Peyzaj Mimarlığında Katı Atıkların Yeniden Kullanımı: Bibliyometrik Bir Analiz

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 1, 54 - 67, 30.04.2025

Nebahat Kalkan , Sezen Coşkun

https://doi.org/10.70562/tubid.1674029

Öz

Bu çalışma, katı atıkların peyzaj mimarlığı bağlamında yeniden kullanımına ilişkin bilimsel literatürü bibliyometrik yöntemle sistematik olarak incelemeyi amaçlamaktadır. Küresel ölçekte kaynakların tükenmesi, çevre kirliliği ve iklim değişikliği gibi sorunlar karşısında, atıkların sürdürülebilir tasarım süreçlerine entegre edilmesi giderek önem kazanmaktadır. Peyzaj mimarlığı disiplini, bu nedenle atıkları işlevsel, estetik ve çevresel açıdan değerlendirerek doğa temelli çözümler sunma potansiyeline sahiptir.
Çalışma kapsamında, 1995–2025 yılları arasındaki yayınlar Web of Science veri tabanından elde edilmiş ve R Studio ortamında çalışan Biblioshiny aracı ile analiz edilmiştir. Anahtar kelime eşleşmeleri, kavramsal kümelenmeler ve uluslararası işbirliği haritaları oluşturularak literatürdeki eğilimler, öne çıkan kurumlar ve tematik yoğunluklar belirlenmiştir.
Bulgular, yeşil altyapı, ekosistem hizmetleri ve iklim değişikliğine uyumlu kentsel tasarım konularına yönelik yayınların 2017 yılından itibaren belirgin biçimde arttığını ortaya koymaktadır. ABD, Çin ve Güney Kore merkezli kurumların yayın ve işbirliği açısından öne çıktığı görülmektedir. Literatürde öne çıkan çalışmalar, disiplinler arası sürdürülebilirlik yaklaşımlarının güç kazandığını göstermektedir.
Çalışma, alandaki akademik yapıyı haritalandırarak mevcut araştırma boşluklarını ortaya koymakta ve Türkiye’nin bu alandaki uluslararası görünürlüğünü artırmaya yönelik öneriler sunmaktadır. Gelecek araştırmalarda, deneysel uygulamalara, maliyet-etkinlik analizlerine ve politika entegrasyonuna odaklanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Atıkların yeniden kullanımı , organik atık , endüstriyel atık , sürdürülebilir kentsel tasarım , peyzaj mimarlığı

Reuse of Solid Waste in Landscape Architecture: A Bibliometric Analysis

Öz

This study aims to systematically examine the scientific literature on the reuse of solid waste in landscape architecture using the bibliometric method. In the face of problems such as global resource depletion, environmental pollution, and climate change, the integration of waste into sustainable design processes is becoming increasingly important. The discipline of landscape architecture has the potential to offer nature-based solutions by evaluating waste in functional, aesthetic, and environmental terms.
Within the scope of the study, publications between 1995-2025 were obtained from the Web of Science database and analyzed with the Biblioshiny tool running in the R Studio environment. Creating keyword matches, conceptual clusters, and international collaboration maps determined trends in the literature, prominent institutions, and thematic densities. The findings reveal that publications on green infrastructure, ecosystem services, and climate change-compatible urban design have increased significantly since 2017. It is seen that institutions based in the USA, China, and South Korea stand out in terms of publications and collaborations. The prominent studies show that interdisciplinary sustainability approaches are gaining strength.
The study maps the academic structure in the field, reveals current research gaps, and offers suggestions to increase Turkey's international visibility in this field. Future research should focus on experimental applications, cost-effectiveness analyses, and policy integration.

