19. Yüzyılın Başında Almanların Güney Kafkasya'ya Göçürülmesi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 345 - 367, 31.12.2024

Nusaba Yaqubova

https://doi.org/10.71138/turkav.1543377

Öz

19. yüzyılın başlarında Kafkasya'da hakimiyet kurmaya çalışan Rus İmparatorluğu, bölgede sömürge politikası uygulamaya başladı. Bu politikanın temel amacı bölge halkını asimile ederek devasa Rus imparatorluğunun bir parçası haline getirmekti. Çarlık hükümetinin yürüttüğü iskan politikası, Kafkasya'daki sömürge politikasının ve bölgedeki çıkarlarının ana bileşenlerinden biriydi. Almanların Kafkasya'ya göçürülmesi ve bölgede Alman toplumunun oluşması 19. yüzyıl boyunca devam eden oldukça uzun bir süreçti. Rusya'ya sadık Hıristiyan nüfusun Kafkasya bölgesine yerleştirilmesi emperyal politikanın öncelikli hedefiydi. Bu amaçla yabancı misyoner örgütleri dahi Kafkasya'ya davet edilmiştir. Kafkasya'da ilk kalıcı koloninin kurulması bile Edinburg misyoner örgütünün adıyla bağlantılıdır.
Almanların Güney Kafkasya'ya göçürülmesi iki aşamadan oluşuyordu: 1) 1818-1819 - Rus göçürme politikasının hedefleri ve dini faktörün etkisiyle Alman kolonistlerin Güney Almanya'dan göçürülmesi; 2) 19. yüzyılın ikinci yarısı - 20. yüzyılın başı - hizmet, mesleki ve girişimcilik faaliyetleriyle bağlantılı olarak Almanların Almanya'dan veya Rusya'nın iç illerinden göçü. Güney Kafkasya'dan farklı olarak Alman kolonistlerin Kuzey Kafkasya'ya göçü 18. ve 19. yüzyılın sonlarında gerçekleştirildi.
Makale, 19. yüzyılın başında Güney Kafkasya'da Alman kolonilerinin yaratılma ve oluşma sürecine ayrılmıştır. Bu dönemde Alman kolonistlerin Güney Kafkasya'ya yerleştirilme sürecinin başlangıcı, ana nedenleri, aşamaları ele alınmakta ve bu sürecin Güney Kafkasya'nın ekonomik hayatına etkisi üzerinde durulmaktadır. İstatistiksel materyallere dayanarak devlet topraklarında veya kolonistlerin ilk yıllarda mülk olarak edindikleri topraklarda kurulan Alman kolonilerinin ekonomik gelişme özellikleri gözden geçirilmiş, olumlu ve olumsuz yanları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

göçürme politikası, Almanya, I Aleksandr, Güney Kafkasya, alman kolonileri.

Kaynakça

• ABDULLAYEV, Cengiz, SEYİDOV, Аbbas. ve d. Nemtsı v Azerbaydjane:neizvestnıye starnitsı... Bakü 2019.
• AĞASİYEV, İkram, Almanların Kafkasyada yerleşim tarihinden. Bakü 2012.
• АHUNDOVA, Тuran, Nemtsı-kolonistı Azerbaydjana XIX-naç XX v. Şuşа Yayınevi, Bakü 1999.
• АКАК (Aktı, Sobrannıye Kavkazskoy Arheografiçeskoy Komissiey), T.7, Tiflis 1878.
• АКАК (Aktı, Sobrannıye Kavkazskoy Arheografiçeskoy Komissiey), T.6, Tiflis 1874.
• АКАК (Aktı, Sobrannıye Kavkazskoy Arheografiçeskoy Komissiey), T.6, Tiflis 1874.
• АКАК (Aktı, Sobrannıye Kavkazskoy Arheografiçeskoy Komissiey), T.6, Tiflis 1874.
• АLIŞEV, Namig, Nemtsı na Yujnom Kavkaze ili moya jizn v Annanfelde. Bakü 2000.
• BESSE, Jean-Charles, Voyage en Crimee, au Cavcase, en Georgie, en Armenie, en Asia Mineure en a Constantinople, en 1829 et 1830. Ourage orne de cinq planciles litographiees. Paris, Libraire, au PalaiseRoyal 1838.
• ÇOLAK, Fatih, “Kafkasya’da alman kolonizasyonu ve Azerbaycan’da kurulan bir alman köyü “Helenen Dorf / Göygöl””. Türk Dünyası Araştırmaları, C. 128, İstanbul 2021.
• ÇYORNOVA-DYOKE, Tamara, Nemetskiye poseleniya na periferii Rossiyskoy imperii Kavkaz: vzglyad skvoz stoletiye. Moskova 2008.
• Der Schreckenstag von Katharinenfeld. Schicksale deutscher Siedler in Transkaukasien – Berlin u. Stuttgart, 1934.
• İstoriya narodov Severnovo Kavkaza (konets XVIII v.-1917g). Moskova 1988.
• PLOHOTNYUK Tatyana, Rossiyskiye nemtsı na Severnom Kavkaze. Obşestvennaya akademiya nauk rossiyskich nemtsev, Moskova 2001.
• SCHWEİNİTS, Hans, Helenendorf. Eine deutsche kolonie im Kaukasus, Berlin 1908.
• SMİRNOF, Sergey, Nemetskiye sektantı za Kavkazom. Russkiy Vestnik, T.57, Мoskova 1865.
• TSİMMER, Fyodr, Koloniya Yelenendorf, Yelisavetpolskoy gubernii i uyezda. SMOK, vıp.29, Tiflis 1901.
• THİELMANN, Mach, Streifzuege im Kaukasus, in Persien und in der asiatischen Tuerkei. Leipzig 1875.
• VERDİYEVA, Hacer, Nemtsı v Severnom Azerbaydjane. Elm Yayınevi, Bakü, 2009. Zapiski A.P. Yermolova 1798-1826. Moskova, 1991.
• ZEYNALOVA, Sudabe, Nemetskiye kolonii v Azerbaydjane (1819-1941gg.), Araz Yayınevi, Bakü, 2002.
• ZEYNALOVA, Sudabe, Nemtsı na Kavkaze. Mütercim Yayınevi, Bakü 2008.