşrinievvel 1937, s. 11-14. YALÇIN, Hüseyin Cahit (2002), Edebiyat Anıları, (Yay. Haz. Rauf Mutluay), İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.https://en.wikipedia.org/wiki/Marie_Duplessis (Erişim Tarihi: 20.02.2019).