Clinical Experiences of Oral and Dental Health Technician Students towards Medical Errors and Patient Safety

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 3, 61 - 69, 27.09.2024

Funda Gülay Kadıoğlu

Öz

Background and Objective: Raising awareness among healthcare professionals about medical errors and patient safety by providing information is a crucial aspect linked to patient rights in developing a safety culture. This study was conducted to evaluate the clinical experiences of Oral and Dental Health Technician (ODHT) students regarding medical errors and patient safety. Material and Methods: This cross-sectional descriptive study was conducted using data from 70 ODHT students aged between 18 and 22 who agreed to participate. The data collection tool included five demographic questions, and six questions related to the students' clinical experiences concerning medical errors, along with response options. T-tests and chi-square tests were used for the statistical analysis of the data, with a significance level of 0.05. Results: The average age of the participants was 19.9±1.7 years, with 45% male and 55% female students. Of the students, 32.9% reported making a medical error during clinical practice; the most common errors were "not adhering to instrument transfer rules," "not adhering to asepsis rules," and "not adhering to safety rules regarding dental instruments and equipment." It was reported that no harm came to the patient from the errors, and the majority (74.3%) did not report the error. Participants identified the top three reasons for not disclosing a medical error made by a healthcare worker as "the error being noticed and corrected before affecting the patient" (31.4%), "fear of receiving an internal penalty within the institution" (20.0%), and "fear of being blamed or criticized by other healthcare workers" (18.6%). The proportion of those who stated that the education they received at school was insufficient for ensuring patient safety was 55.7%. Conclusion: The findings of the study indicate that while the rate of medical errors among ADST students is relatively high, the rate of error reporting is low. Raising awareness among students about patient safety during clinical practice and training them to be part of a patient safety culture will undoubtedly contribute significantly to reducing medical errors.

Anahtar Kelimeler

Oral and dental health, dentistry, patient safety, patient rights, student, medical ethics

Ağız Diş Sağlığı Teknikerliği Öğrencilerinin Tıbbi Hatalar ve Hasta Güvenliği Hakkındaki Klinik Deneyimleri

Öz

Arka Plan ve Amaç: Güvenlik kültürünün oluşmasında sağlık profesyonellerinin hasta güvenliği hakkında bilgilendirilerek tıbbi hatalara ilişkin farkındalıklarının arttırılması, hasta haklarıyla da bağlantılı, önemli bir konudur. Bu çalışma, Ağız Diş Sağlığı Teknikerliği (ADST) ön lisans programı öğrencilerinin tıbbi hatalar ve hasta güvenliği hakkındaki klinik deneyimlerinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem: Kesitsel-tanımlayıcı tipteki bu çalışma, araştırmaya katılmayı kabul eden ve yaşları 18 ile 22 arasında değişen 70 ADST öğrencisinden elde edilen veriler üzerinden yürütülmüştür. Uygulanan veri toplama aracında beş adet demografik bilgi sorusu ile öğrencilerin tıbbi hatalara yönelik klinik deneyimleriyle ilgili altı adet soru ve bu sorulara ait seçenekler yer almaktadır. Verilerin istatistiki değerlendirmesinde t testleri ve ki-kare testleri kullanılmıştır. İstatistiksel önem düzeyi 0,05 olarak alınmıştır. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 19,9±1,7 yıldır ve %45’i erkek, %55’i kadındır. Öğrenciler klinik uygulama sırasında tıbbi hata yaptığını (%32,9); en çok yapılan hataların sırayla “alet transferi kurallarına uymama”, “asepsi kurallarına uymama” ve “dental araç-gereçle ilgili güvenlik kurallarına uymama” olduğunu; yapılan hatalarda hastanın zarar görmediğini ve çoğunlukla (%74,3) hatayı rapor etmediklerini belirtmiştir. Katılımcılar sağlık çalışanının yaptığı tıbbi hatayı açıklamamasının en önemli 3 gerekçesi olarak sırayla “hatanın hastayı etkilemeden fark edilip düzeltilmesi”ni (%31,4), “sağlık çalışanının kurum içi bir ceza almaktan korkması”nı (%20,0) ve “öteki sağlık çalışanları tarafından suçlanıp eleştirilmekten çekinmesi”ni (%18,6) seçmiştir. Okulda aldıkları eğitimin hasta güvenliğinin sağlanmasında yeterli olmadığını belirtenlerin oranı %55,7’dir. Sonuç: Araştırmanın bulguları, ADST öğrencilerinin tıbbi hata yapma oranının nispeten yüksek olmakla birlikte hata bildirim oranının düşük olduğunu göstermektedir. Klinik uygulamalarda hasta güvenliği konusunda öğrencilerde farkındalık oluşturulması ve öğrencilerin hasta güvenliği kültürünün bir parçası olacak biçimde eğitim alması kuşkusuz tıbbi hataların azaltılmasına önemli katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ağız ve Diş Sağlığı, Diş Hekimliği, Hasta Güvenliği, Hasta Hakları, Öğrenci, Tıp Etiği

