ÖMER SEYFETTİN REALİST Mİ ROMANTİK Mİ?

Yıl 2020, Sayı: 48, 115 - 129, 14.12.2020

Ömer Faruk Huyugüzel

Öz

Makalede Ömer Seyfettin’in Realizm ve Romantizm akımlarından hangisine daha yakın olduğu sorusu ele alınmıştır. Bunun için önce Avrupa edebiyatlarındaki Romantizm ve Realizm akımları hakkında kısa bilgi verilmiş; sonra Ömer Seyfettin’in hikâyeleri yazarın eseriyle ilişkisi, olay örgüsü, karakterizasyon ve gerçeklik izlenimi yönlerinden incelenmiştir. Yazarın 130 küçük hikâyesinden 60’ı 1. şahıs ağzından, 68’i 3. şahıs ağzından anlatılmıştır. 1. şahıs ağzından anlatılan hikâyelerde anlatıcılarla yazarın kendisi arasında büyük benzerlikler vardır. 3. şahıs ağzından anlatılan hikâyelerde ise “her şeyi bilen yazarın bakış açısı” kullanılmıştır. Bunlarda yazar-anlatıcı yorum ve açıklamalarıyla kendisini kuvvetle hissettirir. Ömer Seyfetin’in hikâyeleri vaka hikâyeleridir; yani olay örgüleri sık örgülüdür ve bütünlük taşır. Şaşırtıcı ve beklenmedik gelişmeler içerir ve beklenmedik şekilde biterler. Bunlarda mantıkî temellendirmeye ve rasyonalizasyona fazla önem verilmez. Hikâyelerde anlatılan kişiler de ya abartılı ve gülünç şekilde tasvir edilir ya da olağanüstü şekilde yüceltilirler. Bunlar sıradan kişiler değildirler. Ömer Seyfettin bazı hikâyelerinde de gerçeklik izlenimini veya yanılsamasını bilerek yok eder. Hikâyenin kendisi tarafından uydurulduğu izlenimini yaratır. Bütün bu sebepler dolayısıyla yazar, Realizm akımından çok Romantik akımın temel özelliklerine daha yakındır. Başka bir ifadeyle hikâyelerinde kendi çağının gerçekliklerinden söz etmek bakımından genel anlamda realist olmakla birlikte, daha çok Romantik hikâye anlatma yöntemlerini ve tekniklerini benimsemiştir.

Anahtar Kelimeler

Ömer Seyfettin, realizm, romantizm, olay örgüsü, karakterizasyon, gerçeklik izlenimi

Kaynakça

• Alangu, Tahir (1968). Ömer Seyfettin. Ülkücü Bir Yazarın Romanı, May Yay., İstanbul.
• Aristoteles (1987). Poetika, çev. İsmail Tunalı, Remzi Kitabevi. İstanbul.
• Holman, Hugh (1976). A Handbook to Literature, 8. b., The Bobbs-Merrill Company, İnc., Publishers, İndianapolis.
• Huyugüzel, Ö. Faruk (2018), Eleştiri Terimleri Sözlüğü, Dergah Yay., İstanbul.
• Ömer Seyfettin (2018). Bütün Nesirleri (Fıkralar, Makaleler, Mektuplar ve Çeviriler), haz. Nazım H. Polat, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara.
• Ömer Seyfettin (2020a). Hikâyeler 1, haz. Hülya Argunşah, Dergâh Yay., İstanbul.
• Ömer Seyfettin (2020b). Hikâyeler 2, haz. Hülya Argunşah, Dergâh Yay., İstanbul.
• Polat, Nazım H. (2020). “Yeni Lisan’da Edebiyat-ı Cedide Eleştirisi”, Türk Dili, S. 823, s. 4-16.
• Urgan, Mina (1989). İngiliz Edebiyatı Tarihi, c. 2., Altın Kitaplar Yay., İstanbul.
• Uşaklıgil, Halit Ziya (2018), Hikâye, haz. Gülden Vıcır, Dergâh Yay., İstanbul.
• Wellek, Rene-Austin Warren (2019), Edebiyat Teorisi, 5. b., çev. Ö. Faruk Huyugüzel, Dergah Yay., İstanbul.
• Yetkin, Suut Kemal (1967). Edebiyatta Akımlar, Remzi Kitabevi, İstanbul.