Türk Kamu Yönetiminin Değişim Sürecine Uluslararası Kuruluşların Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 5, 161 - 206, 25.12.2023

Mehmet Akif Özer , Serpil Yıldırım

https://doi.org/10.5281/zenodo.10417163

Öz

Bilindiği gibi küreselleşme ekonomik, siyasal ve sosyal yapıları dolayısıyla da kamu yönetim yapılarını derinden etkileyen bir süreçtir. Kamu yönetimleri yaşadıkları bu değişim ve dönüşüm süreçlerinde taşıdıkları sorumluluklarından dolayı kendi özgün yapılarını korumak zorundadırlar. Ancak bir yandan da küreselleşme sürecinin beraberinde getirdiği yeni üretim tarzları, örgütlenme şekilleri ve yeni yönetim modelleri gibi yeni yaklaşımları da bünyelerine katmak durumunda kalmışlardır. Özellikle neoliberal politikaların etkisiyle bir işletme mantığında çalışması beklenen kamu yönetimleri bu yeni süreçte etkinlik ve verimliliği merkeze almış ve kendi yönetsel yapılarını bu çerçevede yeniden yapılandırmışlardır. Son yıllarda yoğun küreselleşme süreci, ülkelerin kurumsal yapılarını ve toplumla olan ilişkilerini değiştirmiş, toplum ve devlete ilişkin bir faaliyet alanı olarak kamu yönetim yapıları da bu süreçten kaçınılmaz olarak etkilenmiştir. Kamu harcamalarının bütçe üzerine getirdiği yük ve bütçe açıklarının mali sitemde yol açtığı sıkıntılar, bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan hızlı değişim ve toplumsal talepler karşısında kamu kesiminin performansının yetersiz kalması, adete kamu yönetimlerini ciddi bir değişim ve dönüşüm sürecine girmeye zorlamıştır. Küreselleşme ile birlikte ulusal kamu yönetimlerinin büyüklüğü ve kapsamında da değişme olmuş ve devlet küçültülerek kamu politikalarının oluşturulması ve piyasanın korunması gibi süreçlerde görev almıştır. Küreselleşmenin etkisiyle ortaya çıkan bu yeni kamu yönetimi model ve uygulamaları gelişmiş ülkelerden başlayarak Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeleri de kapsamına alan geniş bir çerçevede önemli sonuçlar doğurmaya başlamıştır. Bu çalışmada söz konusu kapsamda Türk kamu yönetiminin değişim süreci incelenmekte ve sürece küreselleşmenin aktörleri olarak uluslararası kuruluşların etkisi tartışılmaktadır. Bu amaçla öncelikle küreselleşme sürecinde kamu yönetiminin değişim ve dönüşüm süreci ele alınmaya çalışılmıştır. Sonrasında devletin yaşadığı bu dönüşüme koşut olarak Türk kamu yönetiminde yaşanan dönüşüm ihtiyacı incelenmiştir. Türk kamu yönetiminde yaşanan değişimin yönü siyasal ve yönetsel süreçler değerlendirilerek aktarılmaya çalışılmıştır. Ardından Türk kamu yönetimi üzerinde etkili olan uluslararası kuruluşlar Türk kamu yönetiminin uluslararası sistemle nasıl ve ne yönde bütünleştiğinin değerlendirilmesi amacıyla incelenmiş ve küreselleşmenin lokomotifi olarak değerlendirilen bu kuruluşların sadece Türk kamu yönetimini değil küresel ölçekte dünya yönetim sistemlerini de nasıl dönüştürdükleri anlaşılmaya çalışılmıştır. Çalışma, metodolojik olarak nitel araştırma yöntemiyle yürütülmüştür. Ağırlıklı olarak doküman analizi ve literatür taraması kullanılmış, konuya ilişkin kitaplar, makaleler, derleme çalışmalar, tezler gibi konuya ilişkin internet kaynaklarından yararlanılmıştır. Bu kaynaklardan elde edilen veriler içerik analizi yapılarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Küreselleşme, Kamu Yönetimi, Değişim, Uluslararası Kuruluşlar, Dünya Bankası