Anahtar Kelimeler

Reuse of waste , organic waste , industrial waste , sustainable urban design , landscape architecture

Kaynakça

• 1. Singh G, Saha P, Sharma N, Thakur V, Kaur K, Singh J. Municipal solid waste management and recycling technologies. Pract Prog Profic Sustain. 2024;203–240. doi:10.4018/979-8-3693-4054-7.ch008.
• 2. Türer Başkaya FA, Yıldızcı AC. İstanbul kenti katı atık alanlarının peyzaj planlaması açısından değerlendirilmesi. İTÜ Dergisi A: Mimarlık, Planlama, Tasarım. 2011;10(1):116–24.
• 3. Coskun S. Zero Waste Management Behavior: Conceptualization, Scale Development and Validation-A Case Study in Türkiye. Sustainability. 2022;14(19):12654. doi:10.3390/su141912654.
• 4. Anwari RA, Coskun S, Saltan M. Research on recycle of waste fluorescent lamp glasses and use as mineral filler in asphalt mixture. J Mater Cycles Waste Manag. 2023;25:258–71. doi:10.1007/s10163-022-01525-3.
• 5. Colding J. Creating green infrastructure: Benefits and challenges. Environ Sci Policy. 2011;12(1):115–24. doi:10.1016/j.envsci.2010.09.006.
• 6. Barton H. Land use planning and health and well-being. Land Use Policy. 2009;26(Suppl 1):115–23. doi:10.1016/j.landusepol.2009.09.003.
• 7. Tzoulas K, Korpela K, Venn S, Yli-Pelkonen V, Kazmierczak A. Promoting ecosystem and human health in urban areas using green infrastructure: A literature review. Landsc Urban Plan. 2007;81(3):167–78. doi:10.1016/j.landurbplan.2007.01.005.
• 8. Van der Ryn S, Cowan S. Ecological design. Washington (DC): Island Press; 2007.
• 9. Fortuna A, Castaldi P. Recycling urban solid waste: Environmental and economic benefits. Waste Manag. 2018;35(2):110–8. doi:10.1016/j.wasman.2018.03.015.
• 10. Agwu A. Environmental challenges in urban areas: Strategies for improvement. J Environ Manage. 2012;45(2):112–8. doi:10.1016/j.jenvman.2012.03.004.
• 11. Henri M, Sordan L, Unal I. Waste recycling in urban green spaces: New approaches for sustainability. Sustain Cities Soc. 2024;19(2):456–68. doi:10.1016/j.scs.2024.03.011.
• 12. Sordan L, Henri M, Gelan A. Waste reuse in urban design: Lessons from global practices. Urban Ecol J. 2020;8(1):110–25. doi:10.1016/j.urbeco.2020.03.002.
• 13. Petronijević V, Đorđević A, Stefanović M, Arsovski S, Krivokapić Z, Mišić M. Energy recovery through end-of-life vehicles recycling in developing countries. Sustainability. 2020;12(21):8764. doi:10.3390/su12218764.
• 14. Zurita F, Roy ED, White JR. Municipal wastewater treatment in Mexico: current status and opportunities for employing ecological treatment systems. Environ Technol. 2012;33(10):1151–8. doi:10.1080/09593330.2011.610364.
• 15. McWilliam W, Wesener A, Sukumar A, Brown RD. Reducing the incidence of skin cancer through landscape architecture design education. Sustainability. 2020;12(22):9402. doi:10.3390/su12229402.
• 16. Cuppen E. Diversity and constructive conflict in stakeholder dialogue: considerations for design and methods. Policy Sci. 2011;45(1):23–46. doi:10.1007/s11077-011-9141-7.
• 17. Santos SM, Gonçalves M, Brito P, Nobre C. Waste-derived chars: a comprehensive review. Waste. 2024;2(3):218–39. doi:10.3390/waste2030013.
• 18. İri Y, Ünal K. Strategies for improving urban waste management: A case study in Türkiye. J Urban Sustain. 2024;12(4):198–211. doi:10.1016/j.jurbplan.2024.01.004.
• 19. Hasnan N, Kohda Y, Saad S. Mapping the future of halal supply chain management: a biblioshiny R application. PaperASIA. 2024;40(1b):39–50. doi:10.59953/paperasia.v40i1(b).46.
• 20. Aria M, Cuccurullo C. bibliometrix: An R-tool for comprehensive science mapping analysis. J Informetr. 2017;11(4):959–75. doi:10.1016/j.joi.2017.08.007.
