Concrete (Visual) Poetry in Turkish Literature

Yıl 2005, Cilt: 6 Sayı: 10, 3 - 16, 01.12.2005

G. Gonca Gökalp-alpaslan

Öz

Concrete poetry aims to make use of poetry as not only imagery but also vision. Concrete poetry, which is also known as “design poetry”, “shaped poetry” and “visual poetry”, does not have only semantic and conceptual aspects of poetry but also visual-linear. In Turkish literature concrete poetryis not an approach per se, the way its in Europe. However there have been isolated works which have increased in number day by day. The poets in contemporary Turkish poetry have written poems which search visuality whether aware of the samples of concrete poetry in the West, or not.

Anahtar Kelimeler

Concrete poetry, visual poetry, visuality, contemporary Turkish poetry

Türk Edebiyatında Somut (Görsel) Şiir

Öz

Somut şiir, şiirin sözcüklerinin sadece imgesel olarak değil, aynı zamanda görsel olarak da kullanılmasını amaçlayan bir şiir anlayışıdır. “Desen şiiri”, “şekilli şiir”, “görsel şiir” olarak da anılan somut şiir, dilin sadece anlamsal ve kavramsal boyutlarını değil, görsel-çizgisel boyutlarını da araştırır. Türk edebiyatında, somut şiirin Avrupa’daki gibi bir akım niteliği taşıdığı söylenemez. Bununla birlikte tekil örnekler verilmiş ve giderek çoğalmıştır. Çağdaş Türk şiirinde sanatçılar, Batı’daki örneklerinden haberdar olarak ya da olmayarak, görselliği arayan, deneyen şiirler yazmışlardır.