Kaynakça

• Acar, A. ve Sevinç, İ. (2011). Avrupa Birliği Sigma (Support for Improvement in Governance and Management) Programı’nın Türk Kamu Yönetimine Yansımaları. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), 1-11. Acar, E. (2016). Dünyada ve Türkiye’de İdareyi Değişime İten Nedenler. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (Afro-Avrasya Özel Sayısı), 147-159.
• Aksoy, A. (2016). Geleneksel Devletten Modern Devlete: Sanayi Devrimi ve Kamu Yönetimi Düşüncesinde Değişim. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 2(3), 31-37.
• Altan, S. (2019). Değişen Yönetim Anlayışında Bürokrasiye Çözüm Önerisi: Adhokrasi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(87), 109-125.
• Ateş, H. (2011). Yeni Kamu İşletmeciliği Bağlamında Hesapverebilirlik. B. Parlak (Edt.) içinde, Kamu Yönetiminde Yeni Vizyonlar (2. b., s. 179-227). Bursa: Alfa Aktüel.
• Bonefeld, W. (2008). Global Capital, National State, and the International. Critique, 36(1), 63-72.
• Brodie, J. (2004). Introduction: Globalization and Citizenship Beyond the National State. Citizenship Studies, 8(4), 323-332.
• Bulut, M. (2011). Türk Kamu Yönetiminin Dönüşümünde Etkili Bir Araç: Avrupa Birliği İlerleme Raporları. Sayıştay Dergisi, (82), 97-124.
• Clarke, A. (2020). Digital Government Units: What are They, and What Do They Mean for Digital Era Public Management Renewal? International Public Management Journal, 23(3), 358-379.
• Çiçek, U. ve Coşkun, S. (2019). IMF Politikalarının Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerindeki Başarısı (z)lıkları Üzerine Bir Değerlendirme. VI. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kongresi, Antalya.
• Danziger, J. N. ve Andersen, K. V. (2002). The Impacts of Imformation Technology on Public Administration: An Analysis of Empirical Research from of Public Administration, 25(5), 591-627.
• Demir, M. ve Gür-Türkdoğan, T. (2019). Bürokrasinin İktisadi Gerekçesi: Piyasa Başarısızlıkları. N. Öztaş (Ed.), Bürokrasi içinde, (s. 69-79). Ankara: Nobel.
• Dinç, A. ve Nesil, Ö. F. (2015). Uluslararası Para Fonu- Türkiye İlişkileri. Başarı Öğrenci Sempozyumu, Samsun. Gil-Garcia, J. R., Dawes, S. S. ve Pardo, T. A. (2018). Digital Government and Public Management Research: Finding the Crossroads. Public Management Review, 20(5), 633-646.
• Gökçe, O. ve Turan, E. (2008). Kamu Yönetiminin Dönüşümü ve Dönüşümün Temel Unsurları. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(15), 175-200.
• Göngen, M. A. (2013). Küreselleşmenin Ekonomik Boyutu Küreselleşmeyi Yöneten Üç Ana Kurum: IMF, Dünya Bankası, Dünya Ticaret Örgütü. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (29), 117-134.
• İrdem, İ. (2019). Postmodernizm ve Bürokrasi. N. Öztaş (Ed.), Bürokrasi içinde, (s. 193- 208). Ankara: Nobel. Kıyan, Z. ve Yüksel, H. (2011). GATS ve Küreselleşen Kamu Hizmetleri: Türkiye ve Türk Telekom Örneği. Amme İdaresi Dergisi, 44(1), 25-49.
• Kutun, M. (2007). Uluslararası Kuruluşların Türk Kamu Yönetiminde Yönetsel Dönüşüme Etkileri. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 1(1), 117-134.
• Moss, P. (1996). Early Years in Europe: The Development of European Union Policy. International Journal of Early Years Education, 4(3), 19-30.
• OECD (2022). https://www.oecd.org/60-years/ [Erişim Tarihi: 24.08.2022]
• Onbulak, E. (2017). Kurumsal Yönetim ve Türkiye Yansımaları. Journal of Social Policy Conferences (72), 101-126.
• Orhan, O. Z. ve Güllü, İ. (2008). Dünya Ticaret Örgütünün Uluslararası Ticaretin Geliştirilmesi Yönündeki Çabaları ve İktisadi Kalkınma. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (25), 209-224.
• Ökmen, M., ve Canan, K. (2009). Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde Türk Kamu Yönetimi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 139-171.
• Öztaş, N. (2019). Bürokrasi Tanımları Derlemesi. N. Öztaş (Ed.), Bürokrasi içinde, (s. 1-7). Ankara: Nobel.
• Öztürk, İ. (2006). Dünya Bankası Politikaları”. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 36-55.
• Robinson, W. I. (2017). Debate on the New Global Capitalism: Transnational Capitalist Class, Transnational State Apparatuses and Global Crisis. International Critical Thought, 7(2), 171-189.
• Şahin, K. (2006). Türkiye’de Küreselleşme Tartışmaları Işığında Ulus-Devlete Bakış. Doktora Tezi. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Şener, H. E. (2010). Türk Kamu Yönetiminde AB Örgütlenmesi: Yapı ve İşleyiş, H. E. Şener ve E. Esen (Edt.) içinde, Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinin Örgütlenmesi: Türkiye, Macaristan ve Polonya (s. 65-88). Ankara: Phoenix Yayınları.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2022a). Dünya Ticaret Örgütü Doha Bakanlar Toplantısı ve Sonrası. https://www.mfa.gov.tr/dunya-ticaret-orgutu-doha-bakanlar-toplantisi-ve-sonrasi.tr. mfa [Erişim Tarihi: 27.08.2022]
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2022b). Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı. https://www.mfa.gov.tr/ekonomik-isbirligi-ve-kalkinma-teskilati.tr.mfa [Erişim Tarihi: 23.08.2022]
• Tekeli, İ. (2012). Yönetim Kavramı Yanısıra Yönetişim Kavramının Gelişmesinin Nedenleri Üzerine. B. Aykaç, Ş. Durgun ve H. Yayman (Ed.), Türkiye’de Kamu Yönetimi içinde, (2. b., s. 661-671). Ankara: Nobel.
• Wallach, L. ve Sforza, M. (2002). DTÖ: Kimin Ticaret Örgütü, D. Aytaş (Çev.), Şirket Küreselleşmesine Direnmek İçin Nedenler içinde (s.1-11). İstanbul: Metis Yayınları.
• WTO. (2022). https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm [Erişim Tarihi: 27.08.2022] Yıldırım, M. (2009). Modernizm, Postmodernizm ve Kamu Yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 380-397.