Etik Beyan

Etik açıdan beyan edilmeyi gerektirecek bir durum bulunmamaktadır.

Destekleyen Kurum

Destekleyen kurum bulunmamaktadır.

Teşekkür

Teşekkür açıklaması bulunmamaktadır.

Kaynakça

• Kadıoğlu FG. Sağlık alanında hatalı uygulamalar ve hasta güvenliği. Dişhekimliği Dergisi, 2012; 103(2):30-31.
• Reason J. Human error: models and management. BMJ, 2000; 320:768-70.
• Institute Of Medicine. To err is human, building a safer health system, National Academy Press, Washington DC, 2000. Erişim:http://www.nap.edu/openbook.php?isbn=0309068371. Erişim tarihi: 04.09.2024.
• Leape LL, Berwick DM. Five years after to err is human: What have we learned? JAMA, 2005; 293:2384-2390.
• Patient Safety, World Health Organization. Erişim: https://www.who.int/teams/integrated-health- services/patient-safety/about Erişim tarihi: 04.09.2024.
• Tak B. Sağlık hizmetlerinde kalitenin ana unsuru olarak hasta güvenliği sistemlerinin oluşturulması: hastaneler için bir yol haritası önerisi. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 2010; 1:72-113.
• World Medical Association, Declaration on Patient Safety. Erişim: https://www.wma.net/policies-post/wma- declaration-on-patient-safety/ Erişim tarihi: 04.09.2024.
• Nolan TW. System changes to improve patient safety. BMJ, 2000; 320:771-3.
• Akalın HE. Hasta güvenliği kültürü: Nasıl geliştirebiliriz? ANKEM Dergisi, 2004;18: 12-13.
• Akgün S. Al-Assaf AF. Sağlık kuruluşlarında hasta güvenliği anlayışını nasıl oluşturabiliriz? Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 2007; 3:42-47.
• Hofmann DA, Stetzer A. The role of safety climate and communication in accident interpretation: Implications for learning from negative events, Academy of Management Journal, 1998; 41(6):644- 657.
• Naveh E. Katz-Novan T. Stern Z. Treatment errors in healthcare: A safety climate approach. Management Science, 2005; 51(6): 949-966.
• Zohar, D. The effects of leadership dimensions, safety climate, and assigned priorities on minor injuries in work groups. Journal of Organizational Behavior, 2002; 23(1):75-92.
• Nieva VF, Sorra J. Safety culture assessment: a tool for improving patient safety in healthcare organizations. Quality and Safety in Health Care, 2003; 12(suppl 2): ii17-ii23.
• World Alliance for Patient Safety Forward Programme, World Health Organization. 2006–2007. Erişim: https://iris.who.int/handle/10665/69349 Erişim tarihi: 04.09.2024.
• Güvenlik Raporlama Sistemi. Erişim: https://shgmkalitedb.saglik.gov.tr/TR,9065/guvenlik-raporlama- sistemi.html Erişim tarihi:04.09.2024.
• Tarhan D, Yıldırım T, Hakbilen G. Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye’de hasta güvenliği, tıbbi hatalardan öğrenme kültürü. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 2022;19(2): 46-98.
• Altındiş S. Sağlık hizmetlerinde olay raporlama ve hasta güvenliğine etkileri. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 2010; 1:17-32.
• Bodur S, Filiz E, Çimen A, Kapçı C. Ebelik ve hemşirelik son sınıf öğrencilerinin hasta güvenliği ve tıbbi hatalar konusundaki tutumu. Genel Tıp Dergisi, 2012; 22: 37-42.
