Nükleer Santraller için Yer Belirleme Kriterlerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 37 - 48, 01.06.2020

Zeki Başkurt , Cevdet Coşkun Aydın

Öz

Nüfusun sürekli artış göstermesiyle, enerjide sadece belirli kaynaklara bağımlılığın giderilmesi, elektrik enerjisinin kullanımının karşılanması, ithal yakıtların kullanımının en aza indirilmesi gibi ülke ekonomisini yakından ilgilendiren konularda ihtiyaçların karşılanması noktasında Nükleer enerji Türkiye’nin enerji arzı kaynakları arasına dahil edilmiştir. Bu arzı karşılamak için son yıllarda Nükleer tesis kurulması çalışmalarına hız verilmiştir. Nükleer tesislerde kazaların önlenmesi ve sonuçlarının hafifletilmesi için yer seçiminde analitik çalışma yürütülmesi gereken diğer elektrik üretim santralleri ve endüstriyel tesislerden farklı olarak özel bir güvenlik yaklaşımına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle sadece inşaat, işletme ve söküm aşamalarında değil yer seçimi aşamasında da bu güvenlik yaklaşımı ve buna dayalı kriterlerin araştırılması gerekmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de kurulacak bir nükleer santral için uygun yerlerin belirlenmesinde kullanılacak kriter setinin oluşturulması ve bu kriterler ışığında Coğrafi Bilgi Sisteminde (CBS) konuma dayalı analizler ile uygun alanların belirlenmesidir. Bu amacı gerçekleştirmek için diri faylar, deprem etkisi, soğutma suyu mevcudiyeti başta olmak üzere pek çok kriter CBS’de konuma dayalı veriler ile ifade edilerek bu kriterlere göre çalışma bölgesi puanlanmıştır. Karar verme sürecinde uygun alanların tespiti için karar kuralı olarak Ağırlıklı Doğrusal Birleştirme yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Batı Karadeniz bölgesinde nükleer santral kurulumu için uygun olabilecek yedi adet saha tespit edilmiş ve ülkemizde nükleer santrallerin yer seçimde CBS’nin etkin bir araç olarak kullanımı için bir yaklaşım geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yer Seçimi, Karar Destek Sistemleri, Çok Kriterli Karar Analizi, Coğrafi Bilgi Sistemleri

