ECE AYHAN’IN “ÜÇ GENCİN KALBİ” ADLI ŞİİRİNDE GÖSTERGEBİLİM VE DEYİŞBİLİM İLİŞKİLERİ

Yıl 2021, Sayı: 49, 11 - 33, 08.06.2021

Mine Nihan Doğan

https://doi.org/10.17133/tubar.822207

Cited By: 1

Öz

Ses ve söylem arasındaki dizimsel ilişkinin incelendiği “Üç Gencin Kalbi”; kesitlere ayrıldığında söylemsel ve anlatısal düzeyler üzerinden göstergebilimin yanı sıra ona karşıt olan deyişbilimin yineleme, önceleme, karşıtlık ilkelerinin verileriyle bir arada okunmaya uygun bulunan, üç bölükten oluşan, dış öyküsel anlatıcıyla kurgulanan bir şiirdir. İkinci Yeni içinde Ece Ayhan’ın şiir anlayışını yansıtır. Dilbilimsel göstergeler ve işaretleyicilerin şiirde; sentagmatik düzeyde anlamı sabitlediği, paradigmatik olarak ise anlamı kapattığı görülür. Şiirdeki göstergelerin yüzeysel ve derin okumaları yapılır. İkisi de dilbilim kökenli olan ve birbirine karşıt olarak ortaya çıkan bu kuramlarla çözümlemeye uygun bulunan bu şiir çözümlemesi alışılmış kalıpları yıkar. Karşıtlık ve koşutluk ilişkilerine dayandırılan zıt iki kuramla yaklaşılan bu şiirde; biçim-içerik ve yapı-tema arasında alışılmamış ilişkiler kurulması, gemici (Ö1), oğlan (Ö2) ve şair (Ö3) özneleriyle anlatılır. Bu çalışmada Roland Barthes’ın yaklaşımından hareketle göstergebilimsel, Geoffrey Leech’in teorisinden yola çıkılarak deyişbilimsel şiir çözümlemesi yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

ECE AYHAN, Üç Gencin Kalbi, deyişbilim, stilistik, biçembilim, göstergebilim, üslupbilim, roland barthes, geoffrey leech

Kaynakça

• Aksan, Doğan (1995), Şiir Dili ve Türk Şiir Dili, Engin Yayınları, Ankara.
• Arıkan, Arda (2016), “Dilimizde Seslerin Olumluluk/Olumsuzluk Duygusunu Yansıtması Üzerine Bir Deney: Şiirde Bir Üslûpbilim Çalışması”.,XVI. Deyişbilim Sempozyumu (6-7 Ekim 2016) Bildiriler Kitabı, Antalya, s.62-70.
• Aydın, Hasene (2016), Yazınsal Metinlerde Dil Bilgisel Zaman İşaretleyicileri Üzerine, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(4), 1716-1730.
• Ayhan, Ece (2016), Bütün Yort Savul’lar, YKY, İstanbul.
• Barthes, Roland 1953), Yazının Sıfır Derecesi, Metis Yayınları, İstanbul.
• Barthes, Roland (1979), Göstergebilimin İlkeleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Barthes Roland (2006), Yazı Üzerine Çeşitlemeler Metnin Hazzı (Ş. Demirkol, Çev.), YKY, İstanbul.
• Barthes, Roland (2016a), S/Z., Sel Yayınları, İstanbul.
• Barthes, Roland (2016b), Göstergebilimsel Serüven, YKY, İstanbul.
• Barthes, Roland (2018), Çağdaş Söylenler, Metis Yayınları, İstanbul.
• Doğan, Mine Nihan (2018), Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur Adlı Romanının Göstergebilimsel Çözümlemesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Geçgel, Hulusi (2002), İkinci Yeni Şiirinin Çevresinde Ece Ayhan, Basılmamış Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Gökalp Alpaslan, Güzin Gonca (2012), “ ‘Kerem Gibi’ Şiirine Deyişbilimsel Bir Bakış”, Şerif Aktaş’a Armağan, Kurgan Edebiyat Yayınları, Ankara.
• Günay, Doğan (2018), Bir Yazınsal Göstergebilim Okuması: Kuyucaklı Yusuf, Papatya Yayınları, İstanbul.
• Kıran, Ayşe ve Kıran, Zeynel (2007), Yazınsal Okuma Süreçleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Kul, Erdoğan (2007), Ece Ayhan’ın Şiirleri Üzerine Bir Araştırma, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Kul, Erdoğan (2011), “Ece Ayhan’ın Şiirlerinde Mitolojik ve Masalsı Ögeler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, S.18,2,s.69-86.
• Leech, Geoffrey N. (1969), A Linguistic Guide to English Poetry, Longman, London.
• Leech, Geoffrey N. (2006), A Glossary of English Grammer, Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Özünlü, Ünsal (1997), Edebiyatta Dil Kullanımları, Multilingual Yayınları, İstanbul.
• Özünlü, Ünsal (2016), “Deyişbilimde Yazınsal Değerlerin Bulunması”, XVI. Deyişbilim Sempozyumu (6-7 Ekim 2016) Bildiriler Kitabı, Akdeniz Üniversitesi, Antalya, s.71-99.
• Ruban, A.F. & Bhagavathy, H.U. (2016), “Lexical and Phonological - Two Levels of Stylistics: An Analytical Study of Ted Hughes’ Poems”, International Journal of Academic Research and Development, C: 1, I: 3, P: 59-64.
• Selçuk, Ali (2004), İkinci Yeni’nin Poetikası, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Şahiner, Derya (2018), Gülten Akın’ın Şiirlerine Deyişbilimsel Bir Yaklaşım: Beni Sorarsan, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Yiğit, Burak (2016), “A Stylistic Analysis of Ömer Lütfi Mete’s ‘Gülce’ within the context of Language, Sound and Aesthetic Qualities of the Poem”, XVI. Deyişbilim Sempozyumu (6-7 Ekim 2016) Bildiriler Kitabı, Akdeniz Üniversitesi, Antalya, s.100-114.
• Yücel, Tahsin (2018), Göstergeler, Can Yayınları, İstanbul.