AKSEKİ, İLVAT BÖLGESİ AHŞAP KAPI TİPOLOJİSİ VE KİLİT SİSTEMİNİN 'TRAKA-TIFRAZ' BELGELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 3, 10 - 30, 02.08.2016

Özlem Sağıroğlu Tuğba Kınıklıoğlu Sevim Sezi Karayazı

Öz

Antalya ili,geçmiş medeniyetlerden günümüze kadar gelmeyi başarmış  arkeolojik ve kentsel sitleri, anıtsal ve sivil mimarlık eserleri yanı sıra kırsal mimarlık eserleri ile de  önem arz eden illerimizden biridir. İlin kuzeyinde, bulunan Akseki, İbradı ve Elmalı gibi ilçelerde taş ve ahşabın nitelikli kullanımı ile ortaya çıkmış değerli yapılar mevcuttur. Özellikle  Akseki - İbradı havzasına özelleşen düğmeli kuru duvar tekniği ile inşa edilen yapıların Anadolu'da bir benzeri de bulunmaktadır. Bu yapıların yapı sistem ve elemanlarındaki ahşap işçiliği de bölgeye özgü olup, nitelikli ve değerlidir. Akseki ilçesinin İlvat bölgesi köylerini oluşturan Bucakalan, Büyükalan ve Belenalan köyleri de genel olarak özgün nitelikleri ile günümüze kadar gelebilmeleri sebebi ile bu yöreye özgü yapıların önemli örneklerini bünyelerinde barındırmaktadır. Bu makale kapsamında 2004-2015 yılları arasında gerçekleştirilen çalışma ile İlvat bölgesi köylerindeki özgün kapılar incelenmiş, rölöveleri alınmış, yapım teknikleri değerlendirilerek tip özellikleri belirlenmiş ve tipolojileri oluşturulmuştur. Yöreye özgü kilit sistemi "Traka-Tıfraz" da metin içinde detaylandırılarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akseki, İlvat, Bucakalan köyü, Belenalan köyü, Büyükalan köyü, Traka, Tıfraz, Ahşap kapı, Ahşap

Kaynakça

• . Internet: Akseki'de alternatif turizm olanakları-Ajansbir. (2006)
• URL:http://www.ajansbir.com/haber-10136-10136-10136-akseki_de_alternatif_turizm_olanaklari_.html
• . Internet: Proje künyesi TR61/15/TRZMK/0031- Kardelen Eko-TUR (2015)
• URL: http://proje3.akdenizbelbir.gov.tr/index.php?islem=goster&id=3
• . Ö.,SAĞIROĞLU,"Yersel Fotogrametrik Rölöve Ölçüm Tekniğinin Ömer Duruk Evi Örneği Üzerinde Uygulanması Ve Değerlendirilmesi", Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, 2004, Ankara.
• . Ö.,SAĞIROĞLU, “Yersel Fotogrametrik Rölöve Ölçüm Tekniğinin Ömer Duruk Evi Örneği Üzerinde Uygulanması ve Değerlendirilmesi” Taşınmaz kültür Varlıklarını Tespit ve Belgeleme Yöntemleri Koruma Sempozyumu bildiri kitabı, 61-69, 2009, Mersin.
• . N., AKKAYA "Akseki İlvat köyleri ve çevresindeki eski Türk evlerinin mimari ve süslemesine yeni bir yaklaşım", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2005, Konya.
• . N., SARIGÜL, "Akseki İlvat köyleri ve çevresindeki geleneksel Türk evlerinden örnekler", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27:119-127,2012.
• . S. S., KARAYAZI, "Akseki İlçesi, Belenalan Köyü Kırsal Mimari Doku özelliklerinin Değerlendirilmesi", Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü, 2015, Ankara.
• . S.S., KARAYAZI, Ö. SAĞIROĞLU, "Documentation Of Rural Archıtectural And Textural Characteristics And Determination Of The Problems Of Akseki Belenalan Village", Gazi University Journal of Science Part B: Art, Humanities, Design and Planning, [Basım aşamasında].
• . M. ŞENOCAK, "Akseki Bucakalan köyü Mehmet Duruk konutu restorasyon önerisi", Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2016, Ankara.
• . M. ŞENOCAK, Ö. SAĞIROĞLU," The Restoratıon Proposal For Mehmet Duruk Rural Dwellıng In Akseki ,Bucakalan Vıllage",Gazi University Journal of Science [basım aşamasında]
• . S.H. ÖZKAN, "XIX. Yüzyılın ikinci yarısında Alâiye sancağının İdarî yapısı ve nüfus durumu"; TÜBAR, XXIX:275-291, 2011.
• . İ.H. KONYALI, A. YILDIZ, "Manavgat Tarihi", Medya Işıl, 2009, Antalya.
• . 166 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri ( 937/1530 ); T.C.Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 27; 1995, Ankara.
• . K. ÖZKAYNAK, "Akseki Kazası", Akgün Matbaası, 1954, Ankara.
• . Internet: Akseki ilçesi kaymakamlığı - köylerimiz. (2016)
• URL: http://www.akseki.gov.tr/default_b0.aspx?content=201
• . M. ENHOŞ, "Bütün yönleri ile Akseki ve Aksekililer", Hüsnütabiat Matbaası, 1974, İstanbul.
• . H. ALİM, Ö. SAĞIROĞLU, "Antalya İli Akseki İlçesi İlvat Bölgesinde Sürdürülebilir Barınma İçin Konut Tasarım İlkelerinin Belirlenmesi",2nd International Sustainable Buildings Symposium Proceedings, 27-28 Mayıs 2015, 75-83, Ankara.
• . A. SÜMBÜL, "Evliya Çelebi gibi geze geze: Akseki kazası ve köyleri"; Yaylacık Matbaası, 1989, İstanbul.
• . U. İZGİ, B.B. AYSEL, "Kapılar hafif bölmeler detaylar",YEM yayınları, cilt1,2, 2003, İstanbul.
• . F. ULUENGİN, B. ULUENGİN, M.B. ULUENGİN, "Osmanlı Anıt mimarisinde klasik yapı detayları", Yem Yayınları, 2011, İstanbul.
• . İ.B.B. KUDEB Müdürlüğü, "Geleneksel ahşap yapı uygulamaları", KUDEB yayınları 3, 2009, İstanbul.
• . ULUENGİN M.B.,"Mimari metaller, özellikleri, bozulma nedenleri, koruma ve restorasyon teknikleri",Birsen yayınevi, İstanbul, 2006.
• . E. BOSTANCIOĞLU, "Ahşap yapım sistemleri", İstanbul kültür Üniversitesi Yayınları No:7, 2004, İstanbul.
• .K.R. KAVAS, "Patterns of environmental coherence in the rural architectural tradition of Ürünlü (Akseki-İbradı basin)", METU JFA, (28:1) 23-40, 2011.
• .M. DAVULCU, "Ormana Yöresi Geleneksel Konut Mimarisi Ve Yapıcılık Geleneği Kalemişi Dergisi. 3(5): 47-96, 2015.
• . R. GÜNAY, "Elmalı ve Yöresel Mimarlığı", Ege Yayınları, 2008, İstanbul.