Kaynakça

• Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, (2013). 2014-2023 Batı Karadeniz Bölge Planı Cilt 1: Mevcut Durum Analizi.
• Berry, J. K. (1993). Cartographic Modeling: The analytical capabilities of GIS, Environmental Modeling with GIS, Oxford University Press.
• Brook, B. W., Alonso, A., Meneley, D. A., Misak, J., Blees, T., & van Erp, J. B. (2014). Why Nuclear Energy is Sustainable and Has to Be Part of The Energy Mix, Sustainable Materials and Technologies, 1: 8-16.
• Dominion Energy Inc. Bechtel Power Corporation. (2002). Study of Potential Sites for the Development of New Nuclear Plants in the United States, U.S. Department of Energy.
• Drobne, S., & Lisec, A. (2009). Multi-attribute Decision Analysis in GIS: Weighted Linear Combination and Ordered Weighted Averaging, Informatica, (33), 459 – 474.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (2016). 2017 Yılı Bütçe Sunumu.
• Giardini, D., Woessner, J., Danciu, L., Crowley, H., Cotton, F., Gruenthal, G., Pinho, R., Valensise, G., Akkar, S., Arvidsson, R., Basili, R., Cameelbeeck, T., Campos-Costa, A., Douglas, J., Demircioglu, M. B., Erdik, M., Fonseca, J., Glavatovic, B., Lindholm, C., Makropoulos, K., Meletti, F., Musson, R., Pitilakis, K., Sesetyan, K., Stromeyer, D., Stucchi, M., & Rovida, A. (2013). Seismic Hazard Harmonization in Europe (SHARE): Online Data Resource, doi:10.12686/SED-00000001-SHARE.
• Hwang, C. L., & Yoon, K. (2012). Multiple Attribute Decision Making: Methods and Applications A State-Of-The-Art Survey, Springer Science & Business Media, 186.
• International Atomic Energy Agency. (2002). Dispersion of Radioactive Material in Air and Water and Consideration of Population Distribution in Site Evaluation for Nuclear Power Plants, Safety Guide, NS-G-3.2.
• International Atomic Energy Agency. (2006). Fundamental Safety Principles, Safety Fundamentals, SF-1.
• International Atomic Energy Agency (2010). Seismic Hazards in Site Evaluation for Nuclear Installations, Specific Safety Guide No. SSG-9.
• International Atomic Energy Agency (2015). Site Survey and Site Selection for Nuclear Installations, Specific Safety Guide No. SSG-35.
• Kassim, M., Heo, G., & Kessel, D. S. (2016). A systematic methodology approach for selecting preferable and alternative sites for the first NPP project in Yemen. Progress in Nuclear Energy, 91, 325-338.
• Kaya, K., & Koç, E. (2015). Enerji Üretim Santralleri Maliyet Analizi, Mühendis ve Makine Dergisi, 660, 61-68.
• Kim, I. Y., & de Weck, O. L. (2006). Adaptive weighted sum method for multiobjective optimization: a new method for Pareto front generation. Structural and Multidisciplinary Optimization, 31(2), 105-116.
• Malczewski, J. (1999). GIS and Multicriteria Decision Analysis, John Wiley & Sons, New York
• Malczewski, J. (2000). On the Use of Weighted Linear Combination Method in GIS: Common and Best Practice Approaches, Transactions in GIS, (4), 5-22.
• Malczewski, J. (2006). GIS‐based multicriteria decision analysis: a survey of the literature, International Journal of Geographical Information Science, 20, 7, 703-726,
• Mays, G. T., Belles, R. J., Blevins, B. R., Hadley, S. W., Harrison, T. J., Jochem, W. C., Neish, B. S., Omitaomu, O. A., & Rose, A. N. (2012). Application of spatial data modeling and geographical information systems (GIS) for identification of potential siting options for various electrical generation sources, Oak Ridge National Laboratory.
• Rikalovic, A., Cosic, I., & Lazarevic, D. (2014). GIS Based Multi-Criteria Analysis for Industrial Site Selection, Procedia Engineering, 1054-1063.
• Rizzo, P., Dubinsky, M., Tastan, E. O., & Miano, S. (2015). Site Selection for Nuclear Power Plants, International Nuclear Atlantic Conference – INAC, Sao Paulo.
• Stanimirovic, I. P., Zlatanovic, M. L., & Petkovic, M. D. (2011). On the linear weighted sum method for multi-objective optimization, Facta Universitatis, 26, 49-63.
• Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (2010). Günümüzde Nükleer Enerji.
• USGS (2004). Shuttle Radar Topography Mission. Maryland: Global Land Cover Facility, University of Maryland.
• Yoon, K. P., & Hwang, C. L. (1995). Multiple Attribute Decision Making: An Introduction, 104, Sage Publications, Thousand Oaks.
• Zarghami, M., & Szidarovszky, F. (2011). Multicriteria analysis applications to water and environment management, Springer.
• İnternet Kaynakları
• 1-http://www.taek.gov.tr/nukleer-guvenlik/nukleer-guvenlik/478-nukleer-santrallara-lisans-verilmesi.html (01.12.2019)
• 2-http://www.innovativegis.com/basis-/mapanalysis/topic19/topic19.htm, (10.10.2019)
• 3-https://www.hgk.msb.gov.tr/ (11.09.2019)
• 4-http://www.resmiistatistik.gov.tr/ (12.08.2019)
• 5-http://geodata.ormansu.gov.tr/ (12.09.2019)