OSMANLI DİNİ MİMARİSİNDE AKUSTİK PERFORMANSIN GELENEKSEL YAPIM TEKNİKLERİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 1, 38 - 49, 21.04.2020

Muammer Yaman Özlem Sağıroğlu

Öz

Geleneksel mimari, toplumun yaşam şekli, kültürel ve sosyal hayatı, dini ve idari anlayışı gibi pek çok etmenle şekillenmiş, geçmişten gelen yoğun bilgi birikimi ve tecrübenin yanı sıra, yapım sistemlerindeki teknolojik olanaklar, malzemeye ve uygulamaya yönelik buluşlar ile günümüze kadar gelişerek süregelmiştir. Bu gelişim çizelgesine bakıldığında, Osmanlı imparatorluğu; uzun süreli iktidar döneminin de etkisi ile bu gelişimin en rahat izlenebildiği dönemi oluşturmaktadır. Özellikle cami mimarisi bu gelişimin en rahat izlenebildiği yapıları bünyesinde barındırmaktadır. Merkezi mekân arayışının en güzel çözümlerinin görülebildiği klasik dönem, cami mimarisi bağlamında özellikle önem arz etmektedir. Bu dönem özellikle yapım teknolojisi yanı sıra, yapılarda teknik çözümler bağlamında da önemli olup, Mimar Sinan tarafından bulunan ve geliştirilen yöntemler ile en önemli örnekleri barındırmaktadır. Camilerde konuşmanın yanı sıra, musikinin de bulunması, özellikle akustik çözümler bağlamında optimum çözümlerin ortaya konulmasını zorlaştırmaktadır. Bu çalışma kapsamında, Osmanlı cami mimarisinde akustik performans parametrelerinin sağlanmasında etkili olan yapısal detaylar ve sistemler örnek iki yapı üzerinden incelenerek, bu sistem ve detayların günümüzde kullanılabilirliğine yönelik tartışılmış, öneriler sunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Akustik, Hacim akustiği, Cami, Osmanlı Mimarisi, Geleneksel yapım teknikleri

Kaynakça

• Abdou, A.A., "Measurement of Acoustical Characteristics of Mosques in Saudi Arabia" The Journal of Acoustical Society of America, 113(3), 1505-1517, 2003. Cebeci, N. (2008, 6 Mart). Dini yapılar denince şehirdeki bütün çirkinlikler gözümüze takılıyor, ama söz konusu 'sivil mimari' olunca kendimizi avutuyoruz. URL: http://www.mimarizm.com/makale/numan-cebeci-dini-yapilar-denince-sehirdeki-butun-cirkinlikler-gozumuze-takiliyor-ama-soz-konusu-sivil-mimari-olunca-kendimizi-avutuyoruz_113511 Son Erişim Tarihi: 27.09.2019. Çelik, S., "Süleymaniye Külliyesi Malzeme Teknik ve Süreç" Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları (Birinci Baskı), 2009. Eldien, H.H., "Impact of Mosque Geometry on Its Acoustical Performance" The First International Conference of the CIB Middle East & North Africa Research Network CIB-MENA 2014, Abu Dhabi. 2014. Eldien, H.H., Qahtani, H.A., "The Acoustical Performance of Mosque Main Prayer Hall Geometry in the Eastern Province, Saudi Arabia" Acoustics 2012 Nantes Conference, France, 2012. Erdem, B., "Mimar Sinan'ın Eseri Olan Üç Önemli Caminin Mekânsal Özelliklerinin İrdelenmesi" Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2011. Eröz, F., "Sinan ve Mimari Akustik" 10. Ulusal Akustik Kongresi ve Sergisi, Türk Akustik Derneği, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2013. Eröz, F., "Mimar Sinan, Üsküdar Mihrimah Sultan Cami Akustik Öncesi ve Sonrası" Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 77-89, 2015. Farghaly, Y.A., Eldien, H.H., "The Impact of Dome Shape on Speech Transmission Index (STI) in Mosques" University of Dannam, Technical Report: 2012173, 2013. Hasol, D., "Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü" İstanbul: Yem Yayın, 2016. Karabiber, Z. "Acoustical Problems in Mosques: A Case Study on the Three Mosques in Istanbul" The Journal of the Acoustical Society of America 105, 1044, 1999. Kayılı, M., "Sinan Eserlerinde Akustik" IV. Vakıf Haftası-Türk Vakıf Medeniyeti Çerçevesinde Mimar Sinan ve Dönemi Sempozyumu, İstanbul, 1988a. Kayılı, M., "Mimar Sinan’ın Camilerindeki Akustik Verilen Değerlendirilmesi. Mimarbaşı Koca Sinan" Yaşadığı Çağ ve Eserler kitabı içinde (Ed. Bayram, S.), Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü, 551,554, 1998b. Kayılı, M., "Acoustic Solutions in Classic Ottoman Architecture" Foundation for Science Technology and Civilization, 1-15, 2005. Kuran, A., "Mimar Sinan’ın Bilinmeyen ve Kaybolan Camileri" Boğaziçi Üniversitesi Dergisi, Beşerî Bilimler, 7, 81-94. 1979. Kuran, A., "Mimar Sinan’ın Camileri. Mimarbaşı Koca Sinan" Yaşadığı Çağ ve Eserler kitabı içinde (Ed. Bayram, S.), Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü, 175-214, 1998. Özen Yavuz, A., Sağıroğlu, Ö., "Pişmiş Toprak Yapı Malzemesinin Tarihi Yapılarda Farklı Kullanımına Bir Örnek: Künk ve Küpler" 7th Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, Eskişehir, 2013. Sü Gül, Z., Çalışkan, M., "Impact of Design Decisions on Acoustical Comfort Parameters: Case Study of Doğramacızade Ali Paşa Mosque" Applied Acoustic, 9(3), 201-216, 2013. Sü Gül, Z., Çalışkan, M., Tavukçuoğlu, A., "Geçmişten Günümüze Süleymaniye Cami Akustiği" Megaron, 9(3), 201-216, 2014. Tayla, H., "Geleneksel Türk Mimarisinde Yapı Sistem ve Elemanları" TAÇ Vakfı Yayınları, Mas Matbaacılık, İstanbul, 1997. Tayla, H., "Geleneksel Türk Mimarisinde Yapı Sistem ve Elemanları" (Cilt 1-2), Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı / İstanbul, 2007. Yelkenci Sert, F., Alpaslan, H.İ., Yılmaz Karaman, Ö., "Manisa Sultan (Mesir) Camisi’nin Akustik Özelliklerinin Değerlendirilmesi" Sanat Tarihi Dergisi, 24 (2), 243-259, 2017. Yıldırım, E., "Yeni Cami’nin Akustik Açıdan Performans Değerlendirmesi" Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2003. Yılmaz Karaman, Ö., Onat Güzel, N., "Acoustical Properties of Contemporary Mosques Case Study of “Bedirye Tiryaki Mencik Mosque”, Manisa" YBL Journal of Built Environment, 5(1), 14-30, 2017. Zobi, B., Sağıroğlu, Ö., "Künk ve Küplerin Anıtsal Mimaride Üst Örtüde Kullanımı" 10th Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu, Eskişehir, 2016. Zohra, B. H., "The Numerical Simulation Support Tool for the Assesment of the Acoustic Quality of Worship Spaces" International Journal of Computer Science, Engineering and Information Technology, 6(1), 1-20, 2016.