KOŞULLANMA ÇALIŞMALARINDA BİR MODEL ORGANİZMA: Drosophila Melanogaster

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 4, 14 - 21, 31.12.2018

Özgen Deniz Deliktaş

Öz

 Asosiye öğrenmenin bir türü olan klasik koşullanma, insan ve hayvan davranışlarını anlamakta önemli bir yere sahiptir. Eşgüçlülük kavramından yola çıkılarak yapılan hayvan deneyleri ise öğrenme çalışmalarında büyük bir yer kaplamaktadır. Kullanılan omurgasız model organizmalardan Drosophilia melanogaster laboratuvar şartlarına uygunluğu ve deneye elverişli sinir sistemiyle çokça çalışılır hale gelmiştir. Bu temelden yola çıkılarak hayvanlarda beslenme, tehlike ve çiftleşme yordayıcısı olan koku mekanizması ele alınmıştır. Koku mekanizmasının nasıl çalıştığını anlamak için Drosophilia’daki Olfaktör sistem yakından incelenmiş, öğrenmede önemli yere sahip Mushroom Body ve Kenyon sinir hücrelerinin çalışma prensipleri anlatılmıştır. Bu bilgiler klasik koşullanmanın temel prensipleri ve tarihi ile birleştirilmiştir. Böylece Drosophila’daki koşullanma sürecinin fizyolojik olarak nasıl işlediği ve koşullanmanın hangi etkenlere bağlı olduğu gibi sorular cevaplanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

asosiye öğrenme, koşullanma, Drosophilia melanogaster, koku, olfaktör sistem, mushroom body

Kaynakça

• Andretic, R., & Hirsh, J. (2000). Circadian modulation of dopamine receptor responsiveness in Drosophila melanogaster. PNAS, 97(4), 1873-1878.
• Arslan, M. (2015). Öğrenmenin nörofizyolojisi: Öğretimde yeni yaklaşımlar (1. baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Aso, Y., Sitaraman, D., Ichinose, T., Raun, K. R., Vogt, K., Belliart-Guerin, G., Plaçais, P., Robie, A. A.,
• Yamagata, N., Schnaitmann, C., Rowell, W. J., Johnston, R. M., Ngo, T. B., Chen, N., Korff, W., Nitabach, M. N., Heberlein, U., Preat, T., Branson, K. M., Tanimoto, H., Rubin, G. M. (2014). Mushroom body output neurons encode valence and guide memory-based action selection in drosophila. eLife, 1-42. Retrieved May 4 , 2018, from http://dx.doi.org/10.7554/eLife.04580.001
• Ayer, R. K., Carlson, J. (1992). Olfactory physiology in the drospholia antenna and maxillary palp: acj6 distinguishes two classes of odorant pathways. F. Neurobiol, 23, 965-982. Retrieved May 4, 2018, from http://doi:10.1002/neu.480230804 Bağıntısal öğrenme kuramları (b.t.). Ankara Açık Ders Notları. https://acikders.ankara.edu.tr /pluginfile.php/11624/mod_resource/content/1/Bağıntısal%20Öğrenme.pdf Barnes, J. (2013). Essential biological psychology (1th ed.). London: Sage Publications. Beaulieu, J. M. and Gainetdinov, R. R. (2011). The physiology, signaling, and pharmacology of dopamine receptors. The American Society for Pharmachology and Experimental Therapeutics, 63(1). Burke, C. J. Huetteroth, W., Owald, D., Perisse, E., Krashes, M. J., Das, G., Gohl, D. M., Silies, M., Certel, S., Waddell, S. (2012). Laayered reward signalling through octopamine and dopamine in drosophilia. Nature ,492, 433-437. Retrieved May 5,2018, from https://doi:10.1038/nature11614 Dukas, R.(1999). Ecological relevance of associate learning in fruit fly larvae. Behavioral Ecology and Sociobiology, 45(3), 195-200. Gluck, M. A., Mercado, E., Myers, C. (2008). Learning and memory: From brain to behavior (2th ed.). NY: Worth Publishers. Gruntman E., Turner G. C. (2013). Integration of the olfactory code across dendritic claws of single mushroom body neurons. Nature Neuroscience, 16, 1821-1829. Han, K., Millar, N. S. & Davis, R. L. (1996). DAMB, a novel dopamine receptor expressed specifically in drosophila mushroom bodies. Neuron, 16, 1127-1135.
• Hige, T. (2017). What can tiny mushrooms in fluit flies tell us about learning and memory. Neuroscience Research, 129(2018), 8-16. Kim, Y., Lee, H., Han, K. (2007). D1 Dopamine Receptor dDA1 is required in the mushroom body neurons for aversive and appetitive learning in drosophila. Journal of Neuroscience, 27(29), 7640-7647. King, L. A. (2008). The science of psychology: An appreciative view (1th ed.). NY: McGraw-Hill. Missale, C., Nash S. R., Robinson, S.W., Jaber, M. & Caron, M. G. (1998). Dopamine receptors: from structure to function. Physiological reviews, 78(1), 189-225. Murthy, M., Fiete, I., Laurent, G. (2008). Testing odoor response stereotypy in the drosophila mushroom body. Neuron, 6(59), 1009-1023. Ormrod, J. E. (2012). Öğrenme psikolojisi (6th ed.). ( M. Baloğlu, Çev.) Ankara: Nobel Yayınevi. Purves, D., Brannon, E. M., Cabeza R., Huettel, S. A., LaBar, K. S., Platt K. S., Woldorff M. G. (2008). Principles of cognitive neuroscience. Massachusetts: Sinnauer Associates. Riemensperger, T., Völler, T., Stock, P., Buchner, E., Fiala, A. (2005). Punishment prediction by dopaminergic neurons in drosophila. Current Biology, 15(21), 1953-1960. Sayın, A. (2008). Dopamin reseptörleri ve sinyal iletim özellikleri. Klinik Psikiyatri, 11, 125-134. Senemoğlu,N.(2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim (15. baskı). Ankara: Pegem Yayınevi. Schwaerzel, M., Monastirioti, M., Scholz, H., Friggi-Grelin, F., Birdman, S., Heisenberg, M. (2003). Dopamine and octopamine differentiate between aversive and appetitive olfactory memories in drosophila. Journal of Neuroscience, 23(33), 10495-10502. Thum, A. (2006). Sugar reward learning in Drosophila : neuronal circuits in Drosophila associative olfactory learning. Researchgate, 1-106. Retrieved May 4, 2018, from https://www.researchgate.net/publication/27485898 Tully, T., Quinn, W. G. (1985). Classical conditioning and retention in normal and mutant drosophila melanogaster. Journal of Comparative Physiology A, 157(2), 263–277. Yaralı, A., Niewelda, T., Chen, Y., Tanimoto, H., Duerrnagel, S., Gerber, B. (2008). Pain relief learning in fruit flies. Animal Behaviour, 76(4), 1173-1185. Yaralı, A., Ehser, S., Hapil,. F. Z., Huang, J., Gerber, B. (2009). Odour intensity learning in fruit flies. Biological Sciences, 276(1672), 3413-3420. Yaralı, A., Diegelmann, S., Wotjak, C. T., Pauli, P.(2014). Pain-relief learning in flies, rats, and man: Basic research and applied perspectives. Learning &Memory, 25(5), 232-252.