ALİ EKREM’İN DÂRÜLFÜNÛN’DA EDEBİYAT DERSLERİ’NDE HALİT ZİYA NESRİ ÜZERİNE TENKİTLERİ

Yıl 2022, Sayı: 52, 133 - 154, 13.12.2022

Seçkin Özkan

Öz

Ali Ekrem Bolayır, Türk siyaset ve bürokrasisi içerisinde uzun yıllar hizmet etmenin yanı sıra hem nazım hem de nesir türünde eserler vermiş bir münevverdir. Nâmık Kemal’in oğlu olması dolayısıyla erken yaşta siyaset, bürokrasi ve edebiyat çevreleriyle tanışan Ali Ekrem, aynı zamanda sahip olduğu kültürel birikim sayesinde Dârülfünûn’da edebiyat dersleri de vermiş bir müderristir. Dârülfünûn’daki müderrisliği süresince edebiyatın teorik yönüyle ilgilenen Ali Ekrem, derslerinde döneminin ünlü ediplerini de müspet ve menfi yönleriyle incelmiştir. Nitekim Dârülfünûn’daki birinci sene ders notlarından oluşan Dârülfünûn’da Edebiyat Dersleri (1330-1331)’nde üzerinde durduğu yazarlardan biri de Halit Ziya Uşaklıgil’dir. Halit Ziya, Türk edebiyatına nesir türünde getirmiş olduğu yenilikler dolayısıyla Dârülfünûn’da Edebiyat Dersleri’nin nesir bölümünde önemli bir yer teşkil etmektedir. Ali Ekrem, Dârülfünûn’da Edebiyat Dersleri’nde Halit Ziya’ya yönelik eleştirilerini dile getirirken Türk edebiyatına katkılarını ise göz ardı etmemiştir. Bu çalışmada Dârülfünûn’da Edebiyat Dersleri hakkında bilgi verildikten sonra Ali Ekrem’in Halit Ziya nesrine; kelimeler, terkipler, mürekkep fiiller ve cümleler bağlamında eleştirileri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ali Ekrem Bolayır, Dârülfünûn, Dârülfünûn’da Edebiyat Dersleri, Halit Ziya, Nesir, Eleştiri

Kaynakça

• Ali Ekrem, Nazariyyât-ı Edebiyye Dersleri, -Mesâlik-i Edebiyye-. ?, 1333-1334.
• Ali Ekrem. “Darü'l-Fünun Müdürü Tarafından Ali Ekrem Bolayır Adına Gönderilmiş Evrak”. Taha TorosArşivi:001636257019.https://openaccess.marmara.edu.tr/server/api/core/bitstreams/87087d34-e5c0-4617-9473-c6e29a4accd1/content. (Erişim Tarihi: 20.09.2022)
• Ali Ekrem. Dârülfünûn’da Edebiyat Dersleri. ?, 1330-1331.
• Ali Ekrem. Nazariyyât-ı Edebiyye Dersleri -Nesir Kısımı-. ?, 1332-1333.
• Ali Ekrem. Nazariyyât-ı Edebiyye Dersleri. ?, 1331-1332.
• Ali Ekrem. Rûh-ı Kemâl. Mahmut Bey Matbaası, 1324.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivleri. Fon Kodu: MF.MKT., Dosya No: 1148, Gömlek No: 41.
• Çeltik, Halil (hazırlayan). Metin Şerhine Giriş - Ali Ekrem Bolayır-. h Yayınları, 2018.
• Demirtaş, Aydın. Dârülfünûndan Üniversiteye Öğretim Üyeleri (1900-1946). Büyüyen Ay, 2019.
• Demiryürek, Meral. Yıldızdan Kopmuş Bir Şule. Akademik Kitaplar, 2012.
• F.N. “Kemalzade Ali Ekrem Beyle Bir Gün”. Yarın, 5 Kânûn-ı sâni 1338, ss. 10-12.
• Halit Ziya. “Karilerime Mektuplar.” Servet-i Fünûn, 13 Mayıs 1315/25 Mayıs 1899, C.18, S.428, ss.179-182.
• Huyugüzel, Ömer Faruk. Halit Ziya Uşaklıgil. Akçağ Yayınları, 2004.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin. “Dârülfünûn.” TDV İslam Ansiklopedisi, C.8, 1993, ss.521-525.
• İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal. Son Sadrazamlar. Dergâh Yayınları, 1987.
• Kanar, Mehmet (sadeleştiren). Mai ve Siyah. İstek Yayınları, 2020.
• Mutluay, Rauf (hazırlayan). Edebiyat Anıları. Türkiye İş Bankası Yayınları, 2010.
• Önertoy, Olcay. Halit Ziya Uşaklıgil Romancılığı ve Romanımızdaki Yeri. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1995.
• Özgül, M. Kayahan (hazırlayan). Ali Ekrem Bolayır’ın Hâtıraları. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1991. Parlatır, İsmail. Ali Ekrem Bolayır. Kültür Bakanlığı Yayınları,1987.
• Polat, N. Hikmet. “Türk Edebiyatı Tarihçiliği Çalışmalarının Neresindeyiz?”. Beşinci Türk Kültürü Uluslararası Bilgi Şöleni, 17 Aralık 2002, Atatürk Kültür Merkezi, Ankara. (http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKİ%20TURK%20%20edebiyatı/14.php) (Erişim Tarihi: 20.09.2022)
• Sazyek, Esra. Şaziye Berrin’e Mektuplarıyla Ali Ekrem Bolayır. Hece Yayınları, 2019.
• Selçuk, Mustafa. İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi (1900-1933). Atatürk Araştırma Merkezi, 2012.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi. Edebiyat Üzerine Makaleler. Dergâh Yayınları, 1977.
• Uçman, Abdullah (hazırlayan). Kırk Yıl. Yapı Kredi Yayınları, 2017.
• Uşaklıgil, Halit Ziya. “San’ate Dair -Ali Ekrem-.” Son Posta, 8 Haziran 1943, ss.3-4.
• Uşaklıgil, Halit Ziya. “Suud Kemal Yetkin’e Mektup.”, Ulus, 5.9.1943, ss.6.