İBRAHİM ALAEDDİN’NİN ÇANAKKALE CEPHESİ SEYAHATİNDEN MÜLHEM ÇANAKKALE İZLERİ’NDE TÜRK PORTRESİ

Yıl 2022, Sayı: 52, 29 - 46, 13.12.2022

Fatih Dinçer

Öz

Millî edebiyat döneminde şiire başlamış, şiir anlayışı itibarıyla onun bir misyon yüklenmesi gerektiğini düşünmüş şairlerden biri olan İbrahim Alaeddin Gövsa, Türk şiirinin dil ve muhteva çerçevesinde millî bir karakter kazanma sürecine eserleriyle katkı sağlamıştır. Onun şiirini biçimlendiren amillerden bir de şahit olduğu olaylardır. Özellikle Çanakkale cephesinde giden edipler arasında yer almış olması Bu türden şiirlerin ortaya çıkmasında etkili olmuştur.
Gövsa, 1915’te cephe hattını ziyareti sırasında gördüğü mekân ve insan manzaralarından ilham alarak yazdığı ve ancak 1922’de kitaplaştırabildiği Çanakkale İzleri adını taşıyan şiir kitabıyla Çanakkale cephesini ve cephede farklı şekillerde gördüğü Türk askerini şiiriyle resmeder. Kitapta yer alan mekân, savaş esnasında şairin hayalinde canlanan imgelerle biçimlenir. Gece, deniz, top sesleri, gölgeler etrafında savaşın kasveti canlandırılır. Şiirlerinde asıl tasvir etmek istediği şahit olduğu olayların kahramanları Türk askerleridir. Bu şiirler içinde genel bir Türk askeri portresi oluşturma gayretiyle davranır. Bunu yaparken kendi duyuş ve düşünüşünün yanında cephede askerlerle sohbette geçen olayları manzumelerle anlatmayı seçtiği görülür.
Hazırlanan çalışmada Çanakkale İzleri kitabında şiir vasıtasıyla savaş mekânının hangi imgeler etrafında tasvir edildiği ve Türk askerinin nasıl tanımlandığı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Alaeddin Gövsa, Şiir, Birinci Dünya Savaşı, Millî Kimlik, Çanakkale Cephesi, Türk imajı

Kaynakça

• Banarlı, Nihat Sami. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. C: 2, MEB Yayınları, 1987.
• Çakır, Ömer. Türk Şiirinde Çanakkale Muharebeleri. AKMB Yayınları, 2004.
• Çetin, Atilla. “İbrahim Alaeddin Gövsa”. TDV İslam Ansiklopedisi. C: 14, 1996, ss. 158-160.
• Durmuş M. “Çanakkale Şiirleri Bağlamında Millî Romantik Duyuş Tarzı”. Çanakkale Savaşı ve Tarihi I. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, 2006, ss. 385-392.
• Eliuz Ülkü. “İbrahim Alaettin Gövsa Hayatı, Şiirleri. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1996. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
• Geçer, Genç Osman. “Türk Ediplerin Çanakkale Cephesini Ziyareti ve Yansımaları”. Türkbilig, 2016, S. 31, ss. 189-204.
• Gövsa, İbrahim Alaeddin. Çanakkale İzleri. AKMB Yayınları, 1989.
• Gürel, Zeki. İbrahim Alaeddin Gövsa. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.