BASINÇ YOĞUNLUĞU KAVRAMI ÜZERİNE İRDELEME

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2 - TURKISH JOURNAL OF HYDRAULIC/ TÜRK HİDROLİK DERGİSİ, 15 - 22, 28.12.2023

Sadık Alashan

Öz

Basınç hidrolik yapılar üzerinde yıkıcı veya yönlendirici etkilere sahiptir. Yıkıcı etkiler genellikle hareketsiz (ölü) basınç bölgelerinde meydana gelirken yönlendirici olanları genelde hareketli (canlı) akış bölgelerinde meydana gelir. Bir baraj yapısında, gövdeyle temasta olan suyun basıncı gövde üzerinde yıkıcı etkilere sahipken, dolusavak, dipsavak, enerji ve derivasyon tünellerinde yönlendirici etkilere sahiptir. Suyun hareketli olduğu bölgelerde, yatay ve düşey kesitler hidrolik yapının planı ile sağlıklı bir şekilde sağlanabilirse su istenilen alana basıncın etkisiyle kolayca yönlendirilebilir. Mevcut literatürde basıncın şiddeti (kN/m2) ile ilgili alakalı hesaplamalar yapılmasına rağmen basıncın sürekliliği göz ardı edilmektedir. Bu durumun oluşmasında sonsuz hazne kapasitesi, haznede sabit su seviyesi ve belli bir en kesitte hızın sabit olması gibi kabuller son derece etkilidir. Bu çalışmada akışkanlar mekaniğinde kullanılan basınç kavramı incelenmiş ve basınç yoğunluğu kavramı öne sürülmüştür. Basınç yoğunluğu kavramının incelenmesinin basınç kavramının daha iyi anlaşılması ve su yapılarının daha sağlıklı planlaması için önemli bir adım olacağı tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

basınç, akışkanlar mekaniği, basınç yoğunluğu, basınç sürekliliği.

Kaynakça

• [1] Topdemir, H. G., (2004) “Aristoteles’in Doğa-Fizik- Felsefesi,” Felsefe Dünyası, no. 39, pp. 97–113.
• [2] Aristoteles, Fizik (2023), (Çeviren Saffet Babür), 10th ed. Yapı Kredi Yayınları.
• [3] Thomas, L. H., (2009), The works of archimedes: Edited in modern notation with introductory chapters.
• [4] Topdemir, H. G., (2010), “İbn Sînâ ve Yeni Mekaniğin Doğuşu,” Bilim ve Teknik, pp. 88–91.
• [5] Sîna, İ., (2004), Kitâbu’ş-şifâ (Çeviren Muhittin Macit, Ferruh Özpilavcı). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• [6] Al-Razzāz Al-Jazarī, I. (1974), “The Book of Knowledge of Ingenious Mechanical Devices.” pp. 51–57.
• [7] Bernoulli, D., (1738), “Hydrodynamica, sive de viribus et motibus fluidorum commentarii,” Opus Acad. ab auctore, dum Petropoli ageret, Congest.
• [8] Kırkgöz, M. S., (2015), “Çatalan Hidroelektrik Santralında Teorik ve Deneysel Su Darbesi Analizi,” Teknik Dergi, vol. 14. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, p.
• [9] Bozkuş Z., Çalamak, M., (2015), “Nehir Tipi Hidroelektrik Santrallerde Su Darbesine Karşı Alınabilecek Önlemler,” Teknik Dergi, vol. 23. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, pp. 6187–6202.
• [10] Bozkuş, Z. (2015), “Çamlıdere - İvedik İsale Hattında Su Darbesi Analizleri,” Teknik Dergi, vol. 19. TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, pp. 4409–4422.
• [11] Alashan, S., (2018), “Destekleyici Şebeke Tasarımı,” DÜMF Mühendislik Derg., vol. 9, no. 1, pp. 571–579.
• [12] lashan, S., (2019),, “İçme Suyu Şebekelerinde Hesap Debilerinin Ölü Noktalar Yöntemi ile Şematik Çözümü,” Su Kaynakları, vol. 4, no. 2, pp. 15–21.
• [13] Süme, V., Kerim, A., (2021), “İçmesuyu Şebekelerinden Enerji Elde Edilmesi; Boru İçi Türbin Modeli,” Türk Hidrolik Derg., vol. 5, no. 1, pp. 8–17.
• [14] Bor, A., (2021), “Denizli Buldan Barajı Sarıgöl Sulaması İsale Hattı Su Darbesi Analizleri,” Dokuz Eylül Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Derg., vol. 23, no. 68, pp. 509–519.
• [15] Karakaya, D. , Toprak, Z. F., (2018), “İçme Suyu Şebekelerindeki Su Kayıplarının ZFT Algoritması Kullanılarak Sınıflandırılması,” Su Kaynakları, vol. 3, no. 2, pp. 22–30.
• [16] Gürsel T., Almış, Ç. , (2014), “Küresel Valflerde Su Darbesi Etkisinin İncelenmesi,” Mühendislik Bilim. ve Tasarım Derg., vol. 2, no. 2, pp. 91–101, Oct.
• [17] Ayata T., Yıldız, O. , (2006), “Investigating the potential use of natural ventilation in new building designs in Turkey,” Energy Build.
• [18] Şen, Z., (2008), “Yeraltı suyunun çatlaklı ortamdan gözenekli ortama değişken çaplı ve cidarı geçirimsiz kuyuya akışı,” Su Kaynakları, vol. 1, no. 1, pp. 39–55.
• [19] Demirel E., Aydın, İ., (2009), “Baraj Göllerinde Deprem Sırasında Oluşan Hidrodinamik Basınçların Sayısal Benzetimi,” vol. 22. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, pp. 35–43.