MÜTAREKE DÖNEMİNDEN UNUTULMUŞ BİR ESER: İFTARDAN SONRA

Yıl 2021, Sayı: 50, 47 - 67, 05.12.2021

Cengiz Eken Selma Çelik

Öz

1920 yılında iki cilt olarak yayımlanan İftardan Sonra, insanları eski ramazanlarda olduğu gibi neşelendirmek suretiyle Mütareke Döneminin toplum üzerindeki menfi etkisini bir nebze olsun gidermek maksadıyla neşredilmiştir.
Bu amaçla genel olarak eğlence ve güldürü unsuru ön planda olan şiir, hikâye, fıkra / latife, fıkra / sohbet türlerinde metinlere yer verilmiştir. Dönemin sansürü nedeniyle olsa gerek devrin siyasi meseleleri esere yansımamıştır. Mütareke Döneminin renkli simalarından olan ve Türkçülere muhalefeti artarak devam eden Rıza Tevfik [Bölükbaşı] eserde aleni bir şekilde yerilen yegâne kişi olmuştur. Bunun dışında bugün dahi tartışma konusu olan kadının toplumdaki yeri ve sokak hayvanları meseleleri ile ilgili yazılara da yer verilmiştir.
İftardan Sonra isimli kitap ile ilgili yapılan çalışmanın “Giriş” bölümünde eserin kimlik bilgileri, yazı kadrosu hakkında bilgi verilerek mecmuanın muhtevası hakkında değerlendirme yapılmıştır. “Konu ve Türlerine Göre Tahlili Dizin” kısmında, kitaptaki yazılar tasnif edilerek; her metnin türü, muhtevası belirtilmiştir. “Seçilmiş Metinler” kısmında ise genel olarak sonradan herhangi bir basın yayın organında yayımlanmadığı kanaati oluşan yazılara yer verilmiştir. Bununla birlikte sonradan değiştirilerek yayımlanan eserler de ilk hâlinin görülmesinin edebiyat tarihine katkısı olacağı düşüncesiyle bu kısımda yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

İftardan Sonra, Mizah, Mütareke Dönemi, Yusuf Ziya, Orhan Seyfi

Kaynakça

• ABBASOĞULLARI, G. (2020). “Leylâ Hanım Hakkında Bibliyografya Denemesi”. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 22: 203-224.
• AKBULUT, D. A. (2000). “Çöken Devlet”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1, Ankara: AKDTYK Atatürk Araştırma Merkezi. s. 131-157.
• Alemdar Gazetesi, Kısmı Edebi, nr. 2972, 30 Ekim 1920, s. 3.
• Alemdar Gazetesi, nr. 353-2653, 11 Rebîulevvel 1338, s. 4.
• AYDIN, M. (2008). “İttihat ve Terakki’ye Yönelik İstanbul Basınında Yer Alan Bazı Yolsuzluk İddiaları”. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature, and History of Turkishor Turkic. 3(7): 696-704.
• AYDIN, M.. (2006). Siraceddin Hasırcıoğlu'nun Eğitim Görüşleri ve Çocuk Edebiyatı Tarihimizdeki Yeri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale: Onsekiz Mart Üniversitesi SBE.
• ÇETİN, N. (2006). Takma Müstear İsimler Sözlüğü. Ankara: Edebiyat Otağı.
• Diken Mizah Gazetesi, Nr. 56, 27 Mayıs 1336, s. 9.
• HASIRCIOGLU, S. (1929). Çocuklarıma Hikâyeler. İstanbul: Amedi Matbaası.
• İkdam, nr. 8194, 11 Rebîulevvel 1338/4 Aralık 1919, s. 3.
• KORKMAZ, E. (2012). "Mondros Mütarekesi Döneminde Sansür". Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları. 19-20 (Ekim 2012): 29-55.
• KURNAZ ŞAHİN, F. (2020). “Erken Cumhuriyet Döneminde İz Bırakan Bir Yardım Şirketi: Malûl Gaziler Pazarı Türk Anonim Şirketi”. TID. 35(2): 577-602.
• Orhan Seyfi (1922). Fiskeler, İstanbul: İkbal Kütüphanesi, Evkaf Matbaası.
• ÖZDEMİR, M. (2008). “Mütareke Dönemindeki Siyasi Akımların Türk Basınına Yansımaları”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. 7(16): 203-226.
• ÖZER, İ. (2003). "Mütareke ve İşgal Yıllarında Osmanlı Devletinde Görülen Sosyal Çöküntü ve Toplumsal Yaşam", Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Dergisi, 14: 247-271.
• POLAT, N. H. (2021). İdris Sabih Gezmen Edebî Hâdimü’l – Haremeyn. Ankara: Kayakum Yayınevi.
• SAYLAN, G. F. (2014). “İstanbul’un Resmen İşgali (16 Mart 1920)”. Öneri Dergisi. 11(41): 17-40.
• Tasvir-i Efkâr Gazetesi, nr. 2922, 10 Rebîulevvel 1338, s. 3.
• UÇMAN, A. (2004). Rıza Tevfik’in Şiirleri ve Edebî Makaleleri Üzerinde Bir Araştırma. İstanbul: Kitabevi.
• ÜZGÖR, T. "Fehîm-i Kadîm", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi. org.tr /fehim-i-kadim (E.T. 20.03.2021).
• YILDIZ, A. "Sâfî, Üsküdarlı", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi. org.tr/safi-uskudarli, (E.T. 20.03.2021).
• YÜCEBAŞ, H. (1958). Filozof Rıza Tevfik Hayatı-Şiileri-Hatıraları. İstanbul: Orhan Mete ve Ortağı Kol. Şt. Matbaası.