Attitudes towards recording and protection of personal health data: An example of a public hospital in Istanbul

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 17 - 27, 29.03.2024

Aydan Dündar , Dilek Hacıvelioğlu , Süleyman Erdoğdu , Numan Gündüz

Öz

Abstract:
Introduction: Personal health data must be carefully protected both in terms of the continuity and efficiency of healthcare services and the rights and freedoms of individuals. All personnel in various professional groups in healthcare institutions have responsibilities for the registration and protection of personal health data.
Purpose: This study aims to examine the attitudes of hospital employees towards the registration and protection of personal health data.
Materials and Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted in a state hospital located within the boundaries of Istanbul between August and October 2023. The population of the study consisted of all healthcare workers and other professional group members (796 individuals) with access to health data working in the state hospital. The sample size was determined as 260, and the study was completed with 480 hospital employees. The Employee Information Form and the Attitude Scale for the Registration and Protection of Personal Health Data were used as data collection tools. Descriptive statistical methods, Mann-Whitney U test, Kruskal-Wallis test, and Tamhane’s T2 test were used for data evaluation.
Results: The mean score of the Attitude Scale for the Registration and Protection of Personal Health Data for participants was determined as 4.38±0.44 (min. 3.04 - max. 5.00). Statistically significant differences were observed in scale sub-dimensions and total scores according to age groups (p<0.05). Participants aged 41-50 had a higher average total score. Significant differences were found in scale sub-dimensions and total scores according to participants' educational status (p<0.01). Participants with master's and doctoral degrees had higher scores. Additionally, it was determined that the average scores of those who received training on personal health data during their professional education period were higher than those who did not receive training, particularly in the 'legal information' sub-dimension (p=0.032; p<0.05).
Conclusion and Recommendations: The registration and protection of personal health data are one of the most sensitive issues for both healthcare institutions and patients. In today's healthcare institutions, there can be breaches in the sharing of personal data due to factors such as high patient load, understaffing, and insufficient awareness. This situation can lead to negative consequences for both patients and institutions. Therefore, knowing the attitudes of employees towards the subject is crucial. The results of this study indicate that hospital employees have positive attitudes towards the registration and protection of personal health data. Moreover, age, educational level, and professional education were found to affect attitudes toward the registration and protection of personal health data. In order to foster positive attitudes in the responsibilities related to the registration and protection of personal health data, it is recommended to conduct regular training, audits, and evaluation activities with hospital employees. Additionally, conducting more comprehensive studies involving personnel from different levels of healthcare institutions will be beneficial in determining attitudes towards the registration and protection of personal health data and identifying needs related to the subject.

Anahtar Kelimeler

Personal health data, Data protection, attitude, hospital

Kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına ilişkin tutumlar: İstanbul’da bir devlet hastanesi örneği

