Öz
Bu çalışmada yakın uzay hava tahminlerine hizmet veren uydu haberleşmesi ile mevcut iyonküremizin dinamik model çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla, sadece ani başlangıçlı fırtına (SSC; Storm Sudden Commencement) ile bu ani başlangıçların (SC; Sudden Commencement) gündüz saatlerine rastlayan ve çok şiddetli manyetik fırtınaya eşlik eden bazı iyonküre etkileri incelenmiştir. 29 Ekim 1968 tarihinde başlayarak 2 Kasım 1968 tarihine kadar, gezegenlerarası manyetik alanın (IMF; Interplanetary Magnetic Field) 3 saatlik etkinlik indisi, Kp ≥7 olarak, IMF kutuplanmalarının, A(Away) Güneş’ten uzaklaşan yönde güneş rüzgarı ile alanın pozitif kutuplanmalarına ve T(towards) ise tersi kutuplanmaları koşullarında, beş gün boyunca; İstanbul iyonküresi üzerinde F2 bölgesi gerçek yüksekliklerinin (hpF2p-km) dış ve yerel iyonlaşma davranışları olarak sabit plazma yoğunluklarına (N) karşın nonlineer biçimde dalgalandıkları ve yapılan spektral analiz sonuçlarına göre yaklaşık; 4,6, 6,4, 10,4, 18 ve 64 saat (2,3 gün)’lük periyotların varlığı saptanmıştır. IMF düşey bileşeni (Bz-nT), dünya manyetik alan şiddetinin yatay bileşeni (H-nT) ve Kp incelendiğinde; yer manyetik alanının şiddetli ve SC etkileri nedeniyle, iyonkürenin F bölgesinin alt ve üst sınırlarının dengelerini yitirdikleri, sırasıyla değişen yerçekimi artıp azalmaları ve güneş rüzgarı basıncı etkileri sebebiyle normal yüksekliklerin sağlanamaması ve haberleşme kanallarının bozulmasından sorumlu oldukları; İstanbul’da gözlenen F2 tabakasındaki kritik frekansın (foF2-MHz) %70 değerindeki sapmaları ile yüksekliklerin (hpF2-km) ise yüzlerce kilometrelere varan değişikliklere uğradıkları saptanmıştır. Günlük dengelenme sürelerine karşın İstanbul için plazma küredeki plazma geri kazanım süresinin 1,1 günlük proton küresi rezervuarına ihtiyaç duyması neticesinde, anlaşılan; L=1,6 değerindeki Mc Ilwain manyetik kabuk parametresi eşdeğeri mesafedeki plazmapoz lokosyonunun ve Kp ≥ 7 olmasının sonucunda boşalan plazma miktarının rekombinasyonu için bir günlük sürenin yeterli olamamasıdır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Fen Bilimleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 26 Aralık 2010 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 Cilt: 3 Sayı: 4 |