• 21. Sahu PDA. The rise of ESG: a bibliometric perspective on its integration into investment practices. Eur Econ Lett. 2024;14(1):270–9. doi:10.52783/eel.v14i1.1023.
• 22. Van Eck NJ, Waltman L. Software survey: VOSviewer, a computer program for bibliometric mapping. Scientometrics. 2010;84(2):523–38.
• 23. Burkut EB. Evaluation of interior architecture education research in the Web of Science database: Bibliometric and science mapping analysis. J Archit Sci Appl. 2023;8(1):385–405. Available from: https://dergipark.org.tr/en/pub/mbud.
• 24. Bilgili MY. Katı atık yönetiminde kullanılan bazı kavramlar ve açıklamaları. Avrasya Terim Dergisi. 2020;8(2):88–97. doi:10.31451/ejatd.773288.
• 25. Mazer KE, Erwin A, Popovici R, Delgado EFB, Bowling LC, Ma Z, Zeballos‐Velarde C. Creating a collaboration framework to evaluate international university‐led water research partnerships. J Contemp Water Res Educ. 2020;171(1):9–26. doi:10.1111/j.1936-704x.2020.3342.x.
• 26. Hoşkara ŞÖ, Lombardi A, Doğaner S. Sürdürülebilir kalkınma amaçlarına ulaşmada kültürel mirasın korunması ve yönetiminin rolü: disiplinlerarası bir yaklaşım. Gazi Univ Müh Mim Fak Derg. 2021;36(4):1963–76. doi:10.17341/gazimmfd.800950.
• 27. Mosler S, Hobson PR. Close-to-nature heuristic design principles for future urban green infrastructure. Urban Plan. 2021;6(4):67–79. doi:10.17645/up.v6i4.4451.
• 28. Matos C, Monteiro CM, Santos C, Briga-Sá A, Imteaz MA. Editorial: urban nature-based solutions and green infrastructure as strategies for climate change adaptation. Front Environ Sci. 2023;11:1256044. doi:10.3389/fenvs.2023.1256044.
• 29. Pandey B, Ghosh A. Urban ecosystem services and climate change: a dynamic interplay. Front Sustain Cities. 2023;5:1281430. doi:10.3389/frsc.2023.1281430.
• 30. Rafeek NAEM, Okba E, Embaby M. Natural based solutions as an approach of resilient cities to face climate change: analytical framework to apply NBS in cities. J Manag World. 2024;2024(4):867–81. doi:10.53935/jomw.v2024i4.553.
• 31. Özel S. Sürdürülebilir çevre koruma için çevresel etkiler boyutunda Türkiye’de deponi alanları, atıkları, yönetimi ve izleme çalışmaları üzerine bir değerlendirme. Eur J Sci Technol. 2018;:31–8. doi:10.31590/ejosat.394890.
• 32. Gül M, Yaman K. Türkiye’de atık yöneti̇mi̇ ve Sıfır Atık Projesi̇ni̇n değerlendirilmesi: Ankara örneği. Atatürk Univ İktisadi İdari Bilim Derg. 2021. doi:10.16951/atauniiibd.870434.
• 33. Saraç B, Gündoğdu HG, Aytekin A. Sıfır atık yönetimi etkinliğinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi: büyükşehirler örneği. Politik Ekon Kuram. 2023;7(Special Issue):238–56. doi:10.30586/pek.1332939.
• 34. Tunç MT, Yıldız B. Türkiye’de atık yönetiminde uygulanan mali tedbirlerin analizi. J Int Sci Res. 2024;9(1):14–34. doi:10.23834/isrjournal.1381831.
• 35. Demir BT, Yılmaz B. Türkiye’de yükseköğretim kurumlarındaki açık erişim politikalarının bilgi politikası bağlamında değerlendirilmesi. Bilgi Yönetimi. 2024;7(1):85–109. doi:10.33721/by.1463825.
• 36. Uşar DD, Soytaş MA, Denizel M, Ersoy İ. Sürdürülebilirlik yatırımlarının finansal performansa etkisi: Türkiye örneği. Yönetim Ekon Araştırmaları Derg. 2017;:140–62. doi:10.11611/yead.316847.
• 37. Tuan K. Yöneti̇m kurulu özelliklerinin sürdürülebilirlik raporlarına etkisi: Borsa İstanbul örneği. Pamukkale Univ Soc Sci Inst J. 2019. doi:10.30794/pausbed.451233.
• 38. Şahin BB, Eriçok B. Türkiye’de yükseköğretimin uluslararasılaşmasında ulusal stratejiler ve kurumsal yönetişim. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Univ SBE Derg. 2023;13(3):1915–37. doi:10.30783/nevsosbilen.1341529.