Öz

Özet:
Giriş: Kişisel sağlık verilerinin hem sağlık hizmetlerinin sürekliliği ve verimliliği hem de kişilerin hak ve özgürlüğü kapsamında özenle korunması gerekmektedir. Sağlık kurumlarında değişik meslek gruplarındaki tüm görevlilerin kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik sorumlulukları vardır.
Amaç: Bu araştırmada, hastane çalışanlarının kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına ilişkin tutumlarının incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte yapılan bu çalışma, Ağustos-Ekim 2023 tarihleri arasında İstanbul sınırları içerisinde yer alan bir devlet hastanesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini devlet hastanesinde görev yapan tüm sağlık çalışanları ve sağlık verilerine erişimi mümkün olan diğer meslek grubu mensubu 796 kişi oluşturmuştur. Örneklem 260 olarak belirlenmiş olup, araştırma 480 hastane çalışanı ile tamamlanmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Çalışan Bilgi Formu ve Kişisel Sağlık Verilerinin Kayıt ve Korunması Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistik yöntemleri, Mann-Whitney U testi, Kruskal-Wallis ve Tamhane’s T2 testi kullanılmıştır.
Bulgular: Katılımcıların Kişisel Sağlık Verilerinin Kayıt ve Korunması Tutum Ölçeği toplam puan ortalaması 4.38±0.44 (min. 3.04- max. 5.00) olarak saptanmıştır. Yaş gruplarına göre ölçek alt boyut ve toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklar olduğu görülmüştür (p<0.05). 41-50 yaş arasında olan katılımcıların ölçek toplam puan ortalaması daha yüksektir. Katılımcıların eğitim durumlarına göre ölçek alt boyut ve toplam puanları arasında anlamlı fark saptanmıştır (p˂0.01). Eğitim durumu yüksek lisans ve doktora olanların puanlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Ayrıca mesleki eğitim döneminde kişisel sağlık verileri ile ilgili ders alanların ‘yasal bilgiler’ alt boyutundan aldıkları puan ortalamalarının ders almayanlardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p=0.032; p˂0.05).
Sonuç ve Öneriler: Kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunması hem sağlık kurumları hem de hastalar açısından sağlık hizmetlerinin en hassas konularından biridir. Bu nedenle çalışanların konuya yönelik tutumlarının bilinmesi önem taşımaktadır. Bu araştırma sonucunda hastane çalışanlarının kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik olumlu tutumları olduğu bulunmuştur. Ayrıca yaş, eğitim düzeyi ve mesleki eğitimin kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik tutumu etkilediği belirlenmiştir. Kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik sorumluluklarda olumlu tutum benimsenmesi açısından hastane çalışanları ile düzenli olarak eğitim, denetim ve değerlendirme faaliyetleri yapılması önerilmektedir. Ayrıca farklı düzey sağlık kurumlarında çalışanların da dahil olduğu daha geniş çaplı araştırmalar yapılması kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik tutumların ve konuya yönelik ihtiyaçların belirlenebilmesi açısından faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kişisel sağlık verisi, veri koruma, tutum, hastane

Etik Beyan

Araştırmaya başlamadan önce Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan etik izin (Karar No: 2023/114), İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nden ve araştırmanın yapıldığı hastaneden kurum izni alınmıştır (12.07.2023 tarihli ve E-61772955-604.01.01-219642602 sayılı). Anket formunun başında gönüllü onam bilgileri verilmiş, katılımcılar onaydan sonra anket sorularını yanıtlamaya başlamışlardır. Araştırmada kullanılan ölçek için elektronik posta ile izin alınmıştır.

Destekleyen Kurum

yoktur.

Teşekkür

yoktur.

Kaynakça

• Gözmener SB, Şenol S, İntepeler ŞS. Hemşirelik öğrencileri için kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunması tutum ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 2019; 12(1): 21-30.
• İşler ED. Attitudes of Nursing Students Towards Registration and Protection of Personal Health Data and Related Factors. Türkiye Biyoetik Dergisi, 2022; 9(3): 95-104.
• Sağlık Bakanlığı 30250 sayılı Yönetmelik. Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi ve Mahremiyetinin Sağlanması Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. 2017. Erişim: (http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171124-1.htm) Erişim Tarihi: 15.12.2023.
• Yüksel G. Kişisel sağlık verilerinin hukuki korunması. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2019; 6(1): 1-10.
• Yılmaz ANY. Sağlık çalışanlarının mahremiyet algılarının kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik tutumlarına etkisi. Danışman: Gülfer Bektaş. Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: 2021.
• Ömür RC. Kişisel sağlık verilerinin korunması ve hastanelerin sorumluluğu. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2018; 1(1): 133-180.
• Çetin SP, Çevik K. Hemşirelik öğrencilerinin hastaların kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına ilişkin tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 2021; 14(3): 199-206.
• Büyük, E.T ve Baydın N.Ü. Hemşirelik öğrencilerinin etik duyarlılıkları ile kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik tutumları arasındaki ilişki. Türkiye Biyoetik Dergisi, 2020; 7(4): 198-210.
• Atalıkoğlu Başkan S, Karakurt P, Kasımoğlu N. Assessment of Nursing Students’ Attitudes Towardss Recording and Protecting Patients’ Personal Health Data: A Descriptive Study. Galician Medical Journal, 2021; 28(3): E202133.
• Maraş G, Ceyhan Ö. Hemşirelik Öğrencilerinin Kişisel Sağlık Verilerinin Kayıt ve Korunması Konusundaki Tutumları. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 2021; (9)2: 498-509.
• İskender MD, Durmuş A. Determining the correlation between the privacy consciousness of midwifery and nursing students and their attitudes toward the recording and protection of personal health data. Euroasia Journal of Mathematics, Engineering, Natural & Medical Sciences, 2022; 9(21): 67-78.
• Karabayır E, Karaca Dedeoğlu A, Kurşun A. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına ilişkin tutumlarının incelenmesi. R&S: Research Studies Anatolia Journal, 2023; 6(2): 145-168.
• Özata M, Kubilay Ö. Sağlık çalışanlarının hasta mahremiyeti konusundaki tutumlarının incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2017; 20(1): 81-92.
• Aktan GG, Eşer İ, Kocaçal E. Hemşirelerin hasta mahremiyetini koruma ve sürdürme durumları ile etkileyen faktörler. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 2019; 16(4): 301-305.
• Eyigün NK. Hastane Çalışanlarında Mahremiyet Bilincinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerine Etkisi. Danışman: Necla Yılmaz. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Isparta: 2019.
• Karakaya İ, Mercanlıoğlu AÇ. Tıbbi Dokümantasyonun Sağlık Kuruluşları Açısından Önemi: Kamu ve Özel Hastane Çalışanlarının Tıbbi Kayıt Sistemine Yönelik Tutumları. SSSJournal, 2019; 34: 2426-2436.
• Yamin CK, Emani S, Williams DH, Lipsitz SR, Karson AS, Wald JS, Bates DW. The digital divide in adoption and use of a personal health record. Archives of internal medicine, 2011; 171(6): 568-574.
• Whipple EC, Allgood KL, Larue EM. Third-year medical students’ knowledge of privacy and security issues concerning mobile devices. Med Teach. 2012; 34(8): 532–548.
• Chen CL, Yang TT, Chiang ML, Shih TF. A privacy authentication scheme based on cloud for medical environment. J Med. 2014; Syst;38(11): 143.
• Roehrs A, Da Costa CA, da Rosa Righi R, De Oliveira KSF. Personal health records: a systematic literature review. Journal of medical Internet research, 2017; 19(1): e5876.
• Mainz J, Hess MH, Johnsen SP. The Danish unique personal identifier and the Danish Civil Registration System as a tool for research and quality improvement. International Journal for Quality in Health Care, 2019; 31(9): 717-720.
• Altundiş M. Tıbbi kişisel verilerin tutulması ve korunması yükümlülüğü ve idarenin bu yükümlülüğünü yerine getirmemesinden doğan sorumluluğu. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 2016; (28): 313-352.
• Atalay, H. N. Mahremiyet kapsamında kişisel sağlık verilerinin korunması ve depolanması. Journal of Academic Perspective on Social Studies, 2021; (1): 1-20.
• Basit G. Hemşirelik öğrencilerinin hastaların kişisel sağlık verileri ile ilgili görüşleri. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 2021; 37(3): 189-195.
• Olgun S, Adıbelli D. Hemşirelik Öğrencilerinin Hastaların Kişisel Sağlık Verilerinin Kayıt ve Korunmasına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 2023; 31(6): 441-450.
• Paksoy VM. Elektronik sağlık kayıtlarının güvenlik ve mahremiyet uygulamalarının özel hastanelerde değerlendirilmesi: Kayseri ili örneği. Danışman: Gonca Mumcu, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı Doktora Tezi. İstanbul: 2019.