KAZAK TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE “TUZAK” KELİMELER

Yıl 2019, Sayı: 46, 89 - 101, 16.12.2019

Bagdagul Mussa

Öz

Aynı kökten gelen Kazak
Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde ortak unsurların olması tabiidir. Ortak
unsurlar iki lehçenin hem söz varlığı hem de yapısı için söz konusudur. Ortak
unsurların olması, tabii olarak Kazakların Türkiye Türkçesini; Türklerin de
Kazak Türkçesini öğrenmeleri sırasında kolaylık sağlamaktadır. Ancak bazen tam
tersine bu tür ortak kelimeler ve ortak yapılar, yanlış kullanılmaya en çok maruz
kalan unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu makalede, Kazak
Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki anlaşılmayı zorlaştıran ortak kelimeler
üzerinde, başka bir ifadeyle “yalancı eşdeğerler” veya “tuzak” kelimeler
üzerinde durulacaktır. Söz konusu ortak kelimeler hem eşdeğerleri hem de farklı
anlamlara gelmekle beraber sadece yazılışı ve okunuşu aynı olan sesteş
kelimeleri ihtiva etmektedir.

Anlaşılmayı zorlaştıran bu
tür ortak unsurların tespit edilmesinin, Türkçe öğrenen Kazak öğrencilerin
veyahut Kazakça öğrenen Türk öğrencilerin dil öğrenimlerini kolaylaştırdığı
kanaatindeyiz.  Kazak öğrencilerin Türkçe
öğrenimi sırasında yanlış kullandıkları yalancı eşdeğer ve sesteş kelimelerin
örneklerle ele alındığı makalenin, Türkçenin öğrenimini ve öğretimini
kolaylaştırmada yararlı olacağını ümit ediyoruz. 

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğrenimi ve öğretimi, Türkiye Türkçesi, Kazak Türkçesi, ortak unsurlar, “tuzak” kelimeler, yalancı eşdeğerler

Kaynakça

• Akca, Hakan, (2017), “Kumuk Türkçesi ile Türkiye Türkçesinde Yalancı Eş Değerler”. Türkbilig, 33: 91-132;Alkan, Hanife, (2012), “Lehçeler Arası Aktarmalarda Yalancı Eş Değerler Sorunu” (Türkiye Türkçesi-Özbek Türkçesi-Yeni Uygur Türkçesi Fiil Örneği), Turkish Studies, VII, 4, Güz: 671-688Arnazarov, Seyitnazar, (2008), “Türkmen ve Türkiye Türkçesinde Bazı Ortak Fiillerde Yalancı Eşdeğerlik”, Gazi Türkiyat, Güz, 3: 31-49Atmaca, Emine, (2013). “Eski Oğuz Türkçesinden Günümüz Türkiye Türkçesine Eşgösterenlilik”. Dil Araştırmaları, Bahar, 12: 117-138 Bakbergenova, R.K., (2009). “Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasındaki Yalancı Eşdeğerlilik” / Bakbergenova, R.K., M.A.Yılmaz // Түркі әлемі: тіл, қоғам, мәдениет: Профессор Б. Сағындықұлының 70 жылдығына арналған халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары, 25-26 мамыр 2009 ж. Алматы: әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, 32-38 б. (Türk Dünyası: Dil, Toplum, Kültür: Prof. B. Sagındıkulu’nun 70.yıldönümü Uluslar arası Bilimsel Konferans Bildirileri, 25-26 Mayıs, Almatı: El-Farabî Üniversitesi)
• Büyük Türkçe-Rusça Sözlük (1994), İstanbul: Multilingual yayınları
• Büyük Türkçe Sözlük (2005), 10. Basım, Ankara: TDK YayınarıCan, Hüdayi, (2008), “Yalancı Eşdeğerler Açısından Divânü Lugâti't-Türkle Türkiye Türkçesi ve Türkmencenin Karşılaştırılması”. Akademik Araştırmalar Dergisi/Journal of Academic Studies (Kâşgarlı Mahmud Özel Sayısı), İstanbul, Kasım 2008-Ocak 2009, 39: 347-373 Çakir, Mustafa, (1996), “Çeviride Eşdeğerlik İlişkileri”, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Bahar, VI, l: 93-107
• Delice, Tuna Beşen, (2013), “Türkmen Türkçesinde Yalancı Eşdeğerler”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, II, 4: 131-146
• Deliömeroğlu, Yakup, (2011), “Bağımsızlıklarının 20.Yılında Türk Cumhuriyetleri Arası Edebî İlişkiler Genel Değerlendirme”, Aralık, sayı 60: http://kardeskalemler.com/aralik2011/genel_degerlendirme.htm
• Demir, Sezgin - Demirel, Şener, (2009), “Richard Bach’ın “Martı Janathan Livingston” Adlı Anlatısının Türkçe Çevirilerinin Eşdeğerlik Bağlamında Değerlendirilmesi Üzerine Bir Deneme”, Dil Dergisi, Nisan-Mayıs-Haziran, 144: 35-55
• Direkci, Bekir – Gülmez, Mevlüt, (2012), “Güney Azerbaycan Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasındaki Yalancı Eş Değerler”, Journal of Turkish Studies / Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Güz, 32:133-154Ercilasun, Ahmet Bican, (1999), Türk Dünyası Üzerine İncelemeler, Akçağ YayınlarıErgönenç, Dilek Akbaba, (2007), “Nogay Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasındaki Yalancı Eş Değerler”, bilig, 42: 151-176 Ersoy, Feyzi, (2007), “Çuvaş Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde Yalancı Eş Değerler”, Türkbilig, 14: 60-68Kirişçioğlu, Fatih, (2006), “Türkmen Türkçesinden Türkiye Türkçesine Yapılan Aktarmalarda Karşılaşılan Bazı Problemler”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 20: 21-35Musa, Bağdagül, (2014), “Türkçe Öğreniminde ve Öğretiminde Yalancı Yapısal Eşdeğerlik”, I. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildiri Kitabı. 2.cilt. (s. 2037-2050). Niğde: Niğde Üniversitesi yayınları Tüsindirme Sözdik (Açıklamalı (Kazakça) Sözlük): http://mtdi.kz/tusindirme-sozdikUğurlu, Mustafa, (2000), “Türk Lehçeleri Arasında Aktarma Meseleleri ve “Abay Yolu” Romanı”, bilig, Güz, 15: 59-79-------------, (2001), “Türk Lehçelerinin Aktarımında Valenz Sözlüklerinin Önemi”, Doğu Akdeniz Üniversitesi, Uluslar Arası Sözlükbilim Sempozyumu Bildirileri (Yayımlayan: Nurettin Demir-Emine Yılmaz), s. 197-206. Gazimağusa ------------- (2004), “Türk Lehçeleri Arasında Kelime Eş Değerliği”, bilig, Bahar, 29: 29-40Yıldız, Hüzeyin, (2009), “Karay Türkçesi ve Türkiye Türkçesi Arasındaki Yalancı Eş Değer Kelimeler”, Gazi Türkiyat, Güz, 5: 611-659