• Çakır SK. Hemşirelik öğrencilerinin hasta güvenliği ve tıbbi hatalar konusundaki tutumu. Sağlık Akademisi Kastamonu (SAK) 2020;5(3):181-194.
• Demirel G, Akgün Ö, Doğaner A. İntörn öğrencilerin hasta güvenliği tutum ve kültürlerinin tıbbi hata durumlarına etkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2020;2: 276-283.
• Kır Biçer E. Hemşirelik öğrencilerinin hasta güvenliğine ilişkin görüşleri ve klinik uygulamada tanık oldukları tıbbi hataların incelenmesi. SHYD, 2020;7(1):65-77.
• Şahin E. Yeşilçınar İ. Geriş R. Çukurlu G. Ebelik öğrencilerinin tıbbi hatalar ve hasta güvenliğine yönelik tutumlarının belirlenmesi. Life Sciences, 2020; 15(3):9-18.
• Muller D, Ornstein K. Perceptions of and attitudes towards medical errors among medical trainees. Med Educ 2007; 41:645-52.
• Leong P, Afrow J, Weber HP, Howell H. Attitudes toward patient safety standards in US dental schools: a pilot study. Journal of Dental Education ,2008; 72(4): 431-437.
• Ramoni R, Walji MF, Tavares A, White J, Tokede O, Vaderhobli R, et.al. Open wide: looking into the safety culture of dental school clinics. Journal of Dental Education, 2014; 78(5); 745-756.
• Kiesewetter J, Kager M, Lux R, Zwissler B, Fischer MR, Dietz I. German undergraduate medical students’ attitudes and needs regarding medical errors and patient safety-A national survey in Germany. Med Teach, 2014;36(6):505- 10.
• Madigosky WS, Headrick LA, Nelson K. Cox KR. Anderson T. Changing and sustaining medical students’ knowledge, skills, and attitudes about patient safety and medical fallibility. Academic Medicine, 2006; 81(1): 94-101.
• Maeda S, Kamishiraki E, Starkey J, Ehara K. Patient safety education at Japanese nursing schools: results of a nationwide survey. BMC Research Notes, 2011; 4: 416.
• Nabilou B, Feizi A, Seyedın H. Patient safety in medical education: students’ perceptions, knowledge and attitudes. PLoS One, 2015; 10(8): 1-8.
• Yılmaz Ş, Yalım NY. The effect of medical error education on the knowledge and attitudes of nursing students. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2020; 11(2): 170-177.
• Uzel İ, Öztunç H. Ülkemiz dişhekimliğinde yeni bir alan: Diş Teknik Sekreterliği, TDB Ankara Dişhekimleri Odası Dergisi, 1999; 4: 35-39.
• Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun. Erişim: https://www.resmigazete.gov.tr/ Erişim tarihi: 04.09.2024.
• Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik. Erişim: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/05/20140522-14.htm Erişim tarihi: 04.09.2024.
• Uysal BA, Öztürk TY, Güneşer MB. Endodontik tedavi sırasında sodyum hipokloritin yanlışlıkla apikalden yumuşak dokulara ekstrüzyonu: Olgu bildirimi. Ankara Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi, 2019;46(3):167-172.
• Milligan FJ. Establishing a culture for patient safety-The role of education. Nurse Education Today, 2007; 27(2): 95-102.
• Christie C, Bowen D, Paarmann C. Effectiveness of faculty training to enhance clinical evaluation of student competence in ethical reasoning and professionalism. Journal of Dental Education, 2007;71(8): 1048-1057.