THE PERCEPTION OF THE REPUBLIC REFLECTED IN THE VERDICTS OF THE DEFENDANTS IN THE TURANCI TRIALS OF 1944-1947

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 29 - 60, 30.06.2025

Elif Akar

https://doi.org/10.71138/turkav.1630063

Öz

The 1944 trials, which went down in history as the "Turkist-Turanist Trials", was a period in which the relationship between politics and law in the Republic of Turkey was reflected in the trial process and many people from different professions such as soldiers, civil servants, lawyers and teachers were accused and tried to be portrayed as anti-Republican and anti-government. In this study, the issue of the Republic will be analysed according to the statements of the defendants during the trial process known as the "Turancı Trials", which continued until 1947. In order to analyse the issue of the Republic during the aforementioned trial process, documents obtained from the Archives of the Turkish Historical Society and belonging to Brigadier General M. Kemal Kalkan, who served as a Military Judge during the 1944 Trials, were used. Although these documents were written during the trial period when the Alphabet Revolution had already taken place, they required transcription because they consisted of the notes of the Military Judge, Brigadier General M. Kemal Kalkan, written in his own handwriting and in Ottoman Turkish. Whether or not the defendants, all of whom were acquitted of the charges against them until 1947, had aims targeting the Republican regime and the current government is among the main topics of this study.

Anahtar Kelimeler

Republic , 1944 Trials , Turan Trial , Nationalism , World War II.

1944-1947 Turancı Yargılamalarda Sanık Kararlarına Yansıyan Cumhuriyet Algısı

Öz

Tarihe Türkçü-Turancı olarak geçen 1944 yargılamaları, Türkiye Cumhuriyeti’nde siyaset-hukuk arasındaki ilişkinin dava sürecine yansıdığı bir dönem olmuş ve aralarında asker, devlet memuru, hukukçu, öğretmen gibi farklı mesleklerden olan birçok kişi sanık konumuna düşürülerek cumhuriyet ve hükümet karşıtı gibi gösterilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada, 1947 yılına kadar devam eden süreç boyunca “Turancı Yargılamalar” şeklinde anılan dava sürecinde sanıkların ifadelerine göre Cumhuriyet konusu incelenecektir. Bahsi geçen dava sürecinde Cumhuriyet konusunu analiz etmek adına; Türk Tarih Kurumu Arşivi’nden elde edilen ve 1944 Yargılamalarında Askeri Hâkim olarak görevde bulunan Tuğgeneral M. Kemal Kalkan’a ait belgelerden yararlanılmıştır. Bu belgeler; Harf İnkılabının çoktan gerçekleştiği dava sürecinde yazılmış olmasına rağmen, Askeri Hâkim Tuğgeneral M. Kemal Kalkan’ın kendi el yazısı ile ve Osmanlıca olarak kaleme aldığı notlarından oluştuğu için transkribe gerektirmiştir. 1947’ye kadar tamamının haklarındaki suçlamalardan aklandığını gördüğümüz sanıkların Cumhuriyet rejimini ve mevcut hükümeti hedef alan amaçlarının olup olmadığı bu çalışmanın temel konuları arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet , 1944 Yargılamaları , Turan Davası , II. Dünya Savaşı , Milliyetçilik.

Kaynakça

• AKAR, Elif, Türkiye'de Türkçülük, Turancılık ve yargılamalar (1940-1950 arası dönem), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Polis Akademisi Başkanlığı, Güvenlik Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2019.
• GELLNER, Ernest Nations and Nationalism. Blackwell, Oxford 1983.
• HEYD, Uriel Foundations of Turkish Nationalism: The life and Teachings of Ziya Gökalp, Routledge, 2000.
• HOBSBAWM, Eric J. Nations and Nationalism since 1780: Programme, Myth, Reality, Cambridge University Press, Cambridge 1990.
• İNÖNÜ, İsmet, Irkçılık-Turancılık, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları:4, Maarif Matbaası, Ankara 1944.
• İNÖNÜ, İsmet, 19 Mayıs Nutku, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınları:4, Maarif Matbaası, Ankara 1944.
• KEDOURİE, Elie Nationalism, Praeger Publisher, New York 1962.
• KUTSCHERA, Chris Kemalizm ve Türk Milliyetçiliği, İstanbul 2000.
• SEFERCİOĞLU, Necmettin, 3 Mayıs 1944 Türkçülük Davası, Türk Ocakları Ankara Şubesi Yay., Ankara 2009.
• SANDER, Oral, Siyasi Tarih, İmge Kitabevi, Ankara 2012.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, A Klasörü, 25/6-1A, Belge No:21, s.36.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, A Klasörü, 25/6-1A, Belge No:22, s.37.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:58, s. 1.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:59, s.1.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:60, s.2.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:124, s.62.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:125, s.63.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:126, s.64.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:127, s.65.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:128, s.66.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:129, s.67
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:130, s.68.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:183.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:184, s.117.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:185, s.118.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:188, s.121.
• TTK, (2019), Bilge Kitapevi Koleksiyonu, B Klasörü, 25/6-1B, Belge No:188, s.121
• ZÜRCHER, Erik J. Turkey: A modern history. I.B. Tauris, London 1994.