Bindik Bir Alâmete + Dikiz Aynasından

Yıl 2022, Sayı: 52, 221 - 226, 13.12.2022

Seher Erdoğan Çeltik

Öz

İnsanlığın makineyle tanışması onun dünyayı yeniden algılamasına ve anlamlandırmasına sebep olmuştur. Makine modern insanın Tanrı anlayışını alt üst edip yerine göz dikmiş gibidir. Otomobil de insan hayatını şekillendiren, değiştiren makinelerin en önemlileri arasında zikredilebilir. Zira otomobilin edebiyattaki yansıması takip edildiğinde insanlık tarihindeki yeri de az çok tespit edilebilir. Otomobile zihniyetlerin bakışı, onu nasıl anlayıp anlamlandırdıkları konusu Doğu ve Batı zihniyetindeki farklılıklar üzerinde düşünmeyi gerektirir. Batı için otomobilin ifade ettiği şeyler, Doğu toplumları için geçerli değildir. Modernizmi yaşayan ve yaşamayan toplumların otomobil-insan ilişkisinden hareketle otomobilin Doğu ve Batı edebiyatında ne ifade ettiğini ortaya çıkarmak mümkündür. Bu noktada M. Kayahan Özgül'ün "Bindik Bir Alâmete…" ve "Dikiz Aynasından" adlı kitapları dikkat çekicidir. Yazar Türk edebiyatına otomobilin girişi ve gelişimi üzerinde geniş çaplı yaptığı araştırmasında Doğu ve Batı edebiyatında insan-otomobil ilişkisini irdeler. Bu çalışma Jale Parla'nın otomobili edebiyatın alt türü olarak değerlendirmesinden hareketle ortaya çıkmıştır. Burada otomobil-insan ilişkisinin Türk edebiyatı için henüz bir alt tür olarak kabul edilemeyeceği nedenleriyle birlikte ortaya konmuştur. Eserde otomobilin hayatımıza ve edebiyatımıza nasıl girdiği kronolojik olarak takip edilmektedir.
Ötüken Yayınları arasında yayımlanan "Bindik Bir Alâmete…" ve "Dikiz Aynasından" isimli kitaplar geniş çapta yapılan bir araştırmanın neticesinde ortaya çıkmıştır. Kitabın ilk cildinde araştırmanın sonuçları ortaya konurken ikinci ciltte bu çalışma sırasında kullanılan eserlerden bir seçki oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

edebiyat,, otomobil,, edebî tür

Kaynakça

• Özgül, Metin Kayahan. Bindik Bir Alâmete Edebiyatımızda Otomobil Figürünün Belirişi. Ötüken Yayınları. 2021.
• Özgül, Metin Kayahan. Dikiz Aynasından. Ötüken Yayınları. 2021.