YEREL DARPLI, ÇOKNADİR İLHANLI SİKKELERİ ve ÖZELLİKLERİ

Yıl 2022, Sayı: 52, 85 - 100, 13.12.2022

Mustafa Kalkan

Öz

İran ve Ortadoğu’nun en büyük devletlerden biri olan İlhanlılara ait sikkeler, İslami sikkeler içerisinde sikke çeşitliliği açısından sınırsız bir zenginliğe sahiptir. İlhanlı sikkelerinin literatüre giren örneklerinin yanı sıra, bilinmeyen, örneği görülmemiş ve koleksiyon kayıtlarına girmemiş yeni tipler ve darp yerleri ortaya çıkmaktadır. Yeni bulunan dönem sahteleri ve yerel darplar, dönemin olaylarının seyrine, vassallık statülerinin özelliklerine, ülkelerin sınırlarına ve sultanların hâkimiyet süreleriyle ilgili detaylar hakkında, yeni bilgilere ulaşmamızı sağlamaktadır.
İlhanlıların yerel idarelere ve hâkimiyetleri altındaki bölgelere ne kadar nüfuz ettiği, ortaya çıkan yeni yerel sikke örnekleri ile her geçen gün daha iyi anlaşılmaktadır. Sikke darplarının kalitesiz gümüş ve bakır alaşımlarla darbedilmiş olması, yerel yöneticilerin ya da noyanların-emirlerin ekonomi yönetiminden anlamasalar da ticari canlılık için ihtiyaç duyulan paraları kestirdiklerini ortaya koymaktadır.
Tebriz dışında kesilen sikkelerin gerek gümüş ayarlarında gerekse bakır kalitelerinde bariz farklılıklar tespit edilmiştir. Sikkelerde görülen kötü işçilik, yazım hataları ve bozuk kompozisyon, valilerin-komutanların bu sikkeleri yerel ustalara kestirdiklerini göstermektedir. Araştırmamızda, farklı Anadolu imitasyonlarını literatüre kazandırıp, yeni örneklerle İlhanlı sikkelerinin taşrada nasıl kesildikleri detayları ile ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İlhanlılar, Yerel Darplar, Anadolu İmitasyonları, Merkezi Darphaneler, Erzurum., İlhanlılar, Yerel Darplar, Anadolu İmitasyonları, Merkezi Darphaneler, Erzurum.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Agacanov S.G. Oğuzlar, Çev.:Ekber N. Necef, A. Annaberdiyev, Selenge Yayınları, 2004.
• Ağır Abdullah M. Memluklarda Ticaret, Çizgi Yayınları, 2015.
• Blair Sheila S. “The Coins of the Later İlkhanids. A Typological Analysis”, Journal of the Econimic and Social History of the Orient, Vol.26, No.3 (1983), p.295-317.
• Çelik Burak. İran Moğollarının Atası Hülagü Han, Çizgi Yayınları, 2021.
• Diler Ömer. İlhanlar. İran Moğollarının Sikkeleri, Mas Matbaacılık, 2006.
• Diler Ömer. Islamic Mint, Volume I, Spink, 2009.
• Diler Ömer. Islamic Mints, Volume II, Spink, 2009.
• Diler Ömer. Islamic Mints, Volume III, Spink, 2009.
• Ebu’l Fida Coğrafyası (Takvimü’l Buldan), Çev.:R. Şeşen, Yeditepe Yayınları, 2017.
• Galstyan A.G. Ermeni Kaynaklarına Göre Moğollar, Çev. İ. Kamalov, Yeditepe Yayınları, 2005.
• Genceli Kiragos. Moğol İstilası, 1220-1265, Çev.:M. Kemal Bey, Post Yayın Dağıtım, 2018.
• Gordlevskiy V. Aleksandroviç. Küçük Asya’da Selçuklular, Çev.:A. İnan, Yay.:T. Omorov, TTK Yayınları, 2019.
• Gumilyev L. N. Muhayyel Hükümdarlığın İzinde, Çev.:D.Ahsen Batur, Selenge Yayınları, 2003.
• Kamalov İlyas. Moğolların Kafkasya Politikası, Kaknüs Yayınları, 2003.
• Özen Firdevs. “İlhanlılar Devrinde Erzincan”, Türk Tarihine Dair Yazılar II, Eşref Buharalı Armağanı, Ed.:A. Demir, T. Kalkan, E. Erdoğan, Gece Yayınları, 2017.
• Peacock A. C. S. Selçuklu Devleti’nin Kuruluşu, Yeni Bir Yorum, İş Bankası Yayınları, 2020.
• Recebli Ali. Azerbaycan Sikkeleri, Xalkbank Neşriyatı, 2012.
• Seyfeddini M. A. Monetı İlhanov XIV Veka, Akademi Nauk, 1968.
• Spuler Bertold. İran Moğolları, Siyaset, İdare ve Kültür, İlhanlılar Devri, 1220-1350, TTK Yayınları, 2011.
• Timothy May. Bayarsaikhan Dashdondog, Christopher P. Atwood, New Approaches to Ilkhanid History, Brill’s, 2021.
• Younis Mohammad. “The Salghurid Coinage of Fars (Iran) Citing the Mongols: The Varieties of Overlordships, Form and Content (623–685/1226–1286)”, JOSA, Volume 45, 2013, 93-115.