Anahtar Kelimeler

Somut şiir, görsel şiir, görsellik, çağdaş Türk şiiri

Kaynakça

• AKOVA. Akgün (1991) (2000) “Harfleri Kuşların Ayak İzi Sanmasın Olı La La Laa”, “Gökyüzünün Düşü”, Seçme Şiirler, İstanbul, Çınar Yayınları, 29, 106-107.
• ALTIOK, Metin (1998) “Bir Uyumsuz Rastlaşma”, “Neden”, Bir Acıya Kiracı (Bütün Şiirleri), İstanbul, Yapı Kredi Yayınlan, 376, 388.
• ARNHEIM, Rudolf (1969) Visual Thinking, California: University of California Press.
• BENSE.Max (1986) “Somut Şiir”, (Çeviren: Bülent Kandiller). Somut Şiir, (Ed. Bülent Kandiller-Yurdakul Kavas), İstanbul: Uçurum Yayıncılık.
• BERK, İlhan (1962) “g”. Mısırkalyoniğne, İstanbul, 16.
• —..................(1996) “Su Günleri VI”, Avluya Düşen Gölge, İstanbul, Adam Yayınları.
• ....................(1997) Şeyler Kitabı Ev, İstanbul, Sel Yayıncılık.
• BİRSEL, Salâh (1981) “Behçet 'Kareler’i Niçin Yazdı?”, Yazko Edebiyat, 4, Şubat: 59-63.
• DOĞAN, Abide ve Eser DEMİRKAN (1998a) “Somut Şiir Üzerine Bir Deneme I.”, Türk Dili. 557, Mayıs: 452-462.
• .......................-........................................... (1998b) “Somut Şiir Üzerine Bir Deneme II.”, Türk Dili, 558, Haziran: 534-545.
• DEMİRKAN, Eser (2002) Ercümend Behzad Lav: Hayatı, Sanatı, Eserleri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• GARBE, Burckhaıd (1987) Konkrete Poesie, Linguistic und Sprachunterricht, Hildesheim, Zürich, New York: Geoıge Olms Verlag.
• GÖKALP-ALPASLAN, Gonca (1995) “Şiirde Görsellik ve Türk Şiirinde Görsel Öğeler”, Sombahar, V, 29, Mayıs-Haziıan: 72-96.
• ----------------------------------------- (1998) “Göstergebilim Açısından Bir Şiir Değerlendirmesi: ‘Bir Sözlükte Kitap Adları’ “, Prof.Dr.Dursun Yıldırım Armağanı, (Ed. Metin Özaıslan-Özkul Çobanoğlu), Ankara: 363-378.
• GUMPEL, Liselote (1976) Concrete Poetry from East and West Germany, New Haven: Yale University Press.
• Konkrete Poesie: Anthologige der Deutschsprachigen Autoren (1972) Stuttgart: Recklam.
• GÜNERSEL, Tarık (1997) “Sis”, Ludingirra. 3, Güz: 6.
• IŞIN, Serkan (2004) “Gökdelen”, Poetik Har, Kış: 35.
• ..................... (2005) “Huntington’un Felluce Tezleri”, Yasakmeyve, 12, Ocak-Şubat: 84.
• KANDİLLER, Bülent-Yurdakul KAVAS (Hazırlayan ve çevirenler) (1986) Somut Şiir, İstanbul: Uçurum Yayıncılık.
• KOPFERMANN, Thomas (1974) Theoretische Positionen zur Konkreten Poesie: Text und Bibliographie. Tübingen: Max Niemeyer Verlag. TÜRK EDEBİYATINDA SOMUT (GÖRSEL) ŞİİR
• KRUSCHE, Dietıich-Rüdiger KRECHEL (1984) Anspiel: Konkrete Poesie im Unterricht des Deutsch als Fremdsprache, Bonn: Inter Nationes.
• LAV, Ercümend Behzad (1996) “ Korkuluk”, Bütün Eserleri, (Yayına hazırlayan: Doğan Hızlan), İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 280.
• McCULLOUGH. Kathleen (1989) Concrete Poetry (An Annotade International Bibliography with an Index of Poets and Poems), New York: The Whitson Publishing Company.
• NAZIM HİKMET (1977) “Salkımsöğüt”, Tüm Eserleri 1: Şiirler 1, İstanbul, Cem Yayınevi, 160-161.
• NECATİGİL, Behçet (1975) “Bir Sözlükte Kitap Adları”, Kareler, Ankara, Bilgi Yayınevi, 39.
• PAZARKAYA, Yüksel (1996) “Yarım Yarim”, Somut Şiir, İstanbul, Açı Yayınları, 9.
• SOLT, Mary Ellen (1971) Concrete Poetry: A VVorld View. Bloomington-London: Indiana University Press.
• TELLİ, Ahmet (1994) “ Küçük Yıldızın Son Baladı”, Edebiyat ve Eleştiri, 14, Mayıs- Haziıan: 34-36.
• TÜRKAY, Osman (1968a) “Dünya Edebiyatında En Yeni Akım: Somut Şiir.”, Cep Dergisi, 20, 1 Haziran: 37-44.
• ............................... (1968b) “Dünya Edebiyatında En Yeni Akım: Somut Şiir II.”, Cep Dergisi, 21, i Temmuz: 74-79.
• NVİLLIAMS. Emmett (Ed.) (1967) An Anthology of Concrete Poetry, New York: Something Else Press.
• WINKLER, Anthony (1971) Poetry as a System, Illinois: Scott, Foresman and Company.
• YURTTAŞ, Hüseyin (1995) “Hiroşima’ya Ellinci Yılda Ağıt (Ağustos 1995)”, Edebiyat ve Eleştiri. 21. Eylül-Ekim : 13-16.
• YÜCEL, Can (1981) “Yirmiiki”, Şiir Alayı, İstanbul, Yazko Yayınları, 134-135.
• —...................(1991) “Naat”, Rengahenk,İstanbul: Papirüs Yayınları, 64.
• .............-.......(2000) “Bildim", Ö lüm ve Oğlum, İstanbul, Doğan Kitapçılık, 101. V î s r î
• I Ff *f * I I II f i ' i l ''i I }î f? i t ı i ° *n % I W T O
• S- R S I - l i r O D I O ı r - m ’s: / - 3 7 s — ] H * V * ■ G . G on ca G Ö K A L P -A L P A S L A N