TEPKİSEL BİR ROMAN KAHRAMANI OLARAK MERAL

Yıl 2020, Sayı: 48, 11 - 22, 14.12.2020

Oğuz Öcal

Öz

Yalnızız romanının asıl kişilerinden birisi olan Meral, tepkisellik durumu içinde olan ve o durumu dramatize ederek görünür kılan önemli bir roman kahramanıdır. Kısa bir ifade ile tepkisellik durumu, bir nihilizm şeklidir ve yaşanan karşılaşmalar esnasında açılan olanakları, olumlamak yerine olumsuzlamak, değerlemek yerine değersizleştirmek demektir. Aynı zamanda içinde olunan ancak farkında olunmayan bir durumu da imleyen bu husus, kendisini, çoğunlukla, olumsuzlama eylemiyle görünüşe çıkarır. Olumsuzlama eylemi, bir hiçleme veya değersizleştirme şeklidir ve tepkiselliği görünür kılar. Tinsel olarak en yakında olan ancak farkında olunmadığı için çok uzakta bulunan bu durum, hemen hemen bütün eylemleri belirler ve şekillendirir. Dikkat edilirse basit yalanlardan inkârlara, inkârlardan açılan olanakları kapatmaya varıncaya kadar her şeyde onu görmek mümkün olabilmektedir.
Bir roman kahramanı olarak Meral, kısaca bu şekilde tanımladığımız bir tepkisellik durumu içindedir ve içinde olduğu ancak farkında olmadığı bu durumu, çok yalan söylemesine ve yaşadığı karşılaşmalar esnasında açılan dört olanağı, değerlemek yerine tekrar tekrar değersizleştirmesine neden olur. Bu yazıda Meral’in yaptığı dört esas seçimi belirleyen unsurun tepkisellik durumu olduğu ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Meral, tepkisellik durumu

Kaynakça

• DELEUZE, Gilles (2016), Nietzsche ve Felsefe, Norgunk Yayınları, İstanbul.
• KARATAŞ, Turan (2002), “Peyami Safa’nın Yalnızız Romanı”, Hece Dergisi Roman Özel Sayısı, S. 65/66/67, Mayıs/Haziran/Temmuz 2002, s. 600-608.
• KURAN, Şeyma Büyükkavas (2018), Peyami Safa’nın İnsanları, Ötüken Yayınları, İstanbul.
• SAFA, Peyami (1997), Yalnızız, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• SAVAŞ, Özden (2019), “Yalnızız’da İnsanın Anlamlandırılması Meselesi”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S. 8/1, s. 348-361.