Evaluation of implementation of human rights and citizenship inter-discipline domain in the context of social studies teachers opinions

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 3, 14 - 29, 31.07.2013

Mehmet Ulger

https://doi.org/10.19128/turje.181061

Cited By: 3

Öz

In Elementary Schools in Turkey it is aimed to gain essential competencies to future citizens. The important parts of these competencies are related to knowledge, skill, value and attitudes in human rights and citizenship education. One of three approaches related to Human Rights and Citizenship Education (HRCE) is interdiscipline domain implementation that has been applied in Turkey since 2004. The aim of this research is to determine social studies teachers’ opinions related to HRCE inter-discipline domain implementation. Data being obtained via questionnaire being prepared for this purpose are interpreted in terms of curriculum, textbook, classroom environment, out-of-school activity and teachers’ competencies dimensions. At the end of the research it is seen that most of the teachers have positive opinions about teachers’ competencies, curriculum and textbook dimensions while they have adverse opinions about classroom environment and out-of-school activity dimensions.

Anahtar Kelimeler

Human Rights and Citizenship Education, Inter-discipline Domain, Elementary School, Social Studies Teachers

İnsan hakları ve vatandaşlık eğitimi ara disiplin alanı uygulamasının sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri bağlamında değerlendirilmesi

Öz

Türkiye’de temel eğitim okullarında geleceğin yurttaşları için gerekli asgari yeterlikler verilmektedir. Bu yeterliklerin önemli bir kısmı da insan hakları ve vatandaşlık eğitimindeki bilgi, beceri, değer ve tutumlarla ilgilidir. İHVE öğretimi ile ilgili üç yaklaşımdan biri de, 2004 yılında ülkemizde uygulanmaya başlanan, ara disiplin alanı uygulamasıdır. Bu araştırma ile ilköğretim okullarında uygulanmakta olan İHVE ara disiplin alanı uygulaması ile ilgili sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Bu amaçla oluşturulan anket yoluyla elde edilen bulgular program, kitap, ortam, ders dışı etkinlik ve öğretmen yeterliği boyutlarında yorumlanmıştır. Araştırma sonunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin çoğunluğunun öğretmen yeterliliği, öğretim programı ve kitap boyutlarında olumlu : ortam ve ders dışı etkinlik boyutlarında ise olumsuz görüşlere sahip oldukları görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları ve Vatandaşlık Eğitimi, Ara Disiplin Alanı, İlköğretim, Sosyal Bilgiler Öğretmenleri

Kaynakça

• Akbaba, T. (2004). Cumhuriyet döneminde program geliştirme çalışmaları. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi. Yıl:5, sayı:54-55, ss.16-23.
• Arseven, A. (2001). Alan araştırma yöntemi. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Ateş, S. (2011). İlköğretim beşinci sınıf Türkçe dersi öğrenme-öğretme sürecinin anlama öğretimi açısından değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Biçer, B.(2009). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesinin öğrencilere demokratik becerileri kazandırmaya etkisi. I.Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu. Uşak (28-30 Mayıs 2009).
• Binbaşıoğlu, C.(2000). Okulda ders dışı etkinlikler. İstanbul:Milli Eğitim Basımevi-MEB Öğretmen Kitapları Dizisi.
• Brooks, J. G., and Brooks, M. G. (1993). In search of understanding: The case for constructivist classrooms. Virginia: Association of Supervision and Curriculum Development.
• Burns N., and Grove S. K. (2005) The practice of nursing research: Conduct, critique, and utilization (5th Ed.). St. Louis: Elsevier Saunders.
• Büyükkaragöz, S. S ve Çivi, C. (1999). Genel öğretim metodları. İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Council Of Europe, OSCE/ODIHR, UNESCO, OHCHR. (2009). Human rights education in the school systems of Europe, Cenrtral Asia and North America: A compendium of good practice.Poland: Published by the OSCE Office for democratic institutions and human rights (ODIHR).
• Çakır, A.E., Nas, Ç., Hatipoğlu, E., İzci, R. ve Özer, Y.K.(2001). İlköğretimde insan hakları eğitimi- öğretmenler için el kitabı. İstanbul: Kaya Basım- Marmara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Enstitüsü.
• Çayır, K.(2003). İnsan hakları ve demokrasi kültürünün geliştirilmesi: Ders kitaplarının yazımı. M.T.Bağlı ve Y.Esen (Editörler:). Ders kitaplarında insan hakları: insan haklarına duyarlı ders kitapları için. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.ss.21-46.
• Çiçek, S., Sarışen, G.R ve Tüzün, G.(2009). Ders kitaplarında İnsan hakları II. tarama sonuçları. G.Tüzün (Editör). İstanbul: Tarih Vakfı. ss.13-23.
• Demirel, Ö.(2002a). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Demirel, Ö.(2002b). Planlamadan uygulamaya öğretme sanatı. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dewey, J. (1996). Demokrasi ve eğitim. (Çev. Tahsin Yılmaz). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi- Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları: 81.
• Ekiz, D .( 2009 ). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayınları
• Ersoy, A.F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Esen, Y. (2003). Okul bilgisi ve ders kitapları. M.T.Bağlı ve Y.Esen (Editörler). Ders Kitaplarında insan hakları: İnsan haklarına duyarlı ders kitapları için. İstanbul: Tarih Vakfı, ss. 5-20.
• Eurydice. (2005). Citizenship education at school in Europe. Belgium: European Commission.
• Gök, F. (2003). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi ders kitapları. B.Çotuksöken, A.Erzan ve O.Silier (Editörler). Ders kitaplarında insan hakları: Tarama sonuçları. İstanbul: Tarih Vakfı. ss.158-171.
• Gözütok, D., Akgün, Ö.E. ve Karacaoğlu, C.(2005). İlköğretim programlarının öğretmen yeterlikleri açısından değerlendirilmesi. Yeni ilköğretim programlarını değerlendirme sempozyumu (Kayseri, 14-16 Kasım 2005), ss.17-40.
• Güvenli, G. ve Tanrıöver, H.U.(2009). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet, G.Tüzün (Editör). Ders kitaplarında İnsan hakları II tarama sonuçları. İstanbul:Tarih Vakfı, ss.97-114.
• Hesapçıoğlu, M. (1994). Öğretim ilke ve yöntemleri (Eğitim programları ve öğretim). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Kaptan, S. (1983). Bilimsel araştırma teknikleri ve istatistik yöntemleri. Ankara: Rehber Yayınları.
• Karapınar, Y. (2006). Yeni öğrenme anlayışının ışığında sosyal bilgiler ders kitapları. Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi – yapılandırmacı bir yaklaşım. C. Öztürk. (Editör). Ankara: Pegem A Yayıncılık. ss.335-367.
• Kepenekçi, Y.K.(2000). İnsan hakları eğitimi, Ankara:Anı Yayıncılık.
• Kılıç, A. ve Seven, S.(2002). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara:Pegem A Yayınları.
• Küçükahmet, L.(2007). Program geliştirme ve öğretim. Ankara: Nobel Yayınları.
• Leedy, P. D., and Ormrod, J. E. (2005). Practical research: Planning and design (8th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall.
• MEB. (2005). İlköğretim ve ortaöğretim kurumları sosyal etkinlikler yönetmeliği, 2569 Sayılı Tebliğler Dergisi
• MEB. (2008). Öğretmen yeterlikleri: öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterlikleri. Ankara:Devlet Kitapları Müdürlüğü-Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• MEB. (2010). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesinin milli eğitim sistemimiz açısından önemi. Türkiye öğrenci meclisi üyeleri albümü. Ankara: TBMM Basımevi, ss.59-66.
• MEB.(2005). İlköğretim 1-5. Sınıf programları tanıtım el kitabı. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Eğitim Öğretim ve Program Dairesi.
• MEB. 3.1995 tarih ve 56 sayılı Talim ve Terbiye Kurulu Kararı.
• Metin, T. (2006). Demokrasi eğitimi ve okul meclisleri projesine öğretmen ve okul yöneticilerinin katılım düzeyi. Yayınlanmamış Yüksel Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Muijs, D. (2004). Doing quantative research in educatin with SPSS. Thousands Oaks, California: Sage Publications.
• Öztürk, C.(2006). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinler arası bir bakış, C.Öztürk (Editör). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Öztürk, C., Çelik, H. ve Katılmış A. (2009). Öğrencilerin demokrasi deneyimi olarak okul meclisi hakkındaki görüşleri. I.Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu. Uşak (28-30 Mayıs 2009).
• Pingel, F.(2003). Ders kitaplarını araştırma ve düzeltme rehberi- UNESCO (Çev:Nusrettin Elhüseyni). İstanbul:Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• TED. (2009). Öğretmen yeterlikleri. Ankara: Okan Matbaacılık.
• Tertemiz, N., Ercan L. ve Kayabaşı Y.(2001). Ders kitabı ve eğitimdeki önemi. L.Küçükahmet (Editör). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu: Sosyal bilgiler-vatandaşlık ve insan hakları eğitimi-T.C.inkılap tarihi ve Atatürkçülük. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. ss.1-29.
• Tezcan, M.(1980).Çocuk, çalışma yaşamı ve boş zaman Uğraşıları. Çocuk ve Eğitim. Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları. ss.171-190.
• Timur, Ş.ve Bağlı, H.(2003). Ders kitaplarında görsellik ve tasarım: İmge metin ilişkisi açısından insan hakları., M.T. Bağlı ve Y.Esen (Editörler). Ders kitaplarında insan hakları: insan haklarına duyarlı ders kitapları için. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. ss. 47-76.
• Ülger, M. (2012). İlköğretim okullarında insan hakları ve vatandaşlık eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Varış, F. (1988). Eğitimde program geliştirme-teori ve teknikler. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi-Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları No:157.
• Yaşar, Ş, Gültekin, M., Türkkan, B., Yıldız, N. ve Girmen, P.(2005). Yeni ilköğretim programlarının uygulanmasına ilişkin sınıf öğretmenlerinin hazır bulunuşluk düzeylerinin ve eğitim gereksinimlerinin belirlenmesi. Yeni ilköğretim programlarını değerlendirme sempozyumu, Kayseri, 14-16 Kasım 2005. Ankara: Sim Matbaası., ss.51-63.
• Yeşil, R. (2001). İlköğretim düzeyinde okul ve ailenin demokratik davranışlar kazandırmadaki etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, H. ve Sünbül, A.M.(2003). Öğretimde planlama ve değerlendirme. Ankara: Mikro Yayınları.
• Yüksel, S. and Kardağ, E. (2010). View of school managers and teachers regardind the school councils Project. Current issues in education, Volume:13, Number 4. (http://cie.asu.edu adresinden 24 Mart 2012 tarihinde ulaşılmıştır.)