WISDOM LITERATURE AND SEEKING THE WISE TYPE IN EMINE ISINSU'S BUKAĞI

Yıl 2024, Sayı: 56, 125 - 145, 04.12.2024

Arda Korkmaz

Öz

Emine Işınsu, who grew up in a family deeply embedded in Turkish cultural values through her literary works, entered the literary world with the poems and essays she wrote during her early ages. In the novel Bukağı, which is handled with a text-centered perspective by Emine Isinsu, who became prominent with her novelist identity in literary history when she reached maturity, she writes about the parameters of Anatolia's Islamic religion that appear in its vital forms, specifically about Niyazi Misri, a historical figure. In this study, a reading suggestion was tried to be developed on the characteristics of the Western-centered theory called "Wisdom Literature" and the wise appearance in Turkish literature. Based on the theory of Wisdom Literature, which is based on the teachings of the sections of the Old Testament (Torah), “Proverbs of Solomon”, “Job” and “Ecclesiastes”, saving individuals from rebellion and despair and aiming to educate the youth, this study examines the similarities, commonalities and differences of the qualities of Niyazi Misri, created by Emine Isinsu, with the teachings of the theory. This study concludes that similarities and commonalities are more prevalent compared to differences. It demonstrates that the Torah-based wise type is reflected in Turkish literature, specifically in the works of Emine Isinsu.

Anahtar Kelimeler

Niyazi Mısrî, Bukağı, Emine Işunsu, Wise, Wisdom Literature

BİLGELİK EDEBİYATI VE EMİNE IŞINSU’NUN BUKAĞI’SINDA BİLGE TİPİ ARAMAK

Öz

Sanat ve edebiyatla ilgili, kaleme aldığı eserlerle Türk ekin çevresinin değerlerini içeren bir ailede yetişen Emine Işınsu, ilk gençlik çağında yazdığı şiirler ve düzyazılar ile edebî hayata giriş yapmaktadır. Olgunluk çağına geldiğinde edebiyat tarihlerinde romancı kimliğiyle öne çıkan Emine Işınsu’nun metin merkezli bir perspektifle ele alınan Bukağı romanında Anadolu’nun İslam dininin yaşamsal biçimlerinde görünüm kazanan parametrelerini, tarihî bir şahsiyet olan Niyazi Mısrî özelinde kaleme almaktadır. Bu çalışmada “Wisdom Literature” adı verilen Batı merkezli teorinin ve Türk edebiyatındaki bilge görünümünün nitelikleri üzerine bir okuma önerisi geliştirilmeye çalışılmıştır. Eski Ahit’in (Tevrat) “Süleyman’ın Özdeyişleri”, “Eyüp” ve “Vaiz” bölümlerinin öğretilerini temel alan, bireyleri isyandan ve umutsuzluktan kurtaran, gençleri eğitmeyi amaçlayan Bilgelik Edebiyatı teorisinden hareketle Emine Işınsu’nun yarattığı Niyazi Mısrî’nin niteliklerinin teorinin öğretileri ile benzerliklerinin, ortaklıklarının, farklılıklarının ele alındığı bu çalışma, benzerliklerin ve ortaklıkların farklılıklara nazaran daha fazla olduğu sonucuna varmakta, metin merkezli bir bakışla Tevrat temelli bilgenin Türk edebiyatında, Emine Işınsu’da kendini gösterdiğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Niyazi Mısrî, Emine Işınsu, Bukağı, Bilgelik Edebiyatı, Bilge Tip

Teşekkür

Çalışmamın içeriği bağlamında desteklerini her daim hissettiğim danışmanım Sayın Doç. Dr. Koray Üstün'e ve doktora ders sürecimde Bilgelik Edebiyatı bağlamında zihnimi açan ve bu yazının ortaya çıkışında fikri desteği olan hocam Sayın Doç. Dr. Serdar Odacı'ya teşekkürü bir borç bilirim.

Kaynakça

• Akbaş, Nebahat. “Emine Işınsu ile Bir Röportaj.” Fikir Sanat ve Edebiyatta Töre, 2012, ss. 39-43.
• Aktulum, Kubilay. Kalıplaşmış Söylemler. Çizgi Kitabevi, 2024.
• Banarlı, Nihad Sami. “Büyük Nazîreler Mevlid ve Mevlid’de Millî Çizgiler.” İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Dergisi, 1962.
• Bruce, Frederick. “The Wisdom Literature of the Bible: Introduction.” Biblical Studies, 1951, ss. 5-8.
• Coulter, Paul. Psalms and Wisdom Literature: An Introduction. 2011.
• Çetişli, İsmail. Türk Şiirinde Hz. Peygamber (1860-2011). Akçağ, 2012.
• Demir, Ayşe. Uluslaşma Süreci Türk Romanında (1930-1934) İslâm Algısı. 2019. Akdeniz Ü, Yüksek lisans tezi.
• Derdiyok, İ. Çetin. “Gül-i Sad Berk.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 14, 1997, ss. 225-226.
• DeRouchie, Jason. “Introduction to the Old Testament.”, TGC Commentary, 2022, ss. 1-12.
• Ercilasun, Bilge. Türk Roman ve Hikâyesi Üzerine. Dergâh Yayınları, 2013.
• Ergin, Muharrem. Dede Korkut Kitabı. Boğaziçi Yayınları, 2014.
• Fayda, Mustafa. “Siyer Sahasındaki İlk Telif Çalışmaları”, Uluslararası Birinci İslâm Araştırmaları Sempozyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları 1985, İzmir, ss. 357-366.
• Goldsworthy, Graeme. “Wisdom and its Literature in Biblical-Theological Context.” SBJT, 2011, ss. 42-55.
• Gökyay, Orhan Şaik. Dedem Korkudun Kitabı. Kabalcı, 2007.
• Işınsu, Emine. Bukağı. Bilge Kültür Sanat, 2023.
• Kabaklı, Ahmet. Türk Edebiyatı Tarihi. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 1974.
• Karakeçi, Mehmet Nur. Emine Işınsu’nun Romanlarında Yapı ve İzlek. 2017. Ardahan Ü, Doktora tezi.
• Kavcar, Cahit. Batılılaşma Açısından Servet-i Fünûn Romanı. Kültür Bakanlığı Yayınları, 1985.
• Kitabı Mukaddes Şirketi. Kutsal Kitap (Tevrat, Zebur, İncil). Yeni Yaşam Yayınları, 2013.
• Kökdemir, Ahmet. Emine Işınsu Hayatı, Şahsiyeti, Sanatı, Fikirleri ve Eserleri. 1995. Ondokuz Mayıs Ü, Doktora tezi.
• Köprülü, M. Fuad. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Alfa Yayınları, 2014.
• Köprülü, M. Fuad. Türk Edebiyatı Tarihi. Alfa Yayınları, 2016.
• Köprülü, Orhan F. Tarihî Kaynak Olarak XIV. ve XV. Asırlardaki Bazı Türk Menâkıbnâmeleri. 1951. İstanbul Ü, Doktora tezi.
• Moriatry, Frederick. The Book of Wisdom. New York, 1957.
• National Open University of Nigeria. Wisdom Literature. School of Arts and Social Sciences, Course Code: CTH 413.
• Ocak, Ahmet Yaşar. “Fütüvvetnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 13, 1996, ss. 264-265.
• Öztinar, Gülbahar. Uluslaşma Süreci Türk Romanında (1935-1942) İslâm Algısı. 2019. Akdeniz Ü, Yüksek lisans tezi.
• Pekolcay, Necla. Türkçe Mevlid Metinleri. 1950. İstanbul Ü, Doktora tezi.
• Penchansky, David. Understanding Wisdom Literature: Conflict and Dissonance in the Hebrew Text. Eerdmands, 2012.
• Şimşek, Fatma. Uluslaşma Süreci Türk Romanında (1923-1929) İslâm Algısı. 2019. Akdeniz Ü, Yüksek lisans tezi.
• Timur, Kemal. “Tanzimat Dönemi Türk Romanında Din Duygusu ve İnançlar.” Turkish Studies, c. 4, 2009, ss. 2089-2125.
• Uzun, Mustafa İsmet. “Hilye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. 18, 1998, ss